Kritik, Wünsche und Fragen bitte an: luckscheiter(at)bbaw.de


Erklärung der Spalten
Id Id des Eintrags
Kat.-Nr. Katalog und Katalognummer
Signatur Signatur. Römische Zahlen werden als arabische wiedergegeben
Titel Titel
Incipit Incipit
ca. Angaben zur Datierung: w = wohl; A = Anfang; E = Ende; < = vor; > = nach; k = konjiziert; n = neu datiert; ~ = circa; H1 = 1. Hälfte; H2 = 2. Hälfte; Q1 = 1. Quartal; F = Frühjahr; S = Sommer; H = Herbst; W = Winter; -nn = von dem im Datierungsfeld angegebenen Datum bis nn; F- = Frühjahr bis zu dem im Datierungsfeld angegebenen Datum.
Datum Datum neuen, d.h. gregorianischen Stils, z.B. 23. Februar 1701 = 1701-02-23 (in Klammern Datum alten, d.h. julianischen Stils, sofern der Textzeuge diesem Stil gemäß von Leibniz oder einem Korrespondent datiert wurde).
Akademie Ausgabe Druckort in der Akademie-Ausgabe in der Form Reihe | Band.Nummer / Unternummer
Sigle Sigle des Textzeugens laut „Überlieferung“ in der Akademieausgabe
Absender Absender
Adressat Adressat
Absendeort Absendeort
Textart Textart: Abf. = Abfertigung; Abschr. = Abschrift; Anm. = Anmerkung; Aufzeichn. = Aufzeichnung; Ausz(z). = Auszug (Auszüge); Bemerkg(n) = Bemerkung(en); eigh. = eigenhändig (Leibniz oder Korrespondent); Erg. = Ergänzungen; ermitt. = ermittelt; Exz. = Exzerpt; Hd = Hand; Konz. = Konzept; Korr. = Korrekturen; MF = mitgeteilte Form; MFF = mitgeteilte Formen; Schr. = Schreiber; tlw. = teilweise; unbek. = unbekannt; zs. = zusammen; S = Seite(n); Z = Zeile(n).
Format und Umfang Format und Umfang
Exzerpierte Stelle Das Werk, aus dem Leibniz exzerpiert oder paraphrasiert.
Ordnungsvermerk Ordnungsvermerk von Leibniz zur Ordnung seiner Vorarbeiten zum Opus historicum in vereinheitlicher Schreibung (in Klammern in diplomatischer Transkription)
Ordnungsnummer Ordnungsnummer von Leibniz zur Ordnung seiner Vorarbeiten zum Opus historicum
Wortlaut Wortlaut
Drucke Drucke außerhalb der Akademieausgabe
Bemerkungen Vermischte kürzere Bemerkungen.
Längere Bemerkungen Vermischte längere Bemerkungen
Bezüge zu anderen Textzeugen Bezüge zu anderen Textzeugen desselben Stückes oder zu anderen Stücken.
Druckvorlage Die Zahl in diesem Feld ist die ID desjenigen Textzeugen, der Druckvorlage in der Akademie-Ausgabe war. Es wurden noch bei weitem nicht alle Druckvorlagen erfaßt.

192 Ergebnisse für die Suche:

select where (`Ordnungsvermerk` contains "Linguae")

[1510] Ms 13, 828b Bl. 27

Id 1510
Kat.-Nr. 70167
Signatur Ms 13, 828b Bl. 27
Titel [Aus und zu Johann Lauremberg: Antiquarius, Lyon 1622; Melchior Inchofer: Historiae sacrae Latinitatis libri VI, München 1638, S. 40–106 und S. 220]
Incipit Ex Guil. Laurenbergii antiquario putat plebejas
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Ex Guil. Laurenbergii antiquario putat plebejas voces aureo jam aevo fuisse in publico usu, sed non receptas in civitatem ed. Lugd. 1622. 4o. De causis <corruptae> linguae Latinae singularia multa apud Inchoferum qui scripsit libris sex Historiam sacrae latinitatis Ed. Monachii 1678. 8o. putat Beatos in coelo loqui Latine.
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S.391
Druckvorlage 1510

[3187] Ms 4, 470 Bl. 53v° (=46689)

Id 3187
Kat.-Nr. 50792
Signatur Ms 4, 470 Bl. 53v° (=46689)
Titel [Zur Cornischen Sprache]
Incipit Castell Rescudja ha Hallve Castellum Rescudscha et Hallve
ca. >
Datum 1690
Akademie Ausgabe 5 | 2300.053
Sigle L
Textart Aufz.; eigh. und nicht eigh..; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 593
Wortlaut
Castellum Rescudscha et Hallre valet Walliam et Hyberniam et alias plures mille urbes[.]

Castell Rescudia ha Hallre della Cambra ha Worden ha can fee milltre[.]

Est proverbium Cornubiensis veteris quae adhuc in usu est solummodo in duobus pagis (dörffern) qui sunt Newlin et Maushole haud procul a Pensance. Nihil hujus linguae impressum. Quidam pastor Bibliorum pa<rte>m vertit. Triginta ab hinc annis in Drurow adhuc loquebantur Cornubiensi lingua, nunc paulatim perit. Ajunt convenire cum Britannia minore.

Lingua Cornubiensis non vero Wallica cum lingua Britanniae minoris convenit[.]

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 357
Längere Bemerkungen Die unterpunktierten Passagen sind von fremder Hand geschrieben. Leibniz hat seinen Text später ergänzt.
Druckvorlage 3187

[7165] Ms 4, 470 Bl. 16

Id 7165
Kat.-Nr. 46681
Signatur Ms 4, 470 Bl. 16
Titel Ex Tabula Eugubina
Incipit A1 linea prima est:
ca. >?
Datum 1690
Akademie Ausgabe 5 | 2300.018
Sigle L
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Quart, 1.2 Seiten/Spalten
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 338
Wortlaut
Ex Tabula Eugubina

A1 linea prima est:

PRE VERIR. AT TESENOCIR. B VF. TRIF. FETVMARTE. CRABOVEI. OCRIGER. FISIVTOTATER HOVINA. ARVIO. FET V. VATVO. FERINEFETVGONI

Linea secunda quae ad finem non perducitur in Tabula est:

FETV. TASES. PERSNIMV. GROSETETIR. FARSIO. FICLA (+ an HCLA). ARSVUEIT. V. SVRVR. NARATV. PVSE. PRE. VERIR. TREBLANIR

In A. 2. linea 9 ab ultima numeradno quae non continuar praecedentes quippe ante finem lineae finitam, ita habet

MARTIER. TVRSA. SERFIA. SERFER. MARTIER. TOTAM. TARSINATEM. TRIFO. TARINATEM. TVSCOM. NARARCOM. IABVSCOM. NOME

Sequens linea

TOTAR. TARSINAT. ER. TRIFOR. TARSINATER. TVSCER. NAHARCER. IABVSCER. NERF. SIHITV. ANSIHITV. IOVIEHOSTATV

Non prorsus finit lineam sequens linea:

ANHOSTATV. TVRSITV. TREMITV. HONDV. HOLTV. NINCTV. NEPITV. SONITV. SAVITV. PREPLOTATV. PREVILATV

In Tab. B. 1. vidi obiter, Totar, Nomner, jovinar, marher et similia redire

A 1 et A. 2. et B. 1. et B. 2. (quanquam in B. 2 sint pauca scripta) sunt literae Latinae satis ordinariae.

Sed in C. 1. et C. 2 sunt admistae literae mirae intermistae ut ^=. Ordinarie tamen literae Latinae, nec inverse expresse ut priores.

Simlies sunt in D. D. 1. D. 2. ubi D. 2 magnum D et D. 1. minora sed miror quod in D. reder< - >t literae Latinae inversae, ubi vox notanda: TLATIEPIQVIER. ubi noto Q cum V more Romano[.]

E. 1. et D 2. sunt rursus literae illae male formatae non inversae.

Postremo sequentur Tabulae duae complicatae simul, simi< - > characterum, non notatae literis, in dorso nuius scriptum est: hauuto dat signor Pietro <Droiffi>[.]

Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350
Bemerkungen -Komplex "E, darunter England" -Wasserzeichen: Anker in Reif. 716a=41717 L, 89-nach04-14; in 40g
Längere Bemerkungen -vgl. 10210: L an Magliabechi, 91-11-18, Dutens V,94 unten. Also 46681 entweder nach diesem Datum, falls L aus Italien daraufhin eine Pause bekam, oder aus der Zeit des Aufenthaltes in Rom 89-07/11 vgl. https://www.google.de/books/edition/Inscriptionum_antiquarum_liber_Accessit/POJVAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=1&dq=FETVMARTE&pg=PR39-IA1&printsec=frontcover
Druckvorlage 7165

[8205] Ms 4, 469 Bl. 264-267

Id 8205
Kat.-Nr. 46646
Signatur Ms 4, 469 Bl. 264-267
Titel für [J. J. Kelp ?]
Incipit Haereo an conveniat nostra à Gothicis derivari
ca. >
Datum 1692
Akademie Ausgabe 5
Absender Leibniz (GND)
Adressat Kelp (KorrespDB) (GND)
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 8 Seiten/Spalten
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguae")
Drucke - Leibniz, Collectanea etymologica, 1717 1 S.33-56. (vgl. Praef. S.11)
- Dutens, Opera 6,2 S.67-78, 176-177 (Anfang u. Abweichungen);
-vgl.: Feller, Otium, 1718, S.44-45.
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 346-347;
Bemerkungen Wasserzeichen: CR ?
Druckvorlage 67418

[8334] Ms 4, 469 Bl. 262-263

Id 8334
Kat.-Nr. 46650
Signatur Ms 4, 469 Bl. 262-263
Titel [Excerpte aus Boxhorns Lexicon linguae Britannicae]
Incipit Lingvae Britannicae lexicon Boxhornius originibus Gallicis subjecit
ca. ~
Datum 1691
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 3.7 Seiten/Spalten
Exzerpierte Stelle Boxhorn: Lexicon linguae Britannicae, Amsterdam 1654
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 346
Bemerkungen -Wasserzeichen: Schild -vgl. L an Ludolf ed. Michaelis S. 34; vgl. 46651; vgl. Collect. Etymol. I. S. 81 ff.: Glossarii Celtici specimen.
Druckvorlage 67416

[8884] Ms 4, 470 Bl. 99

Id 8884
Kat.-Nr. 46707
Signatur Ms 4, 470 Bl. 99
Titel [Exzerpt aus Csipkés, Hungaria illustrata]
Incipit Hungaria illustrata hoc est brevis sed Methodica
ca. >
Datum 1690
Akademie Ausgabe 5 | 2300.093
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Quart, 2 Seiten/Spalten
Exzerpierte Stelle Csipkés: Hungaria illustrata, Utrecht 1655
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 46
Wortlaut
Hungaria illustrata hoc est brevis sed Methodyca naturae et genii linguae Hungaricae explicatio. An-Ungaros in discenda lingua ista facilitans promovens et Hungaros efficiens opera Georgii Csipkes Comarini S. Theo. Doct. et ejusdem [facultatis] in illustri schola Debrecina professoris[.] Ultrajecti ex officina Joh. [. . .] Waesberge [. . .] 1655. 12o[.] pagg. 124. Debrecin est Transsylvaniae.

Ait in praef. se librum hunc fecisse, quod esset in otio et libris careret, et haec scribere posset ex se[.]

Quidam Hungari male pro tornya turris, [. . .] dicunt torma[. . .] nasturtium[.] Vidisse se aliquando Molnari gram. Hung. sed obiter[.] Sed R. D. Stephani Gelei Ecclesiasticae Albenis gram. Hung. nondum vidisse[.]

Hungari scribunt a dextro ad sinistrum, ut orientales et Turcae[.]

b. d. f. h. i. j. k. l. m. n. o. p. r. t. u. v. z. sonant ut apud Latinos[.]

cz sonat c. tenuis sibili, ut civitas cera.

cs sonat c crassi sibili, ut ts. Vel ch Anglorum, ut Anglis church.

g sonat g durum ut g Graecum velut Gallus, Globus guberno, gy sonat g molle ut gingiva, gigas[.]

ly l emollitum, [. . .] lingua palato admota efferendum ut Talallyuk invenimus[.]

ny n emollitum, ut nyak collum[.] ö sonat o cum e, ut görög Graecus.

s sonat s durum, ut signa Gaec. [. . .] Ventus sinus[.]

sz sonat s tenue et molle per sibilum, [. . .] ut szena foenum.

ty [. . .] t. emollitum, et lingua palato affixa efferendum ut sarkantyu calcar[.]

ü [. . .] u Gallicum ut für[.] zs sonat s durissimum, [. . .] ut Sak sambucus[.]

ly et ty nunquam in principio occurunt, [. . .] tyuk et lyuk sunt ex ignorantia, dicendum tik, lik.

Paucae sunt in lingua Hungarica compositiones.

Una declinatio [. . .] casus [. . .] septem: [. . .] Nominativus, [. . .] genitivus, [. . .] dativus, [. . .] accusativus, [. . .] vocativus, [. . .] traductivus, [. . .] conjunctivus. Locativus est, cum rem super loco [. . .] esse efferimus[. . . .] Traductivus significat tendentiam rei ad terminum ad quem [. . . .] Conjunctivus casus est qui conjungit rem habentem [. . .] cum suo habito[.]

Inter modos verborum est optativus[.]

Hebraeis octo formae <ver>borum At Hungaris sunt ad decies octo 1. Vereck verbero aliquid 2. Verhetek possum verberare aliquid 3. Verem verbero hoc vel illud. 4. Verheten possum verberare hoc vel illud 5. Verlek verbero te 6. Verhetlek possum verberare te 7. Veretem facio hunc vel illum verberare hoc vel illud 8. Verethetem possum facere hunc vel illum verberare hoc vel illud 9. Veretek facio aliquem verberare aliquid 10. Verethetek possum facere aliquem verberare aliquid. 11. Verethek facio verberare te, ut verberes 12 verethetlek possum facere ut verberes. 13. Veretem, vel verettetem verberor 14. Verethetem, vel verettethem possum verberari. 15. Veretem vel verettetem facio verberari hoc vel illud (+ <das> est ut 13 +) 16. Verethetem vel verethettetem possum facere ut verberetur hoc vel illud 17 veretek vel verettetek facio verberari hoc vel illud. 18. Verethetek [. . .] possum facere ut verberetur aliquid. 19. Veretlek v. vertetetlek facio ut verbereris tu 20. Verethetlek v. verettethlek possum facere, ut verberis. 21. Verödom verberor sine verbarante externo. 22. Verödhetem possum verberari apud me sine verberante externo 23. Verödtetem ab aliquo ut verberer apud me sine verberante externo. 24. Verödtethetem possum causari ab aliquo ut verberer apud me sine verberante externo. 25. [. . .] Causo hoc vel illud verberari, sine verberante externo. 26. Verödtethetem, (+ ut 24) possum causare hoc v. illud verberari, sine verberante externo. 27. Verödtetek causo aliquid verberari (+ ut ante) 28. Verödtethetek, possum causare aliquid verberari etc. (ut ante). 29. Verödtetlek causo te ut verbereris sine verberante externo. 30. Verödtethetlek, possum causare ut [. . .] verbereris (ut ante) 31. Verekedem ago promiscue verberando in haec et illa. 32. Verekedhetem, possum agere promiscue (ut ante) 33. Verekedtetem facio hunc vel illum [. . .] agere (ut ante) 34. Verekedtethetem possum facere hunc vel etc. (ut ante) 35 Verekedtetek facio aliquem [. . .] agere etc. (ut ante) 36. Verekedtethetek, possum facere aliquem [. . .] agere etc. (ut ante) 37. Verekedtetlek facio ut tu [. . .] agas (ut ante) 38. [. . .] possum facere ut tu [. . .] agas etc. (ut ante) 39. Verdegelem paulatim verbero hoc vel illud. 40. vacat. 41. Verdegetek paulatim verbero aliquid. 42 Verdegelhetek possum verberare paulatim aliquid 43 Verdegellek paulatim verbero te. 44 Verdegelhetlek possum paulatim verberare te. 45 Verdegeltettetem vel verdegeltetem paulatim verberari (aliquid deesse < - >) 46. Verdegeltethetem possum paulatim verberari 47 Verdegeltettem Facio ut hic vel ille paulatim verberet hoc vel illud 48. [. . .] possum facere etc. (ut ante) 49 Verdegeltetek Facio ut aliquis verberet paulatim aliquid 50. Verdegeltethetek possum facere ut aliquis paulatim verberet aliquid 51 Verdegeltetlek facio ut paulatim verberes. 52. Verdegeltethetlek possum facere ut etc. 53. Verdegeltetem facio ut paulatim verberetur hoc vel illud 54. [. . .] possum facere ut etc. (ut ante) 56. Verdegeltethetek possum facere ut paulatim verberetur aliquid 57. [. . .] facio ut paulatim verbereris tu 58 [. . .] possum facere, ut etc. 59. veret%-odöm fio verberatus 60 veret%-odhetem possum fieri verberatus 61. verekeddegelek paulatim ago verberando in haec et illa promiscue. 62. verekeddegelhetek possum paulatim agere etc. 63. verdegelöd%-om fio paulatim verberatus. 64. verdegel%-odhetem possum fieri paulatim verberatus. 65. vergel%-od%-om verberando jacto me 66 vergel%-odhetem possum verberando jactare me 67. Vergel%-odtetem facio ut verberando jactet se hoc vel illud 68. vergel%-odtethetem possum facere ut etc. 69 vergel%-odtetek facio ut verberando jactet se aliquid ^=70 von L überschlagen^= 71. vergel%-odtethetlek facio ut tu verberando jactes te ipsum 72 vergel%-odtethelek possum facere ut tu verberando jactes te ipsum 73 vergel%-odd%-ogelek paulatim verberando jacto me ipsum 74. vergel%-odd%-ogelhetek possum paulatim verberando jactare me ipsum 75 vergel%-odd%-ogeltetem facio ut paulatim verberando jactet se hoc vel illud. 76. vergel%-odd%-ogeltethetem possum facere ut etc. ut ante 77. vergel%-odd%-ogeltetek facio ut paulatim verberando jactet se aliquid 78 vergel%-odd%-ogeltethetek possum facere ut etc. (ut ante) 79 vergel%-odd%-ogeltetlek facio ut tu verberando jactes te ipsum 80 vergel%-odd%-ogeltethetlek possum facere ut tu verberando jactes teipsum.

Et si qua alia. [. . .] Non quaevis tamen horum usitata sunt in quolibet verbo. Sunt tamen voces revera Hungaricae, per tempora et modos secundum omnes personas conjugabiles[.]

Ex his patet a significatione quaedam verba significare actualem actionem, quaedam actualem passionem, quaedam potentiam agendi vel patendi, quaedam procurationem actionis vel passionis; potentiam procurandi actionem vel passionem[.] A subjecto ita dividuntur aliquaedam transeant in subjectum indefinitum, seu aliquid; quaedam in certum, seu hoc vel illud; quaedam in singulare quod notavimus voce tu, te; quaedam in nullum, ut absoluta < - >, aut reciproca potuissent ergo verba dividi in intranseuntia et transeuntia; et haec in subjectum indefinitum aliquid vel definitum; et hoc vel specificum (hoc vel illud) vel individuum (tu, te). Et haec varietas subjectorum cuilibet varietati significationis conbinari potest.

Haec sunt quae in hoc libro notatu digna reperi.

Videtur comparanda haec verborum varietas, cum simili, quam reperiri in <lingua> Georgiana didici olim ex diario Romano[.]

Drucke -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.366
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden.
Druckvorlage 8884

[9082] Ms 4, 470 Bl. 98r° (=46705)

Id 9082
Kat.-Nr. 46704
Signatur Ms 4, 470 Bl. 98r° (=46705)
Titel [Über die Etymologie von Schalten und Schalt-jahr]
Incipit Habemus in lingva Germanica communiter recepta Schalten und walten,
Datum 1692
Akademie Ausgabe 5 | 2300.092
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest)
Format und Umfang 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingua")
Ordnungsnummer 295
Wortlaut
Habemus in lingua Germanica communiter recepta Schalten und walten, idem Schalt-jahr; sed propria significatio toy schalten a me ignorabatur[.] Cum forte nuper intellexi Alemannis, et Suevis, seu Germanis et Alsatici et Wurtenbergici tractus, ac fortasse aliis quoque Schalten esse quod communiter schieben. Einen wagen fortschalten; hinc fenestrae illae recta linea mobiles, quae Schieb-fenster, vel Schößgen dicuntur, Germanis illis superioribus appellantur Schalter. Et Schalt-jahr, ab Embolismo ein jahr so eingeschoben[.] Itaque operae pretium foret variarum Germanicae dialectorum vocabula colligi, etiamsi rusticis solis usitata qua ratione origines multae alias ignorandae patebunt[.]
Drucke -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.366
Bezüge zu anderen Textzeugen vgl.: L an Ludolf, 92-04-27 (dabei ausgewertet)
Druckvorlage 9082

[10660] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 153r

Id 10660
Kat.-Nr. 47707
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 153r
Titel Leibniz an Gerhard Meier: (Ex literis meis ad Cl. Mejerum Theologum Bremensem 4.Novembr.1695.)
Incipit Inter diplomata in vestro Codice S. Willehadi contenta reperio Datum a
Datum 1695-11-14 (95-11-04)
Akademie Ausgabe 1 | 12.103
Sigle L
Absender Leibniz (GND)
Adressat Meier,G. (KorrespDB) (GND)
Absendeort Hannover
Textart Ausz. aus 50458; aufgeklebter Zettel, 10x6cm
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Inter diplomata in vestro Codice S. Willehadi contenta reperio Datum ab Alexandro papa seculo XII in quo mentio fit mansorum Hollandensium. Nescio an non sit nomen appellativum, et significet ligniferos. Nam ipsa Hollandia (quae area illa tempore hoc nomine magis nosci coepit) quasi Holtlandia dicta videtur.
Drucke Schulenburg,Sigrid v.d.: Leibniz als Sprachforscher. Frankf./M. 1973, S.279, Anm.323.
Bemerkungen -Von fremder Hd ist oben vermerkt: Holland [&] Lingu -Abschr. auf Kat.-Zettel (v°)

[13113] Ms 4, 470 Bl. 96r° (v°=46702)

Id 13113
Kat.-Nr. 46701
Signatur Ms 4, 470 Bl. 96r° (v°=46702)
Titel Leibniz an Gerhard Wolter Molanus
Incipit Occasione inventi doctissimi Acoluthi de lingua Armena cum Aegyptia co
ca. H1
Datum 1695
Akademie Ausgabe 1 | 11.359
Sigle L
Absender Leibniz (GND)
Adressat Molanus (KorrespDB) (GND)
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Oktav, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu.")
Bemerkungen -Ordnungsvermerk "Lingu". -alt:1705-um_03; 95-w_07. -(Kriegsverlust, Transkription erhalten; wieder da) -Blatt ist vorhanden; Luckscheiter 16.10.2013
Bezüge zu anderen Textzeugen vgl.K_7939; 9220

[13423] Ms 4, 470 Bl. 91

Id 13423
Kat.-Nr. 46697
Signatur Ms 4, 470 Bl. 91
Titel Considerationes pauculae ad libellum cui titulus Epinikion Rhythmo Teutonico Ludovico Regi acclamatum
Incipit Utiliter collocatur studium
ca. >=
Datum 1696
Akademie Ausgabe 5 | 2300.087
Sigle L
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Exzerpierte Stelle Schilter: Epinikion rhythmo Teutonico Ludovico regi acclamatum, Straßburg 1696
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Considerationes pauculae ad libellum cui titulus Epinikion Rhythmo Teutonico Ludovico Regi acclamatum cum Normannos [. . .] 883 vicisset a Joh. Schiltero notis illustratum et editum Argentorat[i . . .] 1696. 4#'o.

Utiliter collocatur studium in vetustis Germanicorum populorum monumentis, et praesertim carminibus eruendis. Itaque laudanda est viri Amplissimi Joh. Schilteri opera in hoc Epinicio collocata. Habemus quidem conservata antiquiora carmina, sed sacra tantum, non vero in laudes Heroum, nisi quae forte Anglo-Saxones producere possint, eorum enim scripta (post Gothorum Istri accolarum Evangelia) sunt antiquissima Germanicorum. In Septentrione certe nescio an produci possint, quae certo ad Carolingorum aetatem pertingant.

Epinikion hoc scriptum fuisse oportet anno Christi 881 vel 882 nam victoria contigit mense Julio anni 881 et mors Ludovici anno sequente; ut ex annalibus Fuldensibus, Bertinianis, Chronico de gestis Normannorum, et Reginone scriptoribus partim contemporaneis, partim proximis intelligi potest. Nescio ergo qui factum sit ut Eximius editor victoriam retulerit ad ann. 883.

ad p. 30.) locus Chinheim non potest esse fort de Schin, Schenkenschanz. Id enim fortalitium noviter structum, et a Schenkio denominatum[.]

Pro sedalkurch, alii veteres Sathalcurt habent, quo admisso non esse quod ad Kurch Ecclesiam referremus, et cathedralem interpretaremur[.]

ad p. 34) Magazoga educator, [. . .] mag puer, maged [. . .] puella[.]

Addo mag etiam esse genus, cognationem, hinc Swerdmagen agnati[,] Spilmagen cognati, Saxonico jure. Sic Kunne genus cognatio, et Kind liberi[.]

ad p. 36) Githigini [. . .] famulitium Gezeug, vel Zeug, est sequela, a ziehen, quod quis secum trahit, train. Thiggent serviens qui servit dient, quod inde contractum videtur ut ex Vigand factum fiand hostis[.]

Frohn domi< - >, frau domina[.]

Ad p. 36. Fron sanctum, unde fronleichnam < - st> corpus sanctum, nempe kat 'ezox%\hn corpus Christi, Frohn leichnamstag hodieque est festum corporis Christi[.]

An ergo Franc, liberum a Fron publico, quod est nullius ut aqua, aer?

ad p. 42. Haranskare crinis abscissio: scern illusio[.] Addo: Anglis hodieque Skorn esse illusionem, dedecus[.]

Ad p. 50. Frammordes, ab hac die framm-or; a nunc, von nun, from Anglo-Saxoniibus hodieque et ab, et or ora, est nunc < - > Gallis Italisque ab hora, uhr[.]

Ad p. 64) Vuig praelium, vuigand contracte viand hostis. Addo hinc vechten pugnare, hodieque[.]

Inscriptio literis extraordinariis subjecta et in Thuringia reperta videtur pertinere non ad Ludovicum Germaniae Regem sed ad quendam Ludovicum Thuringiae Landgravium multo utique posteriorem[.]

Drucke -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.364-365
Bemerkungen -Wasserzeichen: RELH mit Krone und Posthorn (rechts) (Version03) 44f ; vgl. II,3 S. 316 (7. Juni 1697): Leibniz kennt das Werk offenbar, sagt dazu aber (ohne die hier ausgeführte Kritik), es betreffe die Schlacht 883.
Längere Bemerkungen Leibniz erhielt das exzerpierte Werk mit einem Schreiben vom 6._Juni 1697 (vgl._unsere Ausgabe I,14 S._250, Z._3_f.). Ob das Exemplar mit der Signatur Hannover NLB Leibn. Marg. 42, Stück 18 sein Handexemplar war, ist offen, da sich darin keine Marginalien finden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 13423

[14455] Ms 4, 470 Bl. 60

Id 14455
Kat.-Nr. 46719
Signatur Ms 4, 470 Bl. 60
Titel [Über französische Stilistik]
Incipit Le trachement du Czar ayant esté interrogé
ca. >
Datum 1697-11-27
Akademie Ausgabe 5 | 2300.060
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel (Umschlagrest)
Format und Umfang 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 46
Wortlaut
Le truchement du Czar ayant esté interrogé combien il sçavoit de langues il a répondu, qu'il n'en sçavoit que deux, en les quelles il traduiroit volontiers le Pater mais qu'il luy estoit impossible de trouver en aucune d'icelles, des mots propres à exprimer: sanctifié soit ton nom. ((en aucune d'icelles, n'est plus bon françois; et il faut dire en aucune de ces langues, ce qui à mon avis est un defaut de la langue Françoise))[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358
Bezüge zu anderen Textzeugen vgl.: Guerrier S.31
Druckvorlage 14455

[14971] Ms 4, 470 Bl. 38 (=46745)

Id 14971
Kat.-Nr. 46744
Signatur Ms 4, 470 Bl. 38 (=46745)
Titel [Exzerpt aus Du Chesne, Histoire d'Angleterre]
Incipit Inifinitae voces Britannicae in lingva Hibernica
ca. ~
Datum 1694
Akademie Ausgabe 5 | 2300.038
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Exzerpierte Stelle Du Chesne: Histoire d'Angleterre, Paris 1634 | S. 120. 19
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 593
Wortlaut
Inifinitae voces Britannicae in lingua Hibernica ipsis Hibernis insula eorum Gudelach. Poetiseorum veteribus Banno, forte a Biaum res sacra, nam Festo Avieno libr. citat orae mantinae sacram insulam, sic dixere prisc<a> gens Hibernorum colit (+ Albani vel Scoti hodieque Hibernos Allibaudn +) Hivernia, Hierne, vel Aristoteli Ierne, Ireland, Erin incolis. Hier est ipsis occidens, est ergo regio occidentalis. Fluvius ejus maxime occidentatlis Ptolemaeo Iernus, et promontorium Hispaniae < - > occidentale Straboni Iern; et ejusdem regiones flumen valde occidentale Melae Iern.

Bretonibus Hibernia dicitur Yverdon, Bardis seu po%:etis gentis Bannoranna Orcadum lingua peculiaris dicta Nordin, quam quidam esse putant antiquam Duchesen. Anglet. p. 24. < - > Hebridum Lingua est Hibernica[.]

Scotia olim Caledonia Romaniis; Albania Wallis, Allabanus Hibernis, Albain incolis. Inter provincias Scotiae est Laudon ollim Pechtland a Pictis; ibi est Edinburg. Pars Scotiae est ducatus Albaeniae Scotis Allbauun. Est in Scotia Episcopatus dua Keldon (an a Kaledonia). Britoes se vocant Comres, et linguam suam Cumeraec. Linguam Kimbricam solam pro illo terrae angulo supremo judici aliquando responsurum Nobilis quidam Walliae Henrico II. dixit[.]

Vocabula Gallica veterum et Britannico seu Wallico illustrata v. Du Chesne p. 34[.]

Garonne a Gaaw violentia Bretonibus. Arar lentum iisdem. Rhodanus a redec currere[.]

Le craux locus arx< - > in Gallia Narbonnensi Petra Bret. Craig. Mor Mare hinc Morini Aremorici. Sic guerir, gvaine, derechef, Camus, bateau, gourmand, baston, accabler, Bretonibus: guerif, gwain, derechefio, cam, bad, gormod, pastwn, gablu.

Scoti se vocant Albini, et regionem Albin[.]

Dioscoridis notat Bretannos et Hibnos (forte hibernos) potum extracto dixisse curmi, isi hodieque vocant Cuurum[.]

Voces Latinae in Britannicis; du Chesne lib. 3. p. 111[.]

Picti non alii quam Britanni septentrionales voce Latina ita dicti, quod < - > Picti corpore ut olim Britones, man et <Veget.> lib. 4. c. 37. Britones <haves> quasdam velis variegatis vestibusque remigum dixisse Pictas. Certe antiquae voces in regione Pictorum omnes Britannicae. Caput Pictorum Edenburg, Ptolemaeo castrum alatam nam Aden ab Britonibus. Beda lib. 1. c. 1. Hist. Angl. tamen narrat Pictos venisse ex Scythia per oceanum, cum longis navibus, app< - >isse in Hiberniam habitatores; ab his illis Britanniam monstratam; et auxilium promissum (+ Ergo credibile fuisse cognatos +) si hoc ergo debet esse valde antiquum neque enim sub Romanis aliis in insula Populi quam Britanni et Scoti seu Hiberni Isidorus diserte Pictos a pingendo[.] Witichindus Corb. vocat pehitos Antiquum chron. Sax. pegtheorn, vecturiones pars Pictorum apud Am. Marcellin.

Hibernica lingua a ipsis Gaidelach Hibernia Plutarcho Ogygia lib. de maculis in luna antiquum omne Graecis Ogygiam[.]

Pictorum mentio nulla ante Diocletianum et Maximianum, circa tempora Constantii patris Constantini M. Scoti ex Hibernia in Britanniam septentrionalem irrupere. Saltem sub hoc primi nominita Romanis. Venisse ex Hibernia, Isidorus, orosius, Beda, Eginardus habent[.] Gaidel vel Gaiothel Scotus vel hibernus, Henricus Huntingdonensis Archidiaconus lib. 1. c. 1 ex Cantabris vuls venisse. At Matth. Westmon. ex Pictis et mulieribus Hibernis natos, nam Scot. lingua Sax. esse mixtum. Sed haec Beda satis refutat. Scoti se vocant Gaiothel vel Albanach[.]

A Gothis Hiberni ita DuChesne lib. 4. Hist. Angl. p. 149. Nam Hiberni et Scoti se vocant Gathel, Gaithell, Gaothell, linguam suam Gaiothealg, partem britanniae quam prius occupavere Argathel, Ar-gwithel[.]

Banno Hibernia, Allabno Scotia quasi secundus Hiberniae < - >nome Alboni antiquus. Egesinnus lib. 5. c. 15. Scotiae vocabulo intelligit Hiberniam[.] Prima mentio Scotorum apud Amm. Marcellin. lib. 20. Scotos Picits junctos invasisse Britanniam[.]

Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 354
Bemerkungen Wasserzeichen: MM darüber Kreuz mit Fahne
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 14971

[16567] Ms 4, 470 Bl. 94

Id 16567
Kat.-Nr. 46749
Signatur Ms 4, 470 Bl. 94
Titel [Zur Etymologie von "bourriqve"]
Incipit Interdum duae derivationes sunt verisimiles,
ca. ~
Datum 1695
Akademie Ausgabe 5 | 2300.090
Sigle L
Textart Konz.; eigh.; breiter Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Interdum duae derivationes <sunt> verisimiles, ut Bourrique Gallicum Hispanis borrico Bonav. Vulcanius et Menagius deducunt a burrico, qui jam olim Latinis equus[,] Glossae Isidori mannulus[,] caballus, buricus. Et Gloss. Philox[eni] mannis boyrixoiw. Ubi B. Vulcanius. Sed intelligendus equus rufus, nempe burrus [. . .] pyrrow. Nam Festus: burrum dicebant antiqui quod nunc [. . .] rufum. Ubi Scaliger annotavit: Eleganter homines ex potione rubentes [. . .] Burros a veteribus dictos (+ sed hoc sine autoritate) quod verbum eodem sensu retinent Hispani, quibus borracho ebriosus[.] Adjicitque Menagius (v[oce] bourrique) De burrichus [. . .] nous avons fait beurrichon ou burrichon pour roitelet à cause de la Couleur roussâtre de cet oiseau, qu'on appelle aussi beurrichot. Idem ult burram esse paanum coloris rufi, sed in his sunt quae opponi possunt[.] Nam in v. Bure notat ipse burram dictam genus panni villosi. Isidoro reburrus Hispidus. Unde rebours cum villiextrorsum. Et Hispanis borracho pro ebrioso, credo ut Italis imbriaco, ab ebrio. Et arca ipsum buricum restitit Bochartus non improbabiliter, libro quarto Phalegi c. 26. Beik%\ow inquit pro asino vox Africana est quam e Libybus accerperunt Cyrenaei. Hesychius: brik%/on, %)/onon kyrhnaioi, b%/arbaroi, et eodem fonte haustum est Hispanoum borrico, quod cum Mauris trans<frel>avit , et eodem forte pertinet, quod alborac vocant Arabes jumentum sui prophetae, mediae naturae ut quidam volunt inter mulum et sainum. Haec Bochartus, quem in eo lapsum puto quod cum Mauris in Hispaniam venisse putat. Cum antiquior sit ejus usus in Europa Maurorum transfrelatione sed suspicor tamen jam olim ex Africa in Hispaniam venisse vocem et inde ad Vascones sive Aquitanos. Unde porro ad Romanos, quanquam et a Cyrenaeis potuerit penetrare ad Graecos. Porro antiquam vocem esse ostendit Hieron. ad Pammachium. Ubi ferventes buricos comatulos pueros etc. et Paulin. Ep. 10 ad Sulp. Sev. lingue dispari cultu, macro illum et viliore aselbis bruico sedentem, ubi credo pro parvo equo[.] Videndum an antiqua Hispanica seu Vasonica lingua plura habeat[.]
Drucke -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.365
Bemerkungen Wasserzeichenrest:Wappen?
Druckvorlage 16567

[17822] LBr 586 Bl. 10

Id 17822
Kat.-Nr. 14241
Signatur LBr 586 Bl. 10
Titel [Witsen] für [L]: Vater Unser, russisches, in holländisch und tangutisch [Oraison Dominicale de la langue Toengoens]
Datum 1700-05-24
Akademie Ausgabe 5
Absender Witsen (KorrespDB) (GND)
Adressat Leibniz (GND)
Textart Abf.; Witsen; Streifen, Beil.zu:15229
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Drucke -Dutens, Opera 6,2 S.204
-Leibniz, Collectanea Etymologica, 1717 2 S. 374-375
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 323
Bemerkungen alt:nach_97-11-26; neu:1700-05-24
Bezüge zu anderen Textzeugen 50681=49450=14241; Beil.zu:15229
Druckvorlage 17822

[17979] Ms 4, 470 Bl. 100

Id 17979
Kat.-Nr. 46706
Signatur Ms 4, 470 Bl. 100
Titel [Exzerpt aus La Brosse, Gazophylacium linguae Persarum]
Incipit Fr. Joseph. à S. Angelo Carmelita
ca. >=
Datum 1684
Akademie Ausgabe 5 | 2300.094
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Exzerpierte Stelle La Brosse: Gazophylacium linguae Persarum, Amsterdam 1684
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 500
Wortlaut
Fr. Joseph. a S. Angelo Carmelita di< - > linguae Persicae analogiam explicans cum Europaea, (cap. 3. < - > Gazophylacii) Belgica in primis utitur. Etsi ipse sit Gallus et Italicam, Gallicam Latinam in ipso dictionario Persicae opposuerit[.]

Infinitivi Persarum desinunt in en, den, ten; Kerden facere, sac-hten, atidem facere comparativa in er bonzourcter major, beheter, melior. Divinitiva in Ke Merdeke homunculus, Zeneke muliercula. Subjicit vocabula quaedam nostris cognata: Amaril Amarres d'un navire Avani pro angari, quando cursores regii equum exigunt Asmondeh tentator vox pure Persica. Bala-c hane< - > fenestra c< - >rata, hinc nostrum balcon Bend ligamen. Bed malus bad Anglis Belgis bed. Bester pulvinar Belg. polster. Beheter melior beter. Beruder frater Belgis broeder Tazeh casa dom< - >la hortulanorum Capanek cappa[.] Cassen scutella; lingua Tolosana casso Cera quare (cur) Chizi Gall. chose res. Choda DEus, Godt Belgice[.] Ciar-tar cithara, ciarquatuor, tar fides. C-hourmend helluo Gall. gourmand. Corni cornu. Coucon cuculus[.] Croukeh [. . .] Gallina habens pullos Italice chiocca (Germ. Küken putti, Gallina glukke)[.] Dad [. . .] dedit[.  . . .] Deh, age, Gallis haida. Dendon dens. Der porte Belg. door. Dinar. denarium[.] dochter filia. Dou duo[.] Doür tour gyrus. Enderum internum[.] Forn furnus[.] Fortuneh tempestas Ital fortuna. Gaz Gaza significat proprie denarius (+ Venetis ex igna moneta Gazetta, unde nomen de la Gazette +)[.] Gens genus (Kin Sax. vet.) Gevon juvenis[.] Gigher Hepar Gallis < - > stomachus gigier. Guech < - > Italis gesso[.] Goulon gula fauces[.] Hagi peregrinus Meccae quasi agiow sanctus Ha< - > octo Belg. acht. Honer honor (kong können)[.] Jounani groag (an ionius)[] Keti quod Gall. que. Keras cerasa. Kermes < - >[.] Kissaccus (quasi inversum)[.] Lab labium. Lagiovert Azureg (an a lazuli lapide?) Lehi Polonus (an a Lecho)[.] Leien fluidus (liquidus lyv solvo, abluere, lai Occitana lingua, Gallice delayer, laßen, zerlaßen +)[.] Mader mater mazzen officina magazin mourd. est mur< - > Mourt myrthus. Mousos mus. Naf. [. . .] umbilicus[.  . . .] Nareng < - > malum. [. . .] Navad [. . .] nonaginta. [. . .] Naul [. . .] naulus. Ne [. . .] non. [. . .] Nist [. . .] non est[.  . . .] Nom, [. . .] nomen. Nou [. . .] novus[.] Nuxun [. . .] noxium, Oukianous [. . .] Oceanus. [. . .] Pah [. . .] pes. [. . .] Pars [. . .] pardus[.] Pah-zeher [. . .] bezoar sonat contra venenum. [. . .] Peng [. . .] quinque. [. . .] Perper [. . .] portulaca [. . .] Gallice pourpie. [. . .] Piadeh [. . .] pedes, peditis. Pialeh [. . .] crater, [. . .] phiala. Pol [. . .] pons. [. . .] Qaza [. . .] casus. Quafa [. . .] occiput Belgis Kuffe. Quernas [. . .] cadaver karonje Belgis. Richeh [. . .] radix. [. . .] Rustai [. . .] rusticus. Saboun [. . .] sapo[.  . . .] Salata, [. . .] salata. Sagallat [. . .] ecarlate. Sapor [. . .] sonat Regis filium lingua [. . .] Parthica Nam [. . .] ciah [. . .] est rex et [. . .] pour [. . .] filius (por antiquum Rom. pro filio) quod hodie vocant ciah-zadeh[.  . . .] Scia mat [. . .] Arabice rex mortuus est (mattar Hispanis, mactare +)[.] Scherbet [. . .] sirupum. Schesh [. . .] sex[.  . . .] Seft [. . .] durus, Angl. soft (mollis, Germ. Saft, sapa, unde et sagio)[.] Segel [. . .] sigillum. Sekkeh [. . .] domus monetara Ital. secca (zecha Venet. inde zechini)[.] Setarch [. . .] astrum (asteostern) Sfengi [. . .] spongia. [. . .] Sineh [. . .] sinus. [. . .] Tas [. . .] crater Gallis tasse (+ talia ob oriente, ut geule dans le blason)[.] Tebl [. . .] tympanum. [. . .] Tafteh [. . .] punnus sericus (unde taffetas)[.  . . .] Tamboureth [. . .] tympanum. [. . .] Tou [. . .] tu[.] Toun [. . .] copula balnei quasi [. . .] tonne[.]

Pauciora haec sunt quam expectabam sed puto autorem <tantum> superficiem in his attigisse. Aliter judicabat Elichmannus[.]

Cienin derzemin keder asmon, in terra sicut in coelo. As< - > coelum, zemin terra. Same terra in lingua Lettica et aliis Scyticis. C-hoda aferedigar asmon ve zemia, DEus creator coeli et terrae. Asmon est a Sharaim.

Credo in <vecondilo> lingu<o> plures fore consensus, ut quod zeneke muliercula[.]

Verum quidem est (ait autor Gazofylacii Persarum linguae, in clavi seu Gram. cap. 2.) quod moderna Persarum lingua, quam [. . .] Parsi vocant innumera etiamnum vocabula Arabica sibi asciscit; [. . .] antiqua vero sive Parthica lingua, quam [. . .] Foursi vocant, et a moderna differt uti Gothica lingua (autor fuit Tolosanus et per Gothicam intelligit veterem Gallicam) a moderna Gallica, solos characteres Arabicos mutuatur[.  . . .]

Lingua Heroum sive Moganorum, [. . .] qui nunc in mapalibus [. . .] (sous les tentes) [. . .] degunt [. . .] (gente campestre) [. . .] circa Xirwan [. . .] (Scirwan) [. . .] quae olim in Persia ante eam qua jam est obtinuit. Dicta ab Athletis Heroicis id est Regibus suis qui tales habentur in libro scia nomeh [. . .] ita dicta: [. . .] pehelvi [. . .] (in questa lingua e scritta in versi la vita di quei Ré nel libro famoso chiamata cia-nomeh)[.  . . .]

La Bellezza de Persiani Moderni proviene d'una infinita di schiavi Georgiania di l'uno et l'altro sesso. Gli antichi Persiani chiamati Gaur adoratori del fuoco, [. . .] per non essersi mescolati con altra gente sono ancora brutti come simie. Gazofyla. ling. Pers. v. Georgiani[.]

Quod Persis garm, Germanis gram; Persis garb, Germ. grab. Pi< - > or de orig. <Germ.>

Drucke -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.366
Bemerkungen -L: Histor., polit., philol. Schr.
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden.
Druckvorlage 17979

[18943] Ms 4, 470 Bl. 3

Id 18943
Kat.-Nr. 46678
Signatur Ms 4, 470 Bl. 3
Titel [Exzerpt aus Bohoric, Arcticae horulae succisivae]
Incipit Arcticae Horulae succisivae de latino
Datum 1698-06
Akademie Ausgabe 5 | 2300.004
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Exzerpierte Stelle Bohoric: Arcticae horulae succisivae, Wittenberg 1584
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu.")
Ordnungsnummer 960
Wortlaut
Arcticae Horulae succisivae de Latino-Carniolana literatura ad Latinae linguae Analogiam accomodata. Unde Moschoviticae, Rutenicae, Polonicae, Bohemicae et Lusaticae linguae cum Dalmatica et Croatica cognatio facile deprehenditur[.] Praemittuntur his omnibus tabellae aliquot Cyrilicam et Glagoliticam, et in his Rutenicam et Mosoviticam orthografiam continentes. ADAMI BOHORIZH [. . .] Witebergae anno M. D. LXXXIIII in 8#'o. pagg. 178. Et de syntaxi pagg 59[.]

Manu Autoris ascriptum libro: Clarissimo ac doctissimo viro M. Martino Crusio, in celeberrima Academia Tubingensi Graecae linguae professor dignissimo Domino, et tanquam praeceptoris suo, ut de studiorum - per optimem merito idem Adam Bohorizh hanc qualemcunque hocque fasciculo comprehensem Rhapsodiam praecipeuae observantiae ergo < - >[.]

Crusius ascripsit: Rescripsi ego Crusius ei 12 Nov. gratias agens, et orationemm de Jac. Schegkio funebrem M. G. Liebleri mittens[.]

Et alio loco: Accepi 19 Jul. 1587 e Labaco missum ab autore, allatum a studioso adolescente domino Xylandro[.]

Dedicat Autor opus filiis procerum Carinthiae, [. . .] Styriae, [. . .] Carniolae. Ubi inquit: Etsi Reverendus vir d. primus Truberus Novum Testamentum et alios idoneos libros idque, uti jam memini dialecto quoque Carniolana, et diligenter et dextre ex suis et puris fontibus ante hoc tempus traduxit, Tamen cum eum virum jam serior aetas aegraque senecta premat viribusque destituat, opus fuit per alios id quod integris Bibliis adhuc defuit, atque ad traducendum reliquum pertexere, atque integra Carniolana vel rectius Slavonica Biblia aedere[.]

Slava nostris hominibus gloriam significat[.]

Mysi quos nunc Bosnenses vocant retinent [. . .] adhuc literaturam antiquam et peculiarem et nostrae linguae per accommodam, et cum Graecis utpote vicinis per omnia fere congruentem, et cum Moscovitis et Rutenis communem, a quibus Croatae sua scriptione et notis literarum quidem discendunt, at appellationibus et potestate, quemadmodum et sermone, ut paulo post ex certis tabellis apparebit non dissentiunt[.]

Janizari in aula Turcici imperatoris Slavice loquuntur, et forma literarum, quam in peculiari tabella expressi et Cyrilicam appello, omnia perscribunt.

Slavi sunt inferioris Styriae magna pars, et in specie dicti Slavi vulgo Besjacos appellant, et paulo infra tota Poshega, tota Carniola nostra et magna pars inferioris Carinthiae, Chorusci, Histriani omnes attingentes Polam[.]

Pomerani [. . .] quasi [. . .] maris accolae, [. . .] Stargard est vetus arx. Etiam Magnus dux Miscoriae sedem suam praecipuam sic appellat. Et Turcici imperatoris sedes Constantionpolis Zargrad, hoc est Caesaris arx dicitur. Metropolis [. . .] Styriae Graz corrupte rectius Gradez id est arx. [. . .] Lipsia [. . .] a lipa, quae omnibus [. . .] Slavis Tilia. Chemnitia a Kamen lapis, kameniza [. . .] lapidosa. Dubina a dub quaerca, est quercetum. [. . .] Pretin et Prezh [. . .] a Trajectis. [. . .] Torga [. . .] a terg foro mercatu vel castello[.]

A proceribus Carniolanis sibi < - >itum observationes suas de orthographia Latino-Carniolana conscribere, ad quarum normam postea Latino charactere (quia Cyrilica et Glagolitica literatura in Carniola intercidisset) perscriberetur Carniolana idioma. Sed hoc agenti visum totam [. . .] Grammaticam tradere, accomodatus praeceptis ad grammaticam Latinam Melanchthonis[.] Laudat defunctos Franciscum Comitem de Turri liberum in sancta Cruce Baronem [. . .] dominum Lipnizii et Teuzhenbrodii etc. Tum quoque Sigismundum ab Herberstein liberum in Naidperg et Guetenhag etc. Baronem. Hi (inquit autor) postquam prodierat descriptum illud diploma seu si dicas immunitas seu privilegium ab Alexandro illo magno Macedonum rege profectum, qua Slavis ob egregiam in domando mundo pene universo ipsi navatam operam potestas sit occupandi et in meridie et in sptentrione potissimas Europae partes: non cessarunt illi duo heroes, et patriae gloriae assertores ingenui quin sedulo rem investigarent, donec tandem in Collegio Pragensi res prius dubia, literis non fallentibus, ibi, uti est deprehensa omnibus nota fieret typisque procuderetur p.

Datum Witebergae in Saxonia ipsis Calendis Januarii anno M D XXCIV[.]

Prima Tabella de orthografia Cyrilica qua utuntur hodie in Aula Turcici imperatoris Janizari, omnes Bosnenses, [. . .] Ruteni [. . .] Moscovitae[.]

^= As a#,1 = boga B#,2 Glagole G#,3 etc. etc.

Ruteni et Moscovitae tamen in dictio<nnaribus> et compendio scribendi peculiaribus utuntur otis, quarum nonnullae Tabulla secunda[.] Subjicitur Cyrilico charactere scriptum Epitafium Katarinae Reginae Bosnensis [. . .] quod habetur Romae in ara coeli sensus est: Catarinae, reginae Bosnensi, Stephani, ducis S. Sabae, ex genere Elenae, ac domo Caesaris Stephani (roda Eline i Kuzhe Zara Stipana) [. . .] natae: [. . .] Regis Bosniae uxori, quantum vixerit annorum LIII et obiit Romae Anno domini M. CCCC. LXXVII. die XXV. Octobris, monumentum ipsius scriptis pos<itum>. Tertia Tabella est quam D. Hieron. Stridonensis [. . .] popularibus suis [. . .] Croatis invenisse dicitur, et vocatur Glagolitca ^=

Tabula IVta [. . .] Latino-Carniolana. H semper pro [. . .] X Graeco[.] Addit Latinis ordinaris sh, ut ox vel ^= (paulo minus fortis quam sch) zh shzh[.] sh alius Saxonibus forte etiam usitata[.]

Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349
Bemerkungen -Kein Wasserzeichen -vgl. id68301
Längere Bemerkungen Leibniz' Vorlage war möglicherweise Hannover NLB Ls 185. -I,15 S._523, Z._9-13: Hiob Ludolf schreibt Leibniz am 26._April 1698, daß das Buch in Frankfurt vorhanden ist; I,15 S._614, Z._16: Ludolf schreibt am 3._Juni 1698, er werde das Buch Leibniz schicken und bittet um Quittung; die Leibniz mit einem Schreiben vom 6._Juli schickte (I,15 N._442). I,16 S._15, Z._13: Zabany ist am 4._November 1698 dabei, das Buch für Sparwenfeld abzuschreiben; I,16 S._416, Z._10-19: Leibniz berichtet Sparwenfeld am 6._Januar 1699 von dem Buch, das er "enfin" habe einsehen können. Er hat ein Exemplar aus Frankfurt ausgeliehen, das inzwischen wohl verloren ist; Vorlage GWLB: Ls 185 (enthält die die handschriftlichen Widmungen?);
Bezüge zu anderen Textzeugen vgl.:25480
Druckvorlage 18943

[19722] LBr 251 Bl. 7

Id 19722
Kat.-Nr. K 8148/1
Signatur LBr 251 Bl. 7
Titel Vocabula Vestimentorum qvaedam Germanorum sermone Transsylvaniae ex Toppeltino orig. Transsylv. cap. 12
Incipit Lacinia qvae oram vestis ambit flexuosa
Datum 1697
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Exzerpierte Stelle Toppeltinus: Origines et occasus Transsylvanorum, Lyon 1667 | S. 89-107
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Vocabula Vestimentorum quaedam Germanorum sermone Transsylvaniae ex Toppeltino orig. Transsylv. cap. 12.

Lacinia quae oram vestis ambit flexuosa d'r schuif[.]

Colobia lintea ex byssovel carbaso confuta rugola amplad'r kedi[.]

Cataclysta mamillaris qua utuntur < - >stated'r ketzl[.]

Zonae sericeae bullis argeneis ornatae, vel pro serico ex filis argeneisn' maitz[.]

Fibulae ex solido auro vel argento zonae annexaed' sinkl[.]

Bullae argenteae vel aureae, etc.d' Spo nyn[.]

Bulla qua velut fibula premant papillasd't hiestln[.]

Ventrale semicinotiumn' shurtz[.]

Amicula ex panno et pellibus consarcinatisn' kirsha[.]

((hinc hodieque Kirschaer pellium consarcinator dicitur nobis etsi Kirschen a < - > readix amissa))

Calantica croco tincta novarum nuptarum seu flammeum coloris sc. luteishluger[.]

Pilea gansapina Walachorum. cap. 13. Germanisn' kozt-kugl[.]

Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 322
Druckvorlage 19722

[19731] LBr 586 Bl. 10

Id 19731
Kat.-Nr. 50681
Signatur LBr 586 Bl. 10
Titel [Witsen] für [L]: Vater Unser, russisches, in holländisch und tangutisch [Oraison Dominicale de la langue Toengoens]
Datum 1700-05-24
Akademie Ausgabe 5
Absender Witsen (KorrespDB) (GND)
Adressat Leibniz (GND)
Textart Abf.; Witsen; Streifen, Beil.zu:15229
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Bemerkungen alt:nach_97-11-26; neu:1700-05-24
Bezüge zu anderen Textzeugen 50681=49450=14241; Beil.zu:15229
Druckvorlage 17822

[20876] LBr 586 Bl. 10

Id 20876
Kat.-Nr. 49450
Signatur LBr 586 Bl. 10
Titel [Witsen] für [L]: Vater Unser, russisches, in holländisch und tangutisch [Oraison Dominicale de la langue Toengoens]
Datum 1700-05-24
Akademie Ausgabe 5
Absender Witsen (KorrespDB) (GND)
Adressat Leibniz (GND)
Textart Abf.; Witsen; Streifen, Beil.zu:15229
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Bemerkungen alt:nach_97-11-26; neu:1700-05-24
Bezüge zu anderen Textzeugen 50681=49450=14241; Beil.zu:15229
Druckvorlage 17822

[22181] Ms 4, 470 Bl. 87

Id 22181
Kat.-Nr. 46748
Signatur Ms 4, 470 Bl. 87
Titel [Zur Etymologie einiger Flurnamen]
Incipit Magni fluvii Don à Tanai
ca. ~
Datum 1700
Akademie Ausgabe 5 | 2300.084
Sigle L
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Quart, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguae")
Ordnungsnummer 275
Wortlaut
Magni fluvii Don a Tanai ad Istrum usque. Nam Danubius seu Donau, inde Danaster, vulgo Niester, Danaper vulgo (sic enim veteres loquuntur) Nieper seu Borysthenes, denique Don accolis dicitur ipse Tanais. Suspicor Istrum veluti Dniester pro Danastro dictum non Danubium minus quam Tiram. Danapri appellatio credo et Danastri apud Jornandem. Sic et apud Menandrum puto Rex Turcarum legatis Tiberii II. questus de Abaris fugitivis suis, in foedus receptis, nam Abari a Turcis pulsi Asia ad Europam descenderunt, se bene nosse inquit, ubi Danaper fluat vid. Orig. Hung. Forisii. Caeterum communis tot dissitis fluviis appellatio indicat antiquissimis temporibus unam gentem a Tanai ad Danubium usque habitasse. Et hanc cognationis Germanicae fuisse credi aequum est, quando a sonitu apud Germanos et Celtas Donaviam, et Donam, et Donaprum et Donastrum dici audienti unicuique statim in mentem venit, Döhnen, thon, sonus, tonitru, tonner, et Tor (Jupiter)[,] Taranis[,] Tuba, tibia, taub (surdus)[,] betäuben (nimio sonitu obsurde facere)[,] toben (furibundi in morem tumultuari)[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.363-364
Druckvorlage 22181

[23167] Ms 4, 469 Bl. 1-2 (=46655)

Id 23167
Kat.-Nr. 46654
Signatur Ms 4, 469 Bl. 1-2 (=46655)
Titel [Exzerpt aus Junius, Observationes in Willerami paraphrasin]
Incipit Francica antiquior Anglo-Saxonica
ca. ~
Datum 1700
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 5.1 Seiten/Spalten
Exzerpierte Stelle Junius: Observationes in Willerami paraphrasin, Amsterdam 1655 | S. 1-176
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingva")
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 339
Bemerkungen kein Wasserzeichen
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB T-A 3277; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 23167

[31547] Ms 4, 469a Bl. 7.10 (vermisst seit 1967)

Id 31547
Kat.-Nr. 46733
Signatur Ms 4, 469a Bl. 7.10 (vermisst seit 1967)
Titel Leibniz an [?]: [Ausz. aus Johann Leonhard Frischs Schrift: Untersuchung des Grundes und Ursachen der Buchstab-Veränderung etlicher Teutscher Wörter (1716)]
Incipit Untersuchung des Grundes und Ursachen der Buchstab-Veranderung
ca. >
Datum 1703
Akademie Ausgabe 5
Absender Leibniz (GND)
Adressat ?
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Quart, 2.2 Seiten/Spalten
Exzerpierte Stelle Frisch: Untersuchung des Grundes und Ursachen, Berlin 0000
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu.")
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 348
Bemerkungen -Komplex "03 L an/für X" -Bleistiftanm.: anderes Stück als 46734; Dat.:vor 08 / 16 -Vermißt seit 1967 (Fleck an Lu; mail 26.9.2013) -Abschrift vorhanden in Potsdam (iS u. Kasten betr. Jahre 1702-1707); -Ordnungsvermerk: "Lingu."
Bezüge zu anderen Textzeugen A:46733 B:46734 C:46751 D:46643
Druckvorlage 31547

[33493] Ms 4, 470 Bl. 90

Id 33493
Kat.-Nr. 46696
Signatur Ms 4, 470 Bl. 90
Titel Leibniz an Johann Georg Eckhart
Incipit Gratum est, quod linguam Polonicam consideras attentius, id dudum opta
Datum 1703-06-17
Akademie Ausgabe 1 | 22.040 / =S.60,Z.10-22 u. S.61,Z.2f.
Sigle l
Absender Leibniz (GND)
Adressat Eckhart,J.G. (KorrespDB) (GND)
Absendeort Hannover
Textart Ausz. nach L von Schr.-Hd. Mit Korr. von d.Hd d.Schreibers sowie v L
Format und Umfang Quart, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Bemerkungen Uber dem Textbeginn von Leibniz' Hand Ordnungsvermerk: "Lingu"

[46640] LH 5, 3, 2 Bl. 1-3 (=id66968)

Id 46640
Kat.-Nr. 46750
Signatur LH 5, 3, 2 Bl. 1-3 (=id66968)
Titel Leibniz an Johann Philipp Palthen
Incipit Plurimum debeo R_mo Mayero,
ca. 1.H.
Datum 1706-06
Akademie Ausgabe 1 | 26.075
Sigle L
Absender Leibniz (GND)
Adressat Palthenius (KorrespDB) (GND)
Absendeort Hannover
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 1.75 Seiten/Spalten
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 326
Druckvorlage 46640

[48959] Ms 4, 574b Bl. 1

Id 48959
Kat.-Nr. 56910
Signatur Ms 4, 574b Bl. 1
Titel [Vater unser (in Lappländisch?)]
Incipit Ayem oder Myen jokko almen
ca. >
Datum 1704-06-14
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu.")
Drucke -Christina Wis: „Ein Lappisches Vaterunser“, in: Finnisch-Ugrische Mitteilungen, Bd. 11, 1987, S.171-179
-vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 368
Druckvorlage 48959

[60941] Ms 12, 713q 7 Bl. 85 (alt: q 5, 80)

Id 60941
Kat.-Nr. 27923
Signatur Ms 12, 713q 7 Bl. 85 (alt: q 5, 80)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 19b]
Incipit De antiqua lingua gallica et rebus Gallis notandi in Mithridate
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 19v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
De antiqua lingua Gallica et rebus Gallis notandi in Mithridate Gesneri p. 19 b. ubi exhibet verba contemporanei in Caesarem, prolixa ita putat Gallos esse Germanicos[.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 385
Druckvorlage 60941

[60945] Ms 12, 713q 9 Bl. 30 (alt: q 5, 40)

Id 60945
Kat.-Nr. 27927
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 30 (alt: q 5, 40)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 19a] [Aufz. über die Sprache der Galater]
Incipit Galatae qui super Phrygiam incolunt coccum
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 19r
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Galatae qui super Phrygiam incolunt, coccum fruticem lingua vernacula hys vocant Pausanias in Phocicis. Est autem is frutex ejusdem generis cum ilice aquifolia quem Galli Europaei hodieque hous vel hus appellant quare hoc etiam argumento Gallatarum [. . .] eandem [. . .] linguam in Asia fuisse <evincitur> Gesnerus Mithridat. p. 19[.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 389
Längere Bemerkungen Ende: evincitur Gesnerus Mithridat. p. 19.a
Druckvorlage 60945

[60951] Ms 12, 713q 8 Bl. 96 (alt: q 5, 123)

Id 60951
Kat.-Nr. 27969
Signatur Ms 12, 713q 8 Bl. 96 (alt: q 5, 123)
Titel [Aufz.]
Incipit Itastani Sabini curim vocabant. Cato in lib. orig.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("lingu")
Wortlaut
Hastam Sabini curim vocabant. Cato in lib. orig.
Druckvorlage 60951

[60952] Ms 12, 713q 5, 138

Id 60952
Kat.-Nr. 27970
Signatur Ms 12, 713q 5, 138
Titel [Aufz.]
Incipit Suson lilius Persis Athenaeus lib. 3. Magi sapiecles libyo-<-> porphyr
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("lingu")
Wortlaut
Suson lilius Persis Athenaeus lib. 3. Magi sapiecles libyo-< - > porphyr[.]
Druckvorlage 60952

[60954] Ms 12, 713q 9 Bl. 49 (alt: q 5, 110)

Id 60954
Kat.-Nr. 27972
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 49 (alt: q 5, 110)
Titel [Aufz. über die griechische Sprache]
Incipit Inter Graecos quidam onomatophetae dicti
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 79v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Inter Graecos quidam onomatophetae dicti < - > venatores < - - -> dixit quod < - > ex < - - > Ex Athenis 3 sophist[.]
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390
Druckvorlage 60954

[60955] Ms 12, 713q 9 Bl. 45 (alt: q 5, 88)

Id 60955
Kat.-Nr. 27973
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 45 (alt: q 5, 88)
Titel [Aufz.]
Incipit [De diversis S]amaritanis et Characteribus
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 73v
Ordnungsvermerk Linguae ("lingu")
Wortlaut
[De diversis S]amaritanis et <Jud.> Characteribus jam Hieronymus. praef. in <lib.> reg.
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390
Druckvorlage 60955

[60956] Ms 12, 713q 9 Bl. 34 (alt: q 5, 69)

Id 60956
Kat.-Nr. 27974
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 34 (alt: q 5, 69)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 71]
Incipit [Bekos ut be] Herod.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 71
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
[Bekos ut be]<kr Phrygibus panis> Herod. lib. [2]. [. . .] Noricum Phryges ut<rem> [appellant, Eustath. in Dionys. Bedy aqua vel aer (. . .) Clem. Strom. 5.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 389
Druckvorlage 60956

[60958] Ms 12, 713q 9 Bl. 75 (alt: q 5, 82)

Id 60958
Kat.-Nr. 27976
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 75 (alt: q 5, 82)
Titel [Aufz.]
Incipit Cerevisia a Therbe frumento
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Cerevisia a Therbe frumento[.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 391
Druckvorlage 60958

[60959] Ms 12, 713q 8 Bl. 24 (alt: q 5, 109)

Id 60959
Kat.-Nr. 27977
Signatur Ms 12, 713q 8 Bl. 24 (alt: q 5, 109)
Titel [Aufz. über die chaldäische Sprache]
Incipit Axumitae in tempore justiniani Chald. Lingua usi
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | ?
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Axumitae in tempore Justiniani Chald. Lingua usi. Vet. Hist. Gentes et ex ea Nice. lib. 19. c. 18. < - - > Ipsis < - - > ba%/ihu Aegyptus accipiter (laeniso) Laz.
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 386
Druckvorlage 60959

[60960] Ms 12, 713q 7 Bl. 90 (alt: q 5, 107)

Id 60960
Kat.-Nr. 27978
Signatur Ms 12, 713q 7 Bl. 90 (alt: q 5, 107)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 17a]
Incipit Colchis lingua qua Aegyptus Eustathus in Dionysium, apud Gesner.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 17r
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Colchis lingua [. . .] quae Aegyptiis Eustathius in Dionysium, apud Gesner. Mithridat. p. 17.a[.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 385
Druckvorlage 60960

[60961] Ms 12, 713q 8 Bl. 36 (alt: q 5, 93)

Id 60961
Kat.-Nr. 27979
Signatur Ms 12, 713q 8 Bl. 36 (alt: q 5, 93)
Titel [Aufz. über einen griechischen Satz]
Incipit De vocibus in Graeca vulgari
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 52v - 53r
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
De vocibus in Graeca vulgari lagos egligora trexei alla meta amaxin pianete [. . .] Lepus celeriter currit et tamen curru capitur [. . .] Petri Burranae Lucarnensis libellus inscriptus corona pretiosa editus Venet. [. . .] 1546 ubi e regione Ital. vulg. et Lat. Graec. vulg. et Graec. vet.
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 387
Druckvorlage 60961

[60962] Ms 12, 713q 8 Bl. 5 (alt: q 5, 114)

Id 60962
Kat.-Nr. 27980
Signatur Ms 12, 713q 8 Bl. 5 (alt: q 5, 114)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 24b]
Incipit Padum [… a picea arbore Gallis dici. Plinius, (+] [
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 24v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Padum [. . . a picea arbore Gallis dici. Plinius, (+] <ni fallor> [<Pith> Anglo Britannis +).]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 386
Druckvorlage 60962

[60963] Ms 12, 713q 9 Bl. 46 (alt: q 5, 73)

Id 60963
Kat.-Nr. 27981
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 46 (alt: q 5, 73)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 121a] [Aufz. über die Sprache der Nubier]
Incipit Nubianorum id est linguarum vocabula apud Waser. Ad Mithridat. P.121.a
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 121r - 122r
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Nubianorum id est linguarum vocabula apud Waser. Ad Mithridat. P.121.a. Achan oculus bacro aries buthos liber cheleue tripudiare (< - >) dade pater Coelum DEus devell krali rex (hoc < - >) lein fluvius NB maass caro Bohem. Manosch vir. <Nac nasus> < - - - > Rai nobilis (<Raja indis>)[.]
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390
Längere Bemerkungen Ende: Rai nobilis (Raja indis)
Druckvorlage 60963

[60970] Ms 4, 470 Bl. 37

Id 60970
Kat.-Nr. 70024
Signatur Ms 4, 470 Bl. 37
Titel [Exzerpt aus Comiers, Traité de la parole]
Incipit Stevin dès la page 114 de sa Geographie
Datum 1691
Akademie Ausgabe 5 | 2300.037
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Comiers: Traité de la parole, Brüssel 1691 | S. 40-41
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguae")
Ordnungsnummer 52
Wortlaut
Stevin dès la page 114 de sa Geographie [. . .] donne 742 verbes Monosyllabes au bas Allemand; [. . .] le latin n'en a que 5, et les Grecs n'en ont point. Il donne aussi [. . .] 1428 noms[,] pronoms et propositions monosyllabes en bas Allemand et la langue latine n'en a que 158 Graeca 220[.] Comiers traité de la parole[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 354
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht identifiziert werden, möglicherweise war es das Exemplar Hannover NLB Lr 8287.
Druckvorlage 60970

[60971] Ms 4, 470 Bl. 39

Id 60971
Kat.-Nr. 70025
Signatur Ms 4, 470 Bl. 39
Titel [Exzerpt aus Guillimannus, Helvetia]
Incipit Quod regio inter Rhenum et montem
Akademie Ausgabe 5 | 2300.039
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Guillimannus: Helvetia, Amiternum 1623 | S. 382
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Quod regio inter Rhenum et montem Juram in angustam faucem cogatur Roracos vel Rauracos dictos non inepte conjicit Guillimannus in Helveticis. Nam Rohr (arundo), Röhre guttur, id est cavum angustum[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 354
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes war möglicherweise Hannover NLB Gm-A 60.
Druckvorlage 60971

[60972] Ms 4, 470 Bl. 41

Id 60972
Kat.-Nr. 70026
Signatur Ms 4, 470 Bl. 41
Titel [Zur Etymologie von Flußnamen]
Incipit Si bene memini Carambycem fluvium Scythiae memorat Herodotus
Akademie Ausgabe 5 | 2300.041
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel (Umschlagrest)
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Si bene memini Carambycem fluvium Scythiae memorat Herodotus, puto esse eum qui hodie Bog, qui intra Syram et Borysthenem Euxino ponto vel ostio Borysthenis influit, Caranbycem autem esse nigrum Bogum, nam Cara Scythis niger. Distinctumque fuisse ab altero Bug non admodum remoto qui Leopolin praeteriens demum infra Warsoviam in Vistulam influit, qui forte albus dictus. Porro Bug vel Bog a flexu qui in utroque subitus est; Nam et Euxinum influens cum in ortum tendisset, subito flectum in meridiem, et post aliquantum cursus in ortum. Alter diu in septentrionem fluens ad [Bressicam] subito fertur in occasum, inde infra Janow rursus subito boream petit. Deinde supra Nur ex inopinato rursus in occidentem fluit.
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: nicht eigh.; unterer Rest einer Adresse
Druckvorlage 60972

[60973] Ms 4, 470 Bl. 42

Id 60973
Kat.-Nr. 70027
Signatur Ms 4, 470 Bl. 42
Titel [Zur Etymologie von Flußnamen]
Incipit Vesera, Veseris fluvius Galliae
Akademie Ausgabe 5 | 2300.042
Sigle L
Textart Aufz.; Eckhart und eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Vesera, Veseris fluvius Galliae: oritur in Lemovicibus, atque ad Limoleum Petrocorionem oppidum Duranis excipitur. In vita S. Sori Eremitae Vesera vacatur. v. Act. SS. Bollandi et Henschenii Febr. T. 1. p. 200[.]

Tanais Tanaper, Danaster, Danubius[.]

Isera in Bavaria et in Sabaudia[.]

Albis in Italia et Germania, etiam Rhenus alioque Rodanus vel Erodanus in Gallia et Italia[.]

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: nicht eigh.; Latein: "883 [- - -]um [- - -]ele"
Druckvorlage 60973

[60974] Ms 4, 470 Bl. 43

Id 60974
Kat.-Nr. 70028
Signatur Ms 4, 470 Bl. 43
Titel [Zur Etymologie von Flußnamen]
Incipit Indrista et Unstruta videntur idem nomen
Akademie Ausgabe 5 | 2300.043
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest)
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Indrista et Unstruta videntur idem nomen esse, etsi diversi sint fluvii[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355
Druckvorlage 60974

[60975] Ms 4, 470 Bl. 44

Id 60975
Kat.-Nr. 70029
Signatur Ms 4, 470 Bl. 44
Titel [Zur Etymologie von Flußnamen]
Incipit Ut Araris fluvius in Sequanis
Akademie Ausgabe 5 | 2300.044
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguae")
Ordnungsnummer 275
Wortlaut
Ut Araris fluvius in Sequanis, ita Are vel Aar supra Coloniam ex adverso <Lynzii> Rhenum influens, ubi opida Arburg, Arwiler, Arden[,] <Aaur>, Nienaar, unde Nienarii comites, et olim forte comites dicti de Are[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: eigh.; Franz; rechter Rand: "en vostre [- - -] reiterées; et [- - -] profession comme [- - -] comme un de nos [- - -] eu de vous donner [- - -] vous conserver [- - -] famille"
Druckvorlage 60975

[60976] Ms 4, 470 Bl. 45

Id 60976
Kat.-Nr. 70030
Signatur Ms 4, 470 Bl. 45
Titel [Über das Wort Cunigunde]
Incipit Cunigundis item quod Regina.
Akademie Ausgabe 5 | 2300.045
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 297
Wortlaut
Cunigundis item quod Regina.
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355
Druckvorlage 60976

[60977] Ms 4, 470 Bl. 46

Id 60977
Kat.-Nr. 70031
Signatur Ms 4, 470 Bl. 46
Titel [Aus und zu Cornelius Nepos, Vitae, Hannibal, 3,1; Plinius der Ältere, Naturalis historia, 3, 17]
Incipit Grayae Alpes et Grajas, saltus quo Hercules transiit
Akademie Ausgabe 5 | 2300.046
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 287
Wortlaut
Grayae Alpes et Grajas, saltus quo Hercules transiit, ita Aemilius Probus Cornelius Nepotis Epitomastes in Hannibalis vita. Ad Alpes postquam venit quae Italiam ab Gallia [sejungunt] quas nemo unquam cum exercitu ante eum praeter Herculem Grajum transierat, quo facto is hodie saltus Grajus appellatur[.]

Alpes Penninae Plinio a Poenis lib. 3 c. 17. ut Grajae a [Grajo] (sed ego puto Penninas a pen, caput summum[).]

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355-356
Druckvorlage 60977

[60978] Ms 4, 470 Bl. 47

Id 60978
Kat.-Nr. 70032
Signatur Ms 4, 470 Bl. 47
Titel [Über geographische Namen beiderseits der Pyrenäen]
Incipit Bajona in Gallicia[,] Tolosa in Biscaia
Akademie Ausgabe 5 | 2300.047
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest)
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 275
Wortlaut
Bajona in Gallicia[,] Tolosa in Biscaia vel Lepusena[,] Marsilla in Navarra indiciae sunt ab utraque parte Pirenaeorum eandem nationem habitasse. Ba< - >onette et Baislone in finibus provinciae Delphinatus. Seyne ibid. oppidum[.] Modane in <Segusilusibus> non procul ab Ex<altes> in finibus Delphinatus[.] Denano en Basse Bretagne et au pays de Liege[.] Inspiciantur Diartae epp. Ital. Longob. p.
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 356
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: nicht eig.; unterer, rechter Rest einer Adresse
Druckvorlage 60978

[60979] Ms 4, 470 Bl. 48

Id 60979
Kat.-Nr. 70033
Signatur Ms 4, 470 Bl. 48
Titel [Über geographische Namen beiderseits der Pyrenäen]
Incipit Memorabile mihi videtur Calis vel Cadis
Akademie Ausgabe 5 | 2300.048
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest)
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 275
Wortlaut
Memorabile mihi videtur Calis vel Cadis in Hispania, olim Gades et Calais vel Caletum Galliae, ut nomine ita situ invenire; ad fretum scilicet, ubi brevissimus maris trajectus; ut credam vim vocis apud Celtas veteres naturae loci congruisse[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 356
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: nicht eigh.; ital. zwei Zeilenreste einer Adresse
Druckvorlage 60979

[60980] Ms 4, 470 Bl. 49

Id 60980
Kat.-Nr. 70034
Signatur Ms 4, 470 Bl. 49
Titel [Über Orts- und Flußnamen in Osteuropa]
Incipit Jazyges an qui Jassi nam qui locus
Akademie Ausgabe 5 | 2300.049
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Oktav, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Jazyges an qui Jassi nam qui locus hodie Jassi olim Jassidava puto, item castra Jassorum, locus et Daciae[.]

Clepidava. An Dava, vel ava terminatio Sarmatico more. Tiras an Stor id est magnos? Nam alius fluv. qui in Niemen influit Turontus puto hodie, Russis (qui sub Polonia) Welico id est magnus[.]

Roba Polonis fossa, convenit cum Germanico grave; hoc videtur vocabulum fluviorum rectum correntium ut Raba Poloniae fluvius ad quem et oppidum Raba. Sic et Rabo vel Arrhabo in Hungaria. Decebalus an Diceboldus. Boristow algosus locus Poloniae, an hinc Borysthenes?

Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 356
Bemerkungen Wasserzeichenrest: Krone auf ?
Druckvorlage 60980

[60982] Ms 4, 470 Bl. 51

Id 60982
Kat.-Nr. 70036
Signatur Ms 4, 470 Bl. 51
Titel [Über die Namen Isar und Bregenz]
Incipit Isara flumen Allobrogum, et Bajoariae flumen nominis ejusdem
Akademie Ausgabe 5 | 2300.051
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 275
Wortlaut
Isara flumen Allobrogum, et Bajoariae flumen nominis ejusdem.

Bregenz seu Brigantium ad lacum Brigantinum seu Bodamicum sed et Brigantium Briançon urbs in Delphinatu sita. Sic Brixia Brixen in Italia et in Bavarica ditione. Vid. et Cantabrica[.]

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 356
Druckvorlage 60982

[61147] Ms 12, 713c VIII N. 2

Id 61147
Kat.-Nr. 26845
Signatur Ms 12, 713c VIII N. 2
Titel [Exzerpt aus aus La Loubère, Du royaume de Siam]
Incipit Sinamensibus pô pater Mê mater; Tsinensibus fu pater Mu mater
ca. >=
Datum 1691
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; nicht eigh. (Eckhart?); Zettel
Exzerpierte Stelle La Loubère: Du royaume de Siam, Bd. 1-2, Paris 1691 | Bd. 1, S. 229
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 260
Wortlaut
Siamensibus pô pater Mê mater; Tsinensibus fu pater Mu mater[.] Laloubere relat. de Siam part. 2. c. 9. n. 5.
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Gp-A 170; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 61147

[61255] Ms 12, 713q 9 Bl. 58 (alt: q 5, 50)

Id 61255
Kat.-Nr. 27939
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 58 (alt: q 5, 50)
Titel [Aufz. über die Sprache der Germanen]
Incipit Germanica vocabula ex veteribus apud Gesner. In Mithridate p. 36
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 36r-38r
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Germanica vocabula ex veteribus apud Gesner. in Mithridate p. 36 frameae <Germani - - - > hastae angusto et brevi ferro sed ita acri et ad usum habili ut eo eminus et cominus <pugnent  - > Baritus [. . .] carmina apud Germanos <et> Amm. vocat barritum lib. 16. [. . .] Rhenanus [. . .] in [. . .] quodam codice [. . .] legisse barditum, esse quasi a [. . .] Wort. [. . .] Soldurios Caesaris lib. 3. <devotos> Regi et cum eo morientes eadem utentes < - - - > vocabulo Graeco et Germ. < - > apud Athenaeum, Priscum, Gelen. ex lat. graec. Germ. illyr.
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390
Längere Bemerkungen Ende: Gelen. ex lat. graec. Germ. illyr.
Druckvorlage 61255

[61274] Ms 12, 713q 8 Bl. 40 (alt: q 5, 183)

Id 61274
Kat.-Nr. 27958
Signatur Ms 12, 713q 8 Bl. 40 (alt: q 5, 183)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 44b]
Incipit Linguae islandicae oratio dominica, Gesner p. 44.b.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 44v
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguae")
Wortlaut
Linguae Islandicae oratio dominica, Gesner p. 44.b.
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 387
Druckvorlage 61274

[61277] Ms 12, 713q 9 Bl. 50 (alt: q 5, 46)

Id 61277
Kat.-Nr. 27961
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 50 (alt: q 5, 46)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 14b]
Incipit Lingua […] vetus prussica […] [eadem (…) quae Curorum
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 14v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Lingua [. . .] vetus Prussica [. . .] [eadem (. . .) quae Curorum, Livonum (. . .) Lithuanorum. Gesner Mithrid. p. 14.b.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390
Druckvorlage 61277

[61279] Ms 12, 713q 9 Bl. 1 (alt: q 5, 103)

Id 61279
Kat.-Nr. 27963
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 1 (alt: q 5, 103)
Titel [Aufz. über die Etymologie des Wortes Donau]
Incipit Ister fluvius cum Matoas olim diceretur quod Graecis et asios (forte
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("lingu")
Wortlaut
Ister fluvius cum Matoas olim diceretur quod Graecis et Asios (forte < - - - > aliquando < - - - > autorem < - > ut Dion< - - - > populo<Germ>anos < - - - > etsi etymologia ob Tanaim, Danappum[.]
Längere Bemerkungen Ende: Etsi etymologia ob Tanaim, Danappum
Druckvorlage 61279

[61280] Ms 12, 713q 8 Bl. 39 (alt: q 5, 139)

Id 61280
Kat.-Nr. 27964
Signatur Ms 12, 713q 8 Bl. 39 (alt: q 5, 139)
Titel [Aufz.]
Incipit Zingari a Zogoris adeaneat (?) Aeneas sylv. Mynsterus scribit circa
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 80v - 81r
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Zingari a Zogoris adea< - > Aeneas Sylv. Mynsterus scribit circa 1417 anno fuisse in Germania[.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 387
Druckvorlage 61280

[61281] Ms 12, 713q 9 Bl. 61 (alt: q 5, 74)

Id 61281
Kat.-Nr. 27965
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 61 (alt: q 5, 74)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 115b]
Incipit [Specimen linguae] Hibernicae in [Waser. ad] eri Mithridat.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 115v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
[Specimen linguae] Hibernicae in [Waser. ad] <Gesn>eri Mithridat. p. 115.b. [ex psalm. 103. S]pecimen lin[guae Islandicae ex initio Genesos ibid. p. 116.b.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390
Druckvorlage 61281

[61282] Ms 12, 713q 7 Bl. 92 (alt 713q 5, 100)

Id 61282
Kat.-Nr. 27966
Signatur Ms 12, 713q 7 Bl. 92 (alt 713q 5, 100)
Titel [Aufz.]
Incipit ^ apud ^ Cange ^ Spelmanno pro
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
<Wegrum> apud <Du> Cange <ordi credex> Spelmanno, pro incantamenti pretio, wich hodie Anglis incantatio p.
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 386
Druckvorlage 61282

[61284] Ms 12, 713q 7 Bl. 91 (alt 713q 5, 115)

Id 61284
Kat.-Nr. 27968
Signatur Ms 12, 713q 7 Bl. 91 (alt 713q 5, 115)
Titel [Aufz.]
Incipit Pyr Barbarum phrygibus modicè deflexa voce appellari Clem.Alex.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 4r
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Pyr Barbarum Phrygibus modice deflexa voce appellari Clem. Alex.
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 385-386
Druckvorlage 61284

[61313] Ms 12, 713q 5 Bl. 3 (alt: 713q 1 N. 132)

Id 61313
Kat.-Nr. 27378
Signatur Ms 12, 713q 5 Bl. 3 (alt: 713q 1 N. 132)
Titel [Sur la langue des Germains]
Incipit Notat Gesnerus in Mithridate videri antiquam sermonem
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 46v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu.")
Wortlaut
Notat Gesnerus in Mithridate videri antiquam sermonem <magis ad [. . .] sermonem Germaniae inferioris [. . .] accedere p. 46. b in Mithridate. coring tentatio < - > in tr. Dom. Notgeri. Ut hod. in Belg.
Bezüge zu anderen Textzeugen 27464=27378
Druckvorlage 61313

[61344] Ms 12, 713q 1 Bl. 36 (alt: N. 34)

Id 61344
Kat.-Nr. 27409
Signatur Ms 12, 713q 1 Bl. 36 (alt: N. 34)
Titel [Exzerpt aus Flaherty, Ogygia]
Incipit Alphabetum Britannicorum, ut in codice Leeano habetur, apud Flahertum
ca. >
Datum 1685
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Exzerpierte Stelle Flaherty: Ogygia, London 1685 | S. 235-236
Ordnungsvermerk Migrationes gentium | Linguae ("Migrat. gent | Lingu")
Drucke -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.370
Bemerkungen -Wasserzeichen Posthorn in Wappen?; vgl. Rückseite Foliobogen Kasten 669
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. Forts. Inc.: Alphabetum Britannicorum, ut in codice Leeano habetur, apud Flahertum in Ogygia Ende: colla submittere coegit
Druckvorlage 61344

[61399] Ms 12, 713q 5 Bl. 3 (alt: q 1, 236)

Id 61399
Kat.-Nr. 27464
Signatur Ms 12, 713q 5 Bl. 3 (alt: q 1, 236)
Titel [Sur la langue des Germains]
Incipit Notat Gesnerus in Mithridate videri antiquam sermonem
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 46v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Bezüge zu anderen Textzeugen 27464=27378
Druckvorlage 61313

[61403] Ms 12, 713q 8 Bl. 2 (alt: q 1, 91)

Id 61403
Kat.-Nr. 27468
Signatur Ms 12, 713q 8 Bl. 2 (alt: q 1, 91)
Titel [Sur l'étymologie du mot Teutones]
Incipit Berosus, Cajetanus, chron. Vetus Germ. Dicunt Noe post diluvium
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Historia antiquissima | Linguae ("Antiquiss. | Ling")
Wortlaut
Berosus, Cajetanus, chron. Vetus Germ. dicunt Noe post diluvium habuisse uxorem Diteam ex qua habuerit liberos adhuc 30. (a quo Teut ejus filius, et Teutones), Methodius Pererius in 17. fol. lib. 1. Genes. testatur in c. 20. <Tornoellus, Gignaeus alius> (+ Disa dea septentrionalium +) sol et luna Titan et Titanis <caput>[.]
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 386
Druckvorlage 61403

[61442] Ms 12, 713q 1 Bl. 1-2 (alt: N. 1)

Id 61442
Kat.-Nr. 27507
Signatur Ms 12, 713q 1 Bl. 1-2 (alt: N. 1)
Titel [Aufz.; Sur les langues et les invasiones des Barbares]
Incipit Gotscheensium idioma in Carniola in medio Slavorum lingua appellant
Akademie Ausgabe 5
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 2 Seiten/Spalten
Exzerpierte Stelle Lazius: De gentium aliquot migrationibus, Frankfurt/M. 1600 | S. 359-?
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Drucke -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.369
Bemerkungen -Wasserzeichen: Lion debout (wie Bl. 159-160); vgl. Foliobogen Kasten 669
Längere Bemerkungen Forts. Inc.: Gotpheensum idioma in Carniola in medio Slavorum lingua appellant Golzgungel Ende unlesbar
Druckvorlage 61442

[61482] Ms 12, 713q 5 Bl. 28 (alt: q 2, 33)

Id 61482
Kat.-Nr. 27547
Signatur Ms 12, 713q 5 Bl. 28 (alt: q 2, 33)
Titel [Sur la langue des Lombards]
Incipit Longobardos Gothos et similes non fuisse Germanos
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Lazius: De gentium aliquot migrationibus, Frankfurt/M. 1600 | S. 629
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 376
Längere Bemerkungen Ende: animo id est voluntario
Druckvorlage 61482

[61499] Ms 12, 713q 5 Bl. 22 (alt: 2, 31)

Id 61499
Kat.-Nr. 27564
Signatur Ms 12, 713q 5 Bl. 22 (alt: 2, 31)
Titel [Sur l'ancienne langue des Germains]
Incipit Lasius exhibet quendam or. Domin. Lib. 12. p. 628 quam tribuit
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Lazius: De gentium aliquot migrationibus, Frankfurt/M. 1600 | S. 628
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Lazius exhibet quendam or. Domin. Lib. 12. p. 628 quam tribuit posteris Herulorum in Meclaburgensi dioecesi Tabes mus kas tu es eckschan debbessis pater noster qui es in coelis. Sed videtur esse < - >missum quiddam et <oune> ibi malim Germanis hodie <lau - >[.]
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 376
Längere Bemerkungen Ende: Germanis hoche (?) tamen
Druckvorlage 61499

[61544] Ms 12, 713q 6 Bl. 58 (alt: q 4, 101)

Id 61544
Kat.-Nr. 27688
Signatur Ms 12, 713q 6 Bl. 58 (alt: q 4, 101)
Titel [Exzerpt aus Wallis, Grammatica linguae Anglicanae]
Incipit Voces quas Angli cum Germanis communes habent
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Oktav, 1 Seite/Spalte
Exzerpierte Stelle Wallis: Grammatica linguae Anglicanae, Oxford 1653 | S. 126-127
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Voces quas Angli cum Germanis communes habent dubuim an prisci Teutones a Latinis acceperint an hi ab illis, ut wine vinum, < - > Wind ventum, went veni, way via, Wal vallum, <Waldon> vlvo, wooll vellus, will volo, worm vermis, < - > virtus, day dies, dray traho, <home> domo, < - >, yoke < - - > earth terra < - > over, cippe, super, pe< - > < -  sum  - > break frango, rhgn%/yv, fly volo blow flo et alia innumera, linguam eam Teutonicam ipsa Latina antiquiorem esse non dubito Nec <originis> dubitandum est inquam Latinam quae non modo a Graeca praesetim Aeolica, sed et ab aliis linguis vicinis (puto Osca aliisve quae jam olim desveverunt ut vix vestigia supersunt, magnam verborum < -  cons - avit>, etiam a Teutonica non pauca accepisse certum est tanquam A< - > Germanicam alias a Teutonica oriudnas non paucos retinere a Graecis quae Latina non agnoscit ut pat; pfad semita < - os; ax, achs, axinh; mit meta; ford, Pfurd, poros poromos; tochter, daughter dykath < - > multum (+ maxime Scotis +) megalos (+ < - - > +) Wallis. fin. Gram. Angl.
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 380
Bemerkungen Ende: "Wallis. Fin. Gram. Angl."
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 61544

[61583] Ms 12, 713q 7 Bl. 57 [1. Notiz] (alt 713q 4, 186)

Id 61583
Kat.-Nr. 27727
Signatur Ms 12, 713q 7 Bl. 57 [1. Notiz] (alt 713q 4, 186)
Titel [Herodot; Aufz. über die Beziehungen der nordischen Völker zu den Griechen]
Incipit Literae Graecae a Cadmo Herod. Terpsich.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Ling.")
Ordnungsnummer 421
Wortlaut
Literae Graecae a Cadmo Herod. Terpsich. < - - > lib. 5. putat fuisse literas in <Graecia> ante Cadmum. Graeci literas Foenicias <invertere>, quod dextrorsim scriberent[.] Inscriptiones Graecae Trojano bello antiquiores apud Herod. lib. 5. videntur < - - - >[.]
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 384
Druckvorlage 61583

[61646] Ms 12, 713q 9 Bl. 51 (alt: q 5, 49)

Id 61646
Kat.-Nr. 27790
Signatur Ms 12, 713q 9 Bl. 51 (alt: q 5, 49)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 106b]
Incipit Notgeri Sangalliensis orat[io] dom[inica et s]ymb[olum]
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 106v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Notgeri Sangalliensis orat[io] dom[inica et s]ymb[olum] <apud Gesner. in> [Mith. qui ait extare sibi] et psalterium [alii a Frehero edita Waser. ad Gesner.] p. 106.b.
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390
Druckvorlage 61646

[61649] Ms 12, 713q 7 Bl. 71 (alt 713q 5, 108)

Id 61649
Kat.-Nr. 27793
Signatur Ms 12, 713q 7 Bl. 71 (alt 713q 5, 108)
Titel [Aufz.]
Incipit Alcianus in fine libri quem inscripsit divilias vel thesaurum
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Alcianus in fine libri quem inscripsit divitias vel thesaurum linguae Italiae comparat ejus voces etiam cum Germanis[.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 384
Druckvorlage 61649

[61667] Ms 12, 713q 7 Bl. 76 (alt 713q 5, 76)

Id 61667
Kat.-Nr. 27811
Signatur Ms 12, 713q 7 Bl. 76 (alt 713q 5, 76)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 29b] [Aufz. über die Sprachen der Völker Kaukasiens]
Incipit Gazari hodie Abgazari [vel] Abgazelli
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 29v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Gazari hodie Abgazari [vel] Abgazelli [. . .] Graecis [. . .] nec non <Mengrelli> et Circassi < - - > Gesner < - > Mithridat< - - -  Georgianorum> linguam ait Gesnerus <Tartaricae> et <Armenicae mediam> [esse.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 385
Druckvorlage 61667

[61683] Ms 12, 713q 8 Bl. 41 (alt: q 5, 105)

Id 61683
Kat.-Nr. 27827
Signatur Ms 12, 713q 8 Bl. 41 (alt: q 5, 105)
Titel [Gesner, Mithridat., p. 42b] [Aufz. über Wörter der Helvetier]
Incipit Vocabula differentia inter Helvetios et Suevos
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 42v-43
Ordnungsvermerk Linguae ("lingu")
Wortlaut
Vocabula differentia inter Helvetios et Suevos, Gesner Mithridat. p. 42 b. p. 43 a. ubi et alios dialectos confert[.]
Drucke -Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 387
Druckvorlage 61683

[62035] Ms 4, 470 Bl. 4

Id 62035
Kat.-Nr. 70000
Signatur Ms 4, 470 Bl. 4
Titel [Exzerpt aus Ad antiquitates Etruscas quas Volterrae nuper dederunt observationes]
Incipit Autor obs[ervationum] in Inghirami ant[iquitates]
Akademie Ausgabe 5 | 2300.005
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Ad antiquitates Etruscas quas Volterrae nuper dederunt observationes, Amsterdam 1639 | S. 47-48. 65
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 338
Wortlaut
Autor obs[ervationum] in Inghirami ant[iquitates] Hetr[uscas] editus Amst. 1639. Bernardini Baldi explicationes Tabulae Eugubinae vocat deliramenta, quae et Annii autoritate stabilire conetur licet id dissimulet. Vocat ridiculam [. . .] divinationem[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349
Druckvorlage 62035

[62038] Ms 4, 470 Bl. 7

Id 62038
Kat.-Nr. 70003
Signatur Ms 4, 470 Bl. 7
Titel [Exzerpt aus Bochart, Geographia sacra]
Incipit De lingua veteri Celtica hodiernave Britannica
Akademie Ausgabe 5 | 2300.008
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Bochart: Geographia sacra, Frankfurt/M. 1674 | S. 734-758
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
De lingua veteri Celtica hodiernave Britannica, ejusque cognatione cum Phoenicia Bochartus lib. 1. Chanaan c. 42. peculiari[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 62038

[62039] Ms 4, 470 Bl. 8

Id 62039
Kat.-Nr. 70004
Signatur Ms 4, 470 Bl. 8
Titel [Exzerpt aus Wallis, Grammatica linguae Anglicanae]
Incipit Scoti montani (Highlanders […]) hos
Akademie Ausgabe 5 | 2300.009
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Wallis: Grammatica linguae Anglicanae, Oxford 1653 | Bl. A 6v
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Scoti montani (Highlanders [. . .]) hos (qui vocantur Lowlanders) non minus quam Anglos, Sassons hoc est Saxones appellant, se vero Gael et Gajothel.

Wallis praef. Gram. Angl.

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: eigh.; Rechnung
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 62039

[62041] Ms 4, 470 Bl. 10

Id 62041
Kat.-Nr. 70006
Signatur Ms 4, 470 Bl. 10
Titel [Exzerpt aus Muhlius, De origine linguarum variarum]
Incipit Petrus Loerius in praefectura Andegavensi
Akademie Ausgabe 5 | 2300.011
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Muhlius: De origine linguarum variarum, Kiel 1692 | S. 143
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 60
Wortlaut
Petrus Loerius in praefectura Andegavensi Consiliarius teste Menagio in vita Petri Aerodii (apud Henr. Muhl. prof. Chilon. in inaugurali or[ati]one p. 143) ita insaniebat amore orientalium [. . .] literarum, ut etiam nomina vulgaria pagorum seu villarum in Gallia inde derivaret[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349-350
Längere Bemerkungen Die Datierung ergibt sich aus dem Erscheinen des exzerpierten Werkes. Leibniz' Handexemplar konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 62041

[62042] Ms 4, 470 Bl. 11 [1. Notiz]

Id 62042
Kat.-Nr. 70007
Signatur Ms 4, 470 Bl. 11 [1. Notiz]
Titel [Exzerpt aus Boxhorn, Origines Gallicae]
Incipit Quae Joh. Picardus Toutrerianus
Akademie Ausgabe 5 | 2300.012 / 1
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen (oberer rechter Rand)
Exzerpierte Stelle Boxhorn: Origines Gallicae, Amsterdam 1654 | S. 108-111
Ordnungsvermerk Linguae ("Ling")
Ordnungsnummer 292
Wortlaut
Quae Joh. Picardus Toutrerianus in opere de prisca Celtopaedia, Gallica ex Graeco ducit, eadem Boxhornius Germanico convenire ostendit orig. Gall. c. 8. p. 109[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz FOGEL) findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 125; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 62042

[62043] Ms 4, 470 Bl. 12

Id 62043
Kat.-Nr. 70008
Signatur Ms 4, 470 Bl. 12
Titel [Exzerpt aus Anglica, Normannica, Hibernica, Cambrica, a veteribus scripta]
Incipit Cornubiensis […] quanto delicata minus et incomposita
Akademie Ausgabe 5 | 2300.013
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest)
Exzerpierte Stelle Camden (Hrsg.): Anglica, Normannica, Hibernica, Cambrica, a veteribus scripta, Frankfurt/M. 1603 | S. 886
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingua")
Ordnungsnummer 830
Wortlaut
Cornubiensis [. . .] quanto delicata minus et incomposita, eo magis [. . .] antiquo linguae Britannicae idiomati [. . .] appropriata est. Sicut in Australis Angliae finibus [. . .] circa Devoniam Anglica lingua hodie magis videtur incomposita, ea tamen vetustatem longe plus redolet borealibus insulae partibus per crebras Dacorum et Norwagiensium irruputiones magis magis corruptis. . . . Omnes libros Anglicos Bedae Rabani Regis Alfredi [. . .] sub hujus idiomatis proprietate scriptos invenies[.]

Ita Giraldus Cambriensis vetus autor in descriptione Cambriae[,] vixit circa tempore Henrici II.

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz WESTENHOLZ) findet sich heute in Gotha Forschungsbibliothek Ilf VI 2° 2745.
Druckvorlage 62043

[62045] Ms 4, 470 Bl. 14

Id 62045
Kat.-Nr. 70010
Signatur Ms 4, 470 Bl. 14
Titel [Exzerpt aus Clüver, Germaniae antiquae libri tres]
Incipit Cervisiam Thracibus
Akademie Ausgabe 5 | 2300.015
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest)
Exzerpierte Stelle Clüver: Germaniae antiquae libri tres, Leiden 1631 | S. 123-124
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Cervisiam Thracibus [. . .] bryton [. . .] autor Hellancius apud Athenaeum lib. 10. c. 14[. . . .] Bier convenit cum Hebr. [. . .] Bar, [. . .] unde et Graecis pyrow frumentum seu triticum[.] Aegypti < - > vocabulum Graeci lingua sua scripsere [. . .] zýuon etiam a fruge nam est cityw Graecis frumentum et Polonis et Bohemis frumentum zyto. Hebr. biriah est pulmentum farinaceum. <2 Sam.> NB. brýton antiquis cervesiam dictam. Athen. d. l. quasi beryton. Cluver[.]

Cervegia (non cervisia) a therbe (frumento Belgis) Eol Danis et Norwagis, ale Anglis, ale Slavonis, < - > Hungarorum < -  meridie Hisp - > cetra vel cerva. Polyb. apud. Athen. lib. 1. c. 11[.]

Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 216; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 62045

[62046] Ms 4, 470 Bl. 18

Id 62046
Kat.-Nr. 70011
Signatur Ms 4, 470 Bl. 18
Titel [Hadrian Valesius]
Incipit Hadriani Valesii opinio
Akademie Ausgabe 5 | 2300.020
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Hadriani Valesii opinio: populos quorum lingua a Latina remotior est, pronuntiationem ejus veram melius servasse[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.351
Druckvorlage 62046

[62047] Ms 4, 470 Bl. 19

Id 62047
Kat.-Nr. 70012
Signatur Ms 4, 470 Bl. 19
Titel [Exzerpt aus Summonte, Historia di Napoli]
Incipit Inscriptio antiqui marmoris reperti Neapoli
ca. >=
Datum 1690
Akademie Ausgabe 5 | 2300.021
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Exzerpierte Stelle Summonte: Historia della città e regno di Napoli, Bd. 1-4, Neapel 1675 | Bd. 1, S. 441
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Inscriptio antiqui marmoris reperti Neapoli in puteo aliquo prope viam pellionum vulgo strada de Pelletieri characteres sunt Latini, Graecis quibusdam, ut u, G, et nonnullis etiam minus cognitis, ut < - - - >, misti, sed vocabula non intelliguntur, ut Obes, VAKANIN[.] Extat apud Jo. Ant. Summonte Hist. Neap. Tom. 1. lib. 1. c. 12. ad ann. 1004[.]
Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.351
Längere Bemerkungen Die Datierung ergibt sich daraus, daß mindestens eines der Exzerpt aus G._A. Summonte, Historia della città e regno di Napoli, Bd. 1-4, 1675, auf italienischem Papier geschrieben ist. Weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 62047

[62048] Ms 4, 470 Bl. 21

Id 62048
Kat.-Nr. 70013
Signatur Ms 4, 470 Bl. 21
Titel [Über die Mensa Isiaca]
Incipit Praeter Pignoriam Mensae Isiacae figuras
Akademie Ausgabe 5 | 2300.023
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 36
Wortlaut
Praeter Pignoriam Mensae Isiacae figuras syntagmate peculiari in Oedipum insertae explicat Kircherus, quod non notatum Ol. Rudbeckius, qui rem de Calendario explicat[.] Mensa post Cardinalis Bembi obitum obtigit Vincentio duci Mantuano 1547[.]

Postea Mantua direpta perierat, sed ante hose 30 annos ducis Sabaudiae Archiater a quo Wagenseilio narratum rursus inter vetera ferramenta reperit ita in ducale palatium translata, ubi vidit Wagenseilius. Jacet super Tabula liber quem Carolus Emanuel de Gestis illustrium ducum sua scripsit manu[.]

Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351
Druckvorlage 62048

[62049] Ms 4, 470 Bl. 22

Id 62049
Kat.-Nr. 70014
Signatur Ms 4, 470 Bl. 22
Titel [Exzerpt aus Tentzel, Monatliche Unterredungen, 1690]
Incipit Delineatio eines Achats mit
ca. >
Datum 1690-03
Akademie Ausgabe 5 | 2300.024
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Tentzel: Monatliche Unterredungen, 1690 | S. 280-282
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 36
Wortlaut
Delineatio eines Achats mit den < - >ischen zeichen davon H. Tenzel p. 281 <par>tis 1690 an signa ist < - > bey, meinet sey Isis, characteres sind bloße striche in Achat-enyche auffm postement steht ein demy corps Spanhem de usu num. l. 2. p. 64 notavit foenicios characteres < - > Ebraeis seu Chald. quam Samaritanis esse affines[.] Adde Nummos Foenicios apud Holtins diss. numm. or. p. 79[.]
Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplare der Bände von Tentzels Monatlichen Unterredungen konnten noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 62049

[62050] Ms 4, 470 Bl. 23

Id 62050
Kat.-Nr. 70015
Signatur Ms 4, 470 Bl. 23
Titel [Zwei Notizen]
Incipit Non puto Gothos literas ab Ulphila accepisse
Akademie Ausgabe 5 | 2300.025
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Willich: In Cornelii Taciti Germaniam commentaria, 1551 | Bl. D 2v - D 3r
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 36
Wortlaut
Non puto Gothos literas ab Ulphila accepisse, nec Illyrios ab Hieronymo, nam cur viri illi doctissimi literas corruptas eis tradidissent[?] Credibile est ergo a barbaris ipsis fuisse uscitas ex commercio cultorum populorum, sed permutatione passim facta et corruptione qui pro quo.

Willichius a Germ. Taciti vult Germanos usque ad Rudolphi I. tempora Graecis literis exarasse rationes et acta. Male.

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351
Druckvorlage 62050

[62051] Ms 4, 470 Bl. 24

Id 62051
Kat.-Nr. 70016
Signatur Ms 4, 470 Bl. 24
Titel [Exzerpt aus Pignoria, Symbolarum epistolicarum liber primus]
Incipit Nummus argenteus in quo caput muliebre cum corona
Akademie Ausgabe 5 | 2300.026
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; schmaler Zettel
Exzerpierte Stelle Pignoria: Symbolarum epistolicarum liber primus, Passau 1629 | epist. 12, S. 42-46
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 36
Wortlaut
Nummus argenteus in quo caput muliebre cum corona ex arundine [. . .] alludentibus in gyrum quatuor piscibus, in facie aversa decurrebat quadriga quam agitator moderabatur[.] Superne victoria sertum imponens, inferne thorax et crista. Item alius nummus minor, in quo idem caput cum piscibus, aderat et conchula; [. . .] adversus ostentabat caput acris equi [. . .] cui pone [. . .] cervicem assurgit palma, notatis infra notis ignotis < - >

Laur. Pignoria qui habuit non inepte Syracusis percussos suspicatur, caput mulieris refert ad Arethusam nympham, [. . .] cujus fontis maximi piscium poenissimi in Sicilia meminit Cicero [. . .] lib. 4 in Verrem. An ad Cyanen malis referre, nam Aelian. [. . .] lib. 2 var. [. . .] c. 33. [. . .] Syracusanos referat Anapum viro, [. . .] Cyanen foeminae assimilasse, [. . .] ambos fontes. [. . .] Ovidius tamen Syracusas Arethusidas vocat lib. 4 Fastorum[.] Pisces ex loco Ciceronis illustrantur de quadriga satis superque alii. Caput equinum in minore nummo [. . .] et notae ad poenos [. . .] referenda, aliquando in Sicilia potentes Virg. [. . .] 1. Aen. Effodere loco signum quod regia Juno monstrarat caput acris equi, ad quem locum egregie Servius et Justin. lib. 18 et Eustathius Dionysii enarrator, a quo et Stephano mutuantur viri docti [. . .] interpretationem notarum peregrinarum ut significat kakkabh quod Punice caput equinum est ((+ Hoc parum verisimile, capiti equino sculato nomen adjecisse, quasi non per se agnoscerunt +)) adde de capite equino in fundamentis Carthaginis locandis, humano in capitolio reperto Rycquius de Capitolio cap. 10[.]

Laur. Pignor. symbolar. Epistolicar. Ep. 12[.]

Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes war vermutlich das Exemplar (mit Provenienz FOGEL) Hannover NLB Lc 963.
Druckvorlage 62051

[62052] Ms 4, 470 Bl. 25

Id 62052
Kat.-Nr. 70017
Signatur Ms 4, 470 Bl. 25
Titel [Aus und zu Olof Celsius, De runis Helsingicis epistola, Roma 1698 ?]
Incipit Magnus Celsius explicationem Runarum Helsingicarum invenit
Akademie Ausgabe 5 | 2300.027
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 36
Wortlaut
Magnus Celsius explicationem Runarum Helsingicarum invenit, observando fulcra tantum deesse, ut pro < - > reperitur < - > , et pro < - > reperitur < - >, videntur laboris seu in saxis sculpendi Compendium facere voluisse Helsingenses, in quorum hae literae provincia sculptae, reperiuntur[.]
Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351-352
Druckvorlage 62052

[62053] Ms 4, 470 Bl. 29

Id 62053
Kat.-Nr. 70018
Signatur Ms 4, 470 Bl. 29
Titel [Exzerpt aus Prasch, De Latinismis et barbarismis commentariolum]
Incipit Barm Celtis parvum vide leg. Sal. tit. 4. unde barmherzig
ca. >=
Datum 1704
Akademie Ausgabe 5 | 2300.030
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Prasch: De Latinismis et barbarismis commentariolum, Jena 1704 | S. 4
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 297
Wortlaut
Barm Celtis [. . .] parvum vide leg. Sal. tit. 4. unde barmherzig mikrocyxow[.] Praschius in Latinismis[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 353
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 62053

[62060] Ms 4, 470 Bl. 54

Id 62060
Kat.-Nr. 70038
Signatur Ms 4, 470 Bl. 54
Titel [Qui pro quo]
Incipit Aes arez Hebr. Eisen eiron Anglis ferum[.] Isis terra Aegyptiis
Akademie Ausgabe 5 | 2300.054
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Ling")
Ordnungsnummer 49
Wortlaut
Aes arez Hebr. Eisen eiron Anglis ferum[.] Isis terra Aegyptiis[.] Qui pro quo.

Anser, anas, Doribus ex%/an xan%\ow[.]

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 357
Druckvorlage 62060

[62061] Ms 4, 470 Bl. 56

Id 62061
Kat.-Nr. 70039
Signatur Ms 4, 470 Bl. 56
Titel [Über Grammatik]
Incipit Non male Genus verborum, Activum, passivum
Akademie Ausgabe 5 | 2300.056
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 46
Wortlaut
Non male Genus verborum, Activum, passivum, neutrum opponitur generi nominum, Masculino, Foeminino, Neutri[.]

Species figurae Grammaticae est flexionis pro flexione. Ut Activum pro passivo, veluti Animans pro Animato. Sic Pythagoras apud Ovidium in Metam. Heu quantum scelus est in viscere viscera condi etc. Alteriusque animantem animantis vivere letho. Contra passivum pro Activo, ut Terribilis pro Territivo; quod secus est in horribilis[.]

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 357
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: eigh.; Latein: "vel problemati occasionem praebent. Ut quod Galilaeus demonstravit transversum fumem perfecte intendi pondere nullo pollse; hinc colligo Machinam (simplicissimam certe) haberi posse, potentiae infinitae de que util"
Druckvorlage 62061

[62062] Ms 4, 470 Bl. 59

Id 62062
Kat.-Nr. 70040
Signatur Ms 4, 470 Bl. 59
Titel [Über Etymologie]
Incipit Quando ambigitur inter origines duas videndum
Akademie Ausgabe 5 | 2300.059
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest)
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 292
Wortlaut
Quando ambigitur inter origines duas videndum an non haberi possit origo communis[.] Sic Kratky Slavonicum, utrum a Graeco brax%/yw, an a Germano kurz; sive a Latino curtus. Fortasse igitur a brax%/yw Kratky, ab hoc kurz Germ. seu Celticum, indeque demum curtus Latinum. Ita quaedam voces Latinae cum Graecis per Celticas conspirabunt; aliae immediate.
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: Franz Adresse an L; oben links fehlt "Mo"
Druckvorlage 62062

[62063] Ms 4, 470 Bl. 61

Id 62063
Kat.-Nr. 70041
Signatur Ms 4, 470 Bl. 61
Titel [Exzerpt aus Junius, Observationes in Willerami paraphrasin]
Incipit Lacero
Akademie Ausgabe 5 | 2300.061
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Exzerpierte Stelle Junius: Observationes in Willerami Paraphrasin, Amsterdam 1655 | S. 222
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Lacero, %/rax%/ov, Paulum ex pa%?yron. Lilium ex le%/irion, Lis ex %)/eriw[. . . .] Mille ex m%/yrioi[.] Area ex %(/alvw. Sirpe ex s%/ilfi[.] Seil [. . .] ex seir%/a[,] catena[,] funis[.]

Jun. ad Willeram. p[agina] m[ea] 222[.]

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: eigh.; Franz.: "à mon retou[- - -] me fait craindre [- - -] que malheur personnel [- - -] que je n'apprends rien [- - -]estre le paquet du Harz [- - -]à cause que Monsieur [- - -] est pas au logis [- - -] scavoir un mot par un"
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB T-A 3277; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 62063

[62064] Ms 4, 470 Bl. 62

Id 62064
Kat.-Nr. 70042
Signatur Ms 4, 470 Bl. 62
Titel [Über Sinnverschiebung]
Incipit Triste infelix Latinis, at Tristo improbum Italis[.]
Akademie Ausgabe 5 | 2300.062
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 46
Wortlaut
Triste infelix Latinis, at Tristo improbum Italis[.]

Jam Virgilio Tristia facta pro valde improbis[.] Pyrrhus ad Priamum ob occisos in conspectu suo liberos lamentantem et patris Achillis virtutem commendantem:

Referes ergo haec et nuntius ibis

Pelidae genitori, illi mea tristia facta

degeneremque Neoptolemum narrare memento.

Heu nimium faciles qui tristia crimina caedis Fluminea tolli posse putatis aqua[.] Ovid[.]

Simili analogia verum pro bono. Apud Horat. metiri se quemque suo modulo ac pede verum est, ita prodezza[,] prouesse, et medii aevi scriptoribus probitas, pro strenuitate[.] Italis hodie virtuosus pro artis alicujus elegantis sciente, translata virtute morali ad intellectualem.

Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358-359
Bemerkungen Wasserzeichenrest: ?
Druckvorlage 62064

[62078] Ms 4, 470 Bl. 77

Id 62078
Kat.-Nr. 70056
Signatur Ms 4, 470 Bl. 77
Titel [Über das französische Soyent]
Incipit Soyent en françois est d’une syllabe
Akademie Ausgabe 5 | 2300.076
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle De Thou: Histoire de Monsieur de Thou, Bd. 3, Paris 1659 | S. 676
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Soyent en françois est d'une syllabe[.] Par exemple du Ryer a ainsi traduit ces vers de Stace:

Excitat illa dies aevo, nec postera credant

Secula[.] Nos certe taceamus, et obruta longa

Nocte tegi propriae patiamur crimina gentis[.]

Que l'on oste des ans un jour si detestable

Qu'aux siecles avenir il paroisse incroyable.

Au moins n'en parlons point, et loin de l'univers

D'une eternelle nuit nos crimes soyent couverts[.]

Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.362
Druckvorlage 62078

[62080] Ms 4, 470 Bl. 79

Id 62080
Kat.-Nr. 70058
Signatur Ms 4, 470 Bl. 79
Titel De signis animi ex natura non ex instituto, ut sine interprete cum barbaris agi posset
Incipit Pro condendis characteribus, qui non sint ex instituto
Akademie Ausgabe 5 | 2300.078
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 36
Wortlaut
Drucke -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.362
Druckvorlage 62080

[62082] Ms 4, 470 Bl. 88

Id 62082
Kat.-Nr. 70060
Signatur Ms 4, 470 Bl. 88
Titel [Über Sinnverschiebung]
Incipit Vocabula variarum bonitatis specierum
Akademie Ausgabe 5 | 2300.085
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 46
Wortlaut
Vocabula variarum bonitatis specierum, velut prudentiae, fortitudinis, probitatis in linguis permutantur. Preux, preudhomme olim fortis erat hodie probus, a quo fortasse nisi potius a prudens aut prude, quae non tam hodie prudens mulier Gallis quam decori curiosa in iis quae ad pudicitiam referuntur[.] Sic sage sapiens, hodie idem quod prudenter et circumspecte agens.Virtute praeditus, virtuosos nunc Italis, qui in arte aliqua, velut Musica, pictoria aut antiquaria valet. Ut musico cuidam scribi viderim: virtuoso de S. A. S. di Mantoa. Biderman Germanis est nunc vir probus qui nihil in se criminis admisit; olim biderveman, unde contracta vox, significabat hominem utilem. Nam bedurfen opus habere hodieque dicimur re utili[.] Honestus vir Latinis qui nihil in se admittit reprehensibile, at hodie Gallis honneste homme, qui decorum in omnibus servare novit. Tapfer quod hodie fortis, origine forsan idem quod bonus, qui Slavonicis populis dobre, nec discrimen est nisi in fortiori pronuntiatione nostrorum.
Drucke -Teilweise gedr. in: Schulenburg, Leibniz als Sprachforscher, S. 17, Anm. 84 und S. 18, Anm. 89
-vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.364
Bemerkungen -Beschriebene Rückseite: eigh.; franz: "on croit que Ba [- - -] retourné sans le prin [- - -] refaichissemens et bi[- - -] son retour. L'Assemb[- - -] Warschau le 17 d'Oc[- - -] noblesse n'a pas esté [- - -] sa residence dans la pr[- - -]marchent lenteme"
Druckvorlage 62082

[63956] Ms 23, 181, 1, 4 Bl. 8

Id 63956
Kat.-Nr. 24044
Signatur Ms 23, 181, 1, 4 Bl. 8
Titel [Exzerpt aus Hinkelmann: Al-Coranus sive Lex Islamitica Muhammedis]
Incipit Machammed in surata 15. v. 7. dicunt
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Hinkelmann: Al-Coranus sive Lex Islamitica Muhammedis, Hamburg 1694 | Bl. bv
Ordnungsvermerk Origines Estenses | Linguae ("Orig. Est. | Lingu.")
Wortlaut
Machammed in surata 15. v. 7. [. . .] dicunt tu ad quem missus est liber (coranus) [. . .] profecto tu es insanus vel potius (est enim haec vis vocis a cujus radice vox < - > daemonem notat, unde ingannare et Norvagorum Gan suas habent origines.) a diabolo obsessus. Hinkelmann. praef. Alcoran. Ego dubito circa vocem Ingannare. Est enim fraudis antiqua illa vox hinc Gainus velebris proditi: Gaino di Mogunza, a quo ortum proverbum Miguntia ab aut quo nequam. Gan Norwagis forte quod Fan Gothis, id est dominus spiritus, quod nunc pro daemone Ou gagner. An <ingegnea>[.]
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 63956

[65010] Ms 12, 713q 5 Bl. 98

Id 65010
Kat.-Nr. 70408
Signatur Ms 12, 713q 5 Bl. 98
Titel [Über die russische und böhmische Sprache]
Incipit Bohemisch komt den Moscoviten naher
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu.")
Ordnungsnummer 960
Wortlaut
Bohemisch komt den Moscoviten naher als Polnisch. Die Moscovitischen gesandten als sie in Bohmen kamen haben sich verwundert, und gemeinet sie kämen wieder in ihr land, und nicht gewust wie sie daran. Dn. Ludolph[.]
Druckvorlage 65010

[66968] LH 5, 3, 2 Bl. 1-3 (=46750)

Id 66968
Signatur LH 5, 3, 2 Bl. 1-3 (=46750)
Titel Ad Palthenii notas in Tatianum Francicum
Incipit p. 273: Wente
ca. >
Datum 1706-05-01
Akademie Ausgabe 5
Absender Leibniz (GND)
Adressat Palthenius (KorrespDB) (GND)
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 2.75 Seiten/Spalten
Exzerpierte Stelle Tatianus: Harmoniae evangelicae antiquissima versio theotisca, Greifswald 1706 | S. 271-417
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Drucke -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 326
Bemerkungen Wasserzeichen: RELH mit Krone und Posthorn (links)
Druckvorlage 66968

[67377] Ms 4, 470 Bl. 58

Id 67377
Kat.-Nr. 46691
Signatur Ms 4, 470 Bl. 58
Titel [Wortstamm und Imperativ]
Incipit Radices verborum in Imperativo magna ratione
ca. Nicht nach F
Datum 1698
Akademie Ausgabe 5 | 2300.058
Sigle L
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Oktav, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 46
Wortlaut
Radices verborum in Imperativo magna ratione quaeruntur. Hinc Germanis verbum in Imperativo monosyllabum, in aliis modis dilatativum. Nempe primus et maxime naturalis verbi usus imperare, seu dicere, quid velimus agi. Quin et apud latinos et graecos imperativum esse radicalem invenio. Nam ama, scribe, doce, audi, qvam simplicissime exhibent naturam verbi, cum litteris primariis addant non nisi unicam literam vocalem conjungationis indicatricem. Idem fit apud Graecos, týpe, bóuw, bòa. In Orientalibus haec non aeque animadvertuntur. Germanis merito monosyllabus est imperativus, qui opus non habent, ut diversas conjugationes exprimant, quibus carent.
Drucke -Feller, Otium, 1718, Nr.XXXIX, S.427;
-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358
Bemerkungen -Wasserzeichenrest: Löwe -Komplex "1680 Histor.Schr."
Druckvorlage 67377

[67400] Ms 4, 470 Bl. 40 r° (=49810)

Id 67400
Kat.-Nr. 46688
Signatur Ms 4, 470 Bl. 40 r° (=49810)
Titel [Zur Etymologie einiger Flussnamen]
Incipit Erga fluvius in Rhaetia ad quem
ca. Nicht nach F
Datum 1698
Akademie Ausgabe 5 | 2300.040
Sigle L
Textart Konz.; eigh. (Umschlagrest)
Format und Umfang Oktav, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 275
Wortlaut
Egra fluvius in Rhaetia ad quem oppidum Imperiale Bopfingem, respondet Egrae Voitlandiae. Sic etiam Illera Rhetiae respondet Allerae Brunsvicensi. Scilicet eadem lingua Celtica late diffusa erat; sic Padus vel Bodinius Italiae et Padera Saxoniae. Rhenus ipse Germaniae Italiaque, nam et apud Bononiam sive Felsinam Renus est. Nec Rhodanus, qui et Rone vulgo, abludit. Est enim ... fluere, rinnen, currere; ridan (quod hodie reiten,) cursum motumque significat, neque equo tantum, sed et curru eunt, hodieque Belgis usurpatur. Sic et Celtis olim, unde rheda vox Celtica pro curru, et rota ipsa latinorum Germanis rad. Nec dubium Eridanum, Rhodanumque idem esse vocis origine, etsi de diversis fluviis usurparentur, quando synglotti populi accolebant. Quanquam non absurde fortassis dicas, aliquando Eridanum Graecis intellectum, confusis e longinquo cognatis vicinisque rebus; uti et Danubium, Tanaim, Dunam, Danastrum, Danaprum, non dubito ejusdem fontis cognataeque significationis esse vocabulum, quemadmodum et similibus rebus id est ingentibus fluviis designandis adhibebantur magno indicio, omnem inter Balthicum mare, Maeotidem Paludem, Alpes, et Illyrici tractum collingues populos obtinuisse, quibus alio digressis Slavonicae gentes ex interiore Scythia successere.
Drucke -Feller, Otium, 1718, S. 428-429, Nr. XLI.
-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355
Bemerkungen Beschriebene Rückseite: Rechtes Bruchstück einer Briefaufschrift
Druckvorlage 67400

[67531] Ms 12, 713q 6 Bl. 11 [2. Notiz]

Id 67531
Signatur Ms 12, 713q 6 Bl. 11 [2. Notiz]
Titel [Verweis auf Germanis ad Pontum]
Incipit De codice Natis ^<_--_^_
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1029
Wortlaut
De codice <qualis argenteus> jam Walafridus Strabus. vid. locum Walafrid. Strab. gelegt zu Germanis ad Pontum[.]
Druckvorlage 67531

[68231] Ms 23, 377 Bl. 55 [2. Notiz]

Id 68231
Signatur Ms 23, 377 Bl. 55 [2. Notiz]
Titel [Exzerpt aus Ughelli, Italia sacra, Bd. 3]
Incipit Italis Madius pro Majo hic in Chronico Rich^<_-_^> S._Germano ad 1212.
Akademie Ausgabe 5 | 4750.054 / 2
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Exzerpierte Stelle Ughelli: Italia sacra, Bd. 1-9, Rom 1644-1662, Bd. 3, 1647 | Sp. 971
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Italis Madius pro Majo hic in Chronico Rich. a S. Germano ad 1212. mense Madio Adenulfus Casinensis electus Roccam Bantrae . . . obsidet. Editum Chron. ex Ughello Ital. sac. T. 3. p. 971. est hic locus pro Madius Maggio nam Itali maggio pronuntiant ut Madschio pronuntiant Germani vel ut Madjio pronuntiarent Galli[.] eodem modo ex paedio (paicion) factum padjo seu paggio[.]
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz HOFBIB) findet sich heute in Hannover NLB Gi-A 7187:3; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 68231

[68871] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 52r (aufgeklebt)

Id 68871
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 52r (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Muhlius, De origine linguarum variarum]
Incipit Ver pro Vir in vetere inscriptione
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Muhlius: De origine linguarum variarum, Kiel 1692 | S. 120
Ordnungsvermerk Linguae ("ling")
Ordnungsnummer 339
Wortlaut
Längere Bemerkungen Die Datierung ergibt sich aus dem Erscheinen des exzerpierten Werkes. Leibniz' Handexemplar konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 68871

[68872] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 56v (aufgeklebt)

Id 68872
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 56v (aufgeklebt)
Titel [sub voce Vetter]
Incipit Vedern werden genant so blutsfreunde
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Exzerpierte Stelle Hoffmann: Antiquitates Hildesheimenses; Ms; Hannover HStA (Kriegsverlust) | S. 1203
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 297
Wortlaut
Veddern werden genant so blutsfreunde, aber nicht des Nahmens sind, als Schwester kinder, <Ohne> aber, welche des stams und nahmens sind, nomen < - >[.]

Nota Hofmanni Hildesh. p. 1203[.]

Bemerkungen Vorlage eventuell: J.H.Hoffmann: Antiquitates Hildesheimenses (Hannover HStA Ms N 36; Kriegsverlust laut I,10 S. 618)
Druckvorlage 68872

[68882] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 109v (aufgeklebt)

Id 68882
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 109v (aufgeklebt)
Titel [sub voce Vistula]
Incipit Vistula, vel Wissula; a flexu
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Vistula, vel Wissula; a flexu, ut et Wisera, < - > Vandalus fluvii, praeterit) id Samogitis et vicinis flexum significare, item wic, winden bug <bauch>, weichen, weich; Germanis. E< - > wa<rte> Polonis a flexu[.]
Druckvorlage 68882

[68887] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 114 danach, unfoliiert (aufgeklebt)

Id 68887
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 114 danach, unfoliiert (aufgeklebt)
Incipit Gewerre pro belocke spuani gewerre ad
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Gewerre pro bello spuani <e> gewerre ad praellum incitabant. Otfridus lib. V. c. 20. Evangel. gewerrer machen hodie turbas dare[.] Hinc Gall. guerre Ital. guerra[.]
Druckvorlage 68887

[68888] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 114 danach, unfoliiert (aufgeklebt)

Id 68888
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 114 danach, unfoliiert (aufgeklebt)
Titel [sub voce Wetten]
Incipit Vadiore wetten dubium an
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 56
Wortlaut
Vadiore wetten dubium an <a Latino> vades, <an> contra gager. Wette geseze, <al - > poena se<u> lege posito, lex dicta et talis, est cum pigiore <certatur>. Wette puto a wissen wit, scitum sapienta, dict<um>[.]
Druckvorlage 68888

[68891] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 120r (aufgeklebt)

Id 68891
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 120r (aufgeklebt)
Titel [sub voce Wedder]
Incipit ^ nennet die widder der leithammel
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Druckvorlage 68891

[68898] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 180r (aufgeklebt)

Id 68898
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 180r (aufgeklebt)
Titel [sub voce ziehen]
Incipit Ziehen, (trahere) zug tractio sugere; zucke (^<_-_-_^>)
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Ziehen, (trahere) zug tractio sugere; zucke (< - - >). His vicina: supen, supa, sapo, suppe siccus, tanquam <suctus>[.]
Druckvorlage 68898

[68899] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 184v (aufgeklebt)

Id 68899
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 184v (aufgeklebt)
Titel [sub voce zwantzig]
Incipit Obiter ob-iter, en passant, in transitu ut canis e Nile bibit corcodil
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 51
Wortlaut
Obiter ob-iter, en passant, in transitu ut canis e Nilo bibit crocodili metu.

Zwar, (equidem) s' wahr, verum est[,] il est vray[.]

Druckvorlage 68899

[68900] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 184v (aufgeklebt)

Id 68900
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 184v (aufgeklebt)
Titel [sub voce zwantzig]
Incipit Praeterea est conjunctio
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 51
Wortlaut
Praeterea est conjunctio facta ex praepositione cum suo nomine at zwar est oratio integra. Es ist wahr verum est. Tswaer ut Batavi hodieque.

<It>a saepe interjectiones sunt integrae orationes contractae[.]

Druckvorlage 68900

[68948] Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 52r (aufgeklebt)

Id 68948
Signatur Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 52r (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Boxhorn, Origines Gallicae]
Incipit Ver Saxonibus antiquis vir
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Exzerpierte Stelle Boxhorn: Origines Gallicae, Amsterdam 1654 | S. 99
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 294
Wortlaut
Ver [. . .] Saxonibus antiquis vir. 1. Calm. [. . .] Eath ver. Aliis vaer, Danis barn; Latinis por pro puer olim Marcipor [. . .] filius Marci[.]
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz FOGEL) findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 125; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 68948

[68950] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 4v (aufgeklebt)

Id 68950
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 4v (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Schilter, Epinikion]
Incipit Mag puer Goth verso
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Exzerpierte Stelle Schilter: Epinikion rhythmo Teutonico Ludovico regi acclamatum, Straßburg 1696 | S. 34
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 297
Wortlaut
Mag puer Goth versi Luc. 2. 43. . . . Magad [. . .] puella hodie. Glossae veteres [. . .] Magezogo paedagogus. Ita et carmen in Ludovicum quod Schilterus edidit < - >eis 8o. <in> not. p. 34[.]
Längere Bemerkungen Ob das Exemplar des exzerpierten Werkes mit der Signatur Hannover NLB Leibn. Marg. 42, Stück 18 Leibniz' Handexemplar war, ist offen, da sich darin keine Marginalien finden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 68950

[68951] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 4v (aufgeklebt)

Id 68951
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 4v (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Schilter, Epinikion]
Incipit Mag puer Goth. Luc._2
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Exzerpierte Stelle Schilter: Epinikion rhythmo Teutonico Ludovico regi acclamatum, Straßburg 1696 | S. 34
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Mag puer Goth. Luc. 2.[43. . . .] magad [. . .] puella et magezog[o] paedagogus Epinikio dicto Ludovico Regi quod edidit Schilterus (+ mag etiam Latinis est genus cognatio spiel magen[- - -] +)
Längere Bemerkungen Ob das Exemplar des exzerpierten Werkes mit der Signatur Hannover NLB Leibn. Marg. 42, Stück 18 Leibniz' Handexemplar war, ist offen, da sich darin keine Marginalien finden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 68951

[68953] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 9v (aufgeklebt)

Id 68953
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 9v (aufgeklebt)
Titel [sub voce Mange]
Incipit Strabo interprete lingua Gallica
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Lazius: De aliquot gentium migrationibus, Frankfurt 1572 | S. 165
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 287
Wortlaut
Strabo [. . .] interpretem lingua Gallica ait Trusman vocari Lazius lib. 5. p. 165. (+ vellem locum indicasset +)[.]

Plinius ait Gallis dici medullam margam anserem Gansam, picem percha [. . .] aratrum flurada. [. . .] Sic in Moeno fluvio Erlisbornum celebrat (quem locum B. Rhenanus restituit cum antea Lisboum legeretur (d) hoc est fontem arboreum. Tacitus in Agric. Aestuaria Tam, [. . .] currus Gallicos covinos vocat[.]

Druckvorlage 68953

[68955] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 11r (aufgeklebt)

Id 68955
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 11r (aufgeklebt)
Incipit Collectio non inerudita Baringii de Germanis
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Collectio non inerudita Baringii de Germanis nominibus terminantis in Mar. adjuncta Hamerslebensibus ejus excerptis et collectaneis[.]
Druckvorlage 68955

[68956] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 11r (aufgeklebt)

Id 68956
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 11r (aufgeklebt)
Incipit Mar quos etiam Cartan hodie Mirsae
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Exzerpierte Stelle Meier: Antiquitates villarum et villicorum, Frankfurt 1701 | S. 131-132
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Mar quos etiam Tartaris hodie Mirsae <praefectus equitum> Turcis <Mir>-aab praefectus equarum et Mirakoer<bachi> teste Chardino de <coronatione Solimanni> praefectum equorum <equiorum> < - > Meierus Gottingensis < - -  antiquitatibus  - - > Meier là < - - - > quod est < - >[.]
Druckvorlage 68956

[68957] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 13v (aufgeklebt)

Id 68957
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 13v (aufgeklebt)
Incipit Unmare de re ignobile retinent
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unreglm.kleiner Zettel (Umschlagrest)
Exzerpierte Stelle Opitz: Incerti poetae Teutonici rhythmus de Sancto Annone, Danzig 1639 | S. 13
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Unmare de re ignobili retinent Silesii ut alia veterum plurima, quorum [. . .] alibi usus [. . .] vel rarus vel nullus[.] Opit. ad Vitam Annonis pag. 13.
Druckvorlage 68957

[68961] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 20r (aufgeklebt)

Id 68961
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 20r (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Clüver, Germaniae antiquae libri tres]
Incipit Man vox multorum populorum
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Clüver: Germaniae antiquae libri tres, Leiden 1631 | S. 67
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 292
Wortlaut
Man vox multorum populorum apud Cluver. lib. 1. c. 9. Ant. Germ.
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 216; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 68961

[68962] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 23v (aufgeklebt)

Id 68962
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 23v (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Tentzel, Monatliche Unterredungen, 1689]
Incipit Mikil oder Mukel
Datum 1689
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Tentzel: Monatliche Unterredungen, 1689 | S. 1063
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Mikil oder Mukel id est groß [. . .] so wohl in der gothischen version der Evangelien als in den Monumentis Runicis des Wormii. Tenzel. Octob. 89. p. 1063[.]
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplare der Bände von Tentzels Monatlichen Unterredungen konnten noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 68962

[68963] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 27r (aufgeklebt)

Id 68963
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 27r (aufgeklebt)
Incipit Meinen respicere, designare
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Meinen respicere, designare ad aliqu< - > persistere respondere designare ad aliqu<em> pertinere a mein meins < - > Meinung respectus <coget> designatio. Minen amare bene<villo ne p - > Minae respectus absehen designatio[.] Minari id est destinare quod postea in malam partem, ut Germani< - > re< - > id est obj< - >gare punire s< - > a respicere. Ut Latinorum animadversio et Anglorum re<flexion pro  - >. Haec ad voca[.]
Druckvorlage 68963

[68964] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 35v (aufgeklebt)

Id 68964
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 35v (aufgeklebt)
Incipit Est pauci et non est nauci
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kleiner hoher Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 46
Wortlaut
Est pauci et non est nauci utrumque miga Italis id est null<o hoc p - iat>. A mica quasi ne mica <quidem.> Hinc medio < - > Minga. Innocentius XI. <papa> hoc verbum pronuntiabat, duriter negans quae petebantur unde a Regina Christina vocari solebat il Mingone[.]
Druckvorlage 68964

[68965] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 36v (aufgeklebt)

Id 68965
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 36v (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Thietmar, Chronicon]
Incipit Quidam rusticus de
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Exzerpierte Stelle Thietmar: Chronicon, Helmstedt 1667 | S. 192
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1030
Wortlaut
Quidam rusticus de occiduis veniens partibus novam Imperatori legationem detulit, et hanc nulli nisi soli unquam aperire voluit, portans adhuc stimulum, [. . .] quo tunc pecus aranis minavit cum hoc ei coelitus per columbam jussum fuit. Ditmarus lib. 7. edit. Mader. p. 192.

In margine: minare est ante se pellere vide Festum in agere et agasones

Mihi videtur a minis id est acribus voluntatis cignis ad motum stimulantibus esse minari et minare, et ab hoc etiam Italicum et Gallicum menar vel mener[.]

Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 85, Stück 1; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 68965

[68968] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 45v (aufgeklebt)

Id 68968
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 45v (aufgeklebt)
Incipit Multum Latini id est Celtici in
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 550
Wortlaut
Multum Latini id est Celtici in Scythico <ut> more Slavos mare olim Morimarusa de mari mortuo. Hac illud Scythicum Alox-pata de viricidis apud Herodotum. Spi de visu unde Germanis spehen, Latinis species, speculum, semilatinis spion.

Latinum est Graecocelticum[.]

Lluyd in Transact. 1698 <(is qui Camdenum renovavit)> Hibernica esse Latinis valde cognata <esse antiquam Latinitatem corruptam>[.]

Bemerkungen -gestrichene Ordnungsnummer: 380 -vgl. Philosophical Transactions | 1698, S. 280
Druckvorlage 68968

[68969] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 47r (aufgeklebt)

Id 68969
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 47r (aufgeklebt)
Incipit Polonis Germani sunt Niemiesch quod significat
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Polonis Germani sunt Niemiesch quod significat linguae alienae hominem, et nobis mutum nam niemic <mutus> a negativo nie et mowa vox[.] Cujus radix per multas linguas fusa est. Nam et Graecis mythos fabula seu sermo, et mot motto Gallis Italisque vox. Ipsum Latinum <mutus> credo ab hoc origine est enim in m< - - cis> tentamentum, et quasi < - > quod naturaliter exprimit itera in qua primum labia aperiuntur[.]
Druckvorlage 68969

[68974] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 88v (aufgeklebt)

Id 68974
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 88v (aufgeklebt)
Incipit Orth soviel als ende den bergleuten
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Orth soviel als ende bey den bergleuten vermuthlich angangs auch bey den andern teutschen. Ich habe unweit Osnabruck in acht genommen, daß ein orth auch so viel als ein ende. Erörtern ist endigen definire decidere[.]
Druckvorlage 68974

[68976] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 93v (aufgeklebt)

Id 68976
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 93v (aufgeklebt)
Incipit paggio a
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1030
Wortlaut
Paggio a paidion. Majus barbare Latinis Madius, hodie Maggio Italis. Diabolow Aeolice zabolow. Etiam Zabulus Latinis in barbariem inclinantibus. Etiam deyw pro Zeyw. Zeygv quasi suo agv[.]
Druckvorlage 68977

[68977] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 93v (aufgeklebt)

Id 68977
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 93v (aufgeklebt)
Incipit paggio a
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1030
Wortlaut
Paggio a paidion. Majus barbare Latinis Madius, hodie Maggio Italis. Diabolow Aeolice zabolow. Etiam Zabulus Latinis in barbariem inclinantibus. Etiam deyw pro Zeyw. Zeygv quasi suo agv[.]
Bemerkungen vgl. Feller, Monumenta, S. 598
Druckvorlage 68977

[68980] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 107v (aufgeklebt)

Id 68980
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 107v (aufgeklebt)
Incipit Pek ist bey den Nieder Sachsen das
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 294
Wortlaut
Pek ist bey den Niedersachsen daß Hohle am < - > das Marck in den baümen, die Englander nennen es glaub ich pith. A picea arbore padus[.]
Druckvorlage 68980

[68982] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 112v (aufgeklebt)

Id 68982
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 112v (aufgeklebt)
Incipit Pferd a verechor
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1035
Wortlaut
Pferd a veredo illud unde quaeri potest sane in Ep< - > Equi <Hadriani> imperatoris Borysthenes A<lanus> Caesareus veredus.
Druckvorlage 68982

[68990] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 148r danach (aufgeklebt)

Id 68990
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 148r danach (aufgeklebt)
Incipit Radagaisius Scytha dici solet
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 277
Wortlaut
Radagaisius Scytha dici solet, qui a < - > ingressus a Stilicone fuit < – us> sed nomen est Germanicum sic usitatum Longobardis, sic Radelgisus dux Benev. in Chron. Monasterii s. Vinc. ad fontes Vulturni p. 476. <contra> erga voces Regae vocant <slavonicus>[.]
Druckvorlage 68990

[68991] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 165v (aufgeklebt)

Id 68991
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 165v (aufgeklebt)
Incipit In antiquioribus literis Germanis
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 297
Wortlaut
In antiquioribus literis Germanis saepe voces reperiuntur significantissimae, quae in desuetudine[m] abiere, sic in literis 1393 quibus Ottot Dux Brunsv. Monasterio in Reinhausen ord. Bened. protectionem suam promittit haec vera reperi: Wann wir sy nicht wollen laßen verunrechten <wo> wir das gewehren <mogen>[.] Verunrechten injuria affici <einem unrecht thun>[.]
Druckvorlage 68991

[68992] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 181r (aufgeklebt)

Id 68992
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 181r (aufgeklebt)
Incipit Ruhren quidem quod fluere hehrruhren id est hehrfließen.
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Ruhren idem quod fluere, hehrruhren, id est hehrfließen. Rothe Ruhr, weiße Ruhr. Dysenteria, diarrhoea. <Fluvii> non < - > nomen (appellativum origine ut in aliis) Rura conveniunt rinnen, Rhein, Rhodanus rheda, rata %(reein < - -  Riga recte> regere[.]
Druckvorlage 68992

[68994] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 193r (aufgeklebt)

Id 68994
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 193r (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Tentzel, Monatliche Unterredungen, 1689]
Incipit In ordine Romano
Datum 1689
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Exzerpierte Stelle Tentzel: Monatliche Unterredungen, 1689 | S. 211-212
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
In ordine Romano: Acoluthi qui Rugam conservant; de hoc Ciampinus in conjectur. de perpetuo Azymorum usu. cap. 14. quae vox et saepe apud Anastas. Biblioth. de sensu et varias sententias Butengeri, ferram Salmasii adducit, nec aliud esse putat quam viam per quam transit pontifex quam Acoluthi apertam servarunt. Ubi Tenzelius Januar 89 pag. 212. non male notat, Ruga esse, quod Germanum reihe alicubi riga, (unde Gallicum rue. Ego addiderim Latinam regna, regul<ae>, rigidos, spectus omnia ab eodem fonte esse[.]
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplare der Bände von Tentzels Monatlichen Unterredungen konnten noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 68994

[68998] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 199v (aufgeklebt)

Id 68998
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 199v (aufgeklebt)
Incipit Routurier est qui terram colit (+_ruda est novale_+)
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 294
Wortlaut
Routurier est qui terram colit (+ ruda est novale, +) ruta caesa rus, ruere, eruere add. Menag. ad v. roture[.]
Bemerkungen vgl. Menage: Dictionnaire etymologique, Paris 1694, S. 635-636
Druckvorlage 68998

[68999] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 205v (aufgeklebt)

Id 68999
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 205v (aufgeklebt)
Incipit Epiphanius Haeresi 48 Cataphrygas qui mox
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Exzerpierte Stelle Hildebrand: Compendium veterum orandi rituum, Helmstedt 1656 | S. 149-150
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Epiphanius Haeresi 48 Cataphrygas qui mox Quintilliani dictos et Trascodrugitas quod imponerint digitum indicem in nascum cum prabant. Porro Trascus apud ipsos perticam significat (+ an et digitum? +) Drusus vero nasum sive rostrum. Hunc autem < - > tristitiam significasse et ultroneam justitiam. Sed Baronius ad A. C. 173 nasum esse apud verteres [. . .] signum judicii, [. . .] et digitum dimensionis; [. . .] itaque hoc esse recto judicio [. . .] omnia metiri[.] Paulus Aringus in Roma subterranea sibi visam imaginem Petri Apostoli et Jonae prophetae quarum utraque digitum naribus amotum habuit. [. . .] Juxta Petrum Gallus trinae ab negationis monitor, Jonas sub ardio filiorum umbraculo. Conspirant haec Epiphinii sententiae qui vult hoc ritu tristitiam indicari. Ipse Aringus in Jona notari indignationem, [. . .] nares enim [. . .] iracundiae, inquit, sedes. Sed credibilius Epiphanius [- - - ] Nam truin nasus Aremoricis et Wallis, trogne hodie Gallis nasus cum facie circum. Hinc et sus iidem truye nasatissimum animal. Et vero t, r, n, literae sunt nasales, clausisque naribus minus libere enuntiantur[.]
Druckvorlage 68999

[69000] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 207r (aufgeklebt)

Id 69000
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 207r (aufgeklebt)
Incipit Ruma seu Rumus lac est Celticum ram[.]
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 294
Wortlaut
Ruma seu Rumus lac est Celticum ram[.]
Druckvorlage 69000

[69001] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 226v (aufgeklebt)

Id 69001
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 226v (aufgeklebt)
Incipit
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1110
Wortlaut
Scal<c> non tam < - >, quam praefectus < - - - > vel < - - - >
Druckvorlage 69001

[69016] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 325v (aufgeklebt)

Id 69016
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 325v (aufgeklebt)
Incipit Genitar succinum Prussis ^<_-_ quaedam^> ex Latino
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Exzerpierte Stelle Hartknoch: Selectae dissertationes historicae de variis rebus Prussicis, 1679 | S. 97
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Genitar succinum Prussis <hoc quaedam> ex Latino quasi externa genitum sed Lithuanis est Gintars Curonibus Sintre (Hartknoch. diss de ling. Pruss. p. 97) (Ego hoc refero ad < - - > cum Germanico < - > quod et in matallicis est materia < - - - > oneretur < - - - >Prussis glass < -  ab Germanis>[.]
Druckvorlage 69016

[69017] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 325v (aufgeklebt)

Id 69017
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 325v (aufgeklebt)
Incipit Slea appellatur sinus Cimbri maris ultimus
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Petrejus: Cimbrorum et Gothorum origines, Leipzig 1695 | S. 62
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 275
Wortlaut
Slea appellatur sinus Cimbri maris ultimus[.] Origo ab Alga [. . .] nam [. . .] Algam Sle nominant Gothi, [. . .] cujus maxima copia maris Cimbrici et oceani aestu in hunc sinum convolvitur[.] Henr. Petreus diss de Gothis et Cimbris[.]
Druckvorlage 69017

[69018] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 325v (aufgeklebt)

Id 69018
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 325v (aufgeklebt)
Incipit Singen cantare
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Singen cantare

Lusingar

Luscinia

Lusignuol

Usignuol. < - > artic.

rossignol < - >

In ipso S et ing aliquid inest soni et cantus. Concordant sonus, Phthongus tonus, tinnio in omnibus s vel t, n vel ng[.]

Druckvorlage 69018

[69020] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 332v (aufgeklebt)

Id 69020
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 332v (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Boate, Irelands naturall history]
Incipit Spa, est nomen appellativum Anglo-Saxonibus
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Exzerpierte Stelle Boate: Irelands naturall history, London 1652 | S. 55
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguae")
Wortlaut
Spa, est nomen appellativum Anglo-Saxonibus acidulae in universum aquae Sp<udari>i quod non puto oriri a Leodiensis tractus loco ut putat Gerard. Boatius med. in Hist. nat. Hyb. cap. 7. sect. 2 sed potius illum ipsum locum a Germanis veteribus incolis hoc nomine appellatum[.]
Druckvorlage 69020

[69021] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 336r (aufgeklebt)

Id 69021
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 336r (aufgeklebt)
Incipit Sich spunen, festinare, ita Saxonia inferior.
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Sich spunen, festinare, ita Saxonia inferior. Anglosaxonicum speedy id est cito Graecis speytv festino[.]
Druckvorlage 69021

[69023] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 357r (aufgeklebt)

Id 69023
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 357r (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus einem nicht gefundenen Blatt mit Notizen nach einem Gespräch mit Johann Gamans]
Incipit Stauffen ist ein becher
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Leibniz: Notiz nach Gespräch mit Gamans; Ms; nicht gefunden
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 297
Wortlaut
Stauffen ist ein becher hinc Hohenstauffen locus Baccho sacer. Domini de Stauffenberg habent cynthum in armis; non est a gradibus ut vulgo putant[.] Stuffen ist dempfen, hinc stuba <hy>pocaustum, vaporarium staub dampf. Gamans.
Bemerkungen vgl. id2233;
Längere Bemerkungen Wir gehen davon aus, daß es sich bei unserem Stück um ein Exzerpt aus einer nicht gefundenen Gesprächsnotiz handelt, weil Leibniz in anderen kurzen Streifen, die wahrscheinlich alle aus demselben Blatt ausgeschnitten worden sind und denen wahrscheinlich dieselbe Vorlage zugrunde liegt, als Quelle eine "scheda Gamansianarum" nennt (vgl._LH VI,2 Bl. 17, Hannover NLB Ms IV 471 Bd. 2 Bl. 104v und Hannover NLB Ms IV 471 Bd. 3 Bl. 366r (aufgeklebt)). Weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 69023

[69025] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 366r (aufgeklebt)

Id 69025
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 366r (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus einem nicht gefundenen Blatt mit Notizen nach einem Gespräch mit Johann Gamans]
Incipit Stock carcer Stockstadt prope Aschaffenburg
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Leibniz: Notiz nach Gespräch mit Gamans; Ms; nicht gefunden
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 247
Wortlaut
Stock carcer Stockstadt prope Aschaffenburg. Stockmeister (+ stocken und pflocken +)[.] Baston Gallis stock. Bastille carcer (+ vid. Menag +)[.] <Bast>onard locus inter <Na< - >e et L<uce>bourg[.] In < - >ibus < - > quae vocantur <stock - > locus est d. Leonardo <sacer>, qui habetur patronus in carceratorum et p< - >gitur in catenis[.] P. Gamans vid. scheda Gamansianorum < - - - >[.]
Längere Bemerkungen Weitere Exzerpte aus der "scheda Gamansianorum", der nicht gefundenen Vorlage unseres Stückes, finden sich hier.
Druckvorlage 69025

[69027] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 367v (aufgeklebt)

Id 69027
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 367v (aufgeklebt)
Incipit Hiule Aratum est Graecorum
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest?)
Exzerpierte Stelle Dickinsonus: Physica vetus et vera, London 1702 | S. 60
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Hiule Arabum est Graecorum [. . .] %(/ylh materia nam eo verbo s<imul> et pulverem minutissim<a  - > Atomos significant Arabes, et primam <rerum> materiam. Ita Dickinsonus in physica veteri et vera 1702 Londini edita in 4o. cap. 5 pag. 60[.] Ego annoto eodem modi apud Germanos praesertim inferiores Saxones <stof> (staub> esse pulverem < - > volitantem et materiam unde aliquid fit[.]
Druckvorlage 69027

[69030] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 384r (aufgeklebt)

Id 69030
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 384r (aufgeklebt)
Incipit Soen Frisonibus pro osculo
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 247
Wortlaut
Soen Frisonibus pro osculo Soenen sculari. Son septentrionalibus pro Fruja vel Friggo dubii sexus Deatro < - Wormius> ex Runi < - > Son < - - - > Episcopum et urbem < - > Söhne < - > außsöhnen. (+ An sohn filius quia < - - - > +) Adde < - > diss. de < - - - >
Druckvorlage 69030

[69055] Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 89v

Id 69055
Signatur Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 89v
Titel [Exzerpt aus Leland: Cygnea cantio]
Incipit - - -air Badune Britannis. Gildas nunc urbem
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Leland: Cygnea cantio, London 1658 | S. 8-14
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 275
Wortlaut
[- - -] Cair Badune Britannis. Gildas [. . .] hanc urbem montem montem Badonicum vocat[. . . .]

Bellinesgate volunt esse a Bellino [. . .] rege Britannorum[. . . .]

Branodunus <in Anglia> Brane enim Brit[annice] corvus[.]

Brenta fluvius oritur in sylva Henodunensi tribus a Barneto vico passuum millibus[.] Defluit per radices Aroi montis ad Vilodunicos agros, tandem se exonerans in Tamesim paulo inferius Brentae vado, vico Danorum fuga celebri[.]

Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 69054

[69058] Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 95v

Id 69058
Signatur Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 95v
Incipit Bruler perustulare M. de Valois Hist. de France ^<_liv.^>_8. p._423.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1110
Wortlaut
Bruler perustulare M. de Valois Hist. de France < liv.> 8. p. 423. comme dit M. Menage dans ses origines. Mais Rectius brunst incendie en Allemand. Venter venditare[.]
Bemerkungen vgl. Menage: Dictionnaire etymologique, Paris 1694, S. 137
Druckvorlage 69058

[69059] Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 96r

Id 69059
Signatur Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 96r
Incipit B- thorax v. Du Cang.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 50
Wortlaut
Brunea thorax v. Du Cang. < -  Strauch - - > Mas. de diis Obotritis derivat Brennum quia Bryn significet <galeam>, (+ Ego puto Bruniam a Bruno esse p< - > Brunitum, quod <Politum> Gallis hodieque < - - - >[.]
Bemerkungen Masius: De diis Obotritis, Kopenhagen 1688, S. 39-40
Druckvorlage 69059

[69064] Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 108v

Id 69064
Signatur Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 108v
Incipit Ch pro K in den diplomatibus
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguae")
Ordnungsnummer 45
Wortlaut
Ch pro K in den diplomatibus Germanicis circa tempora Ludovici Bavari, in der Wurtemberg. deduction von der Sturmfahne.
Druckvorlage 69064

[69065] Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 108v

Id 69065
Signatur Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 108v
Titel [Exzerpt aus Junius, Observationes in Willerami paraphrasin]
Incipit Lucht Belgis pro luft,
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Exzerpierte Stelle Junius: Observationes in Willerami paraphrasin, Amsterdam 1655 | S. 218
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 45
Wortlaut
Ch in F

Lucht Belgis pro luft, [. . .] Ex Saft [. . .] sacht mollis[.] Ex nift, [. . .] nicht, neptis, [. . .] ex [. . .] schaft schacht [. . .] a skaptv fodio[.] Junius ad Willeram. p.m. 218[.]

Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB T-A 3277; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 69065

[69067] Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 116v

Id 69067
Signatur Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 116v
Titel [sub voce Daz]
Incipit Daz alicubi in Bavaria zoll, haud dubie a dazio Italico, quod a dand
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1035
Wortlaut
Daz alicubi in Bavaria zoll, haud dubie a dazio Italico, quod a dando. <Hund> in < - > Ms. habet[.]
Druckvorlage 69067

[69069] Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 131v

Id 69069
Signatur Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 131v
Incipit Dis, dinh, d%?in ^ frag^, et arenae, hinc
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 292
Wortlaut
Dis, dinh, d%?in <cumulus> frag<um>, et arenae, hinc d%/inia/gr> fing< - > primitiae. At pro collibus sumsere LXX interpretes Genes. XLIX. 126. conveniunt dunae cal< - > bounow mons itidem Graecis ut Germanis bühne locus elevatus[.]
Druckvorlage 69069

[69076] Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 154r

Id 69076
Signatur Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 154r
Titel [sub voce durch]
Incipit - qui Germani dicebant, ich bitte euch durch gott
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen (oberer linker Rand)
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
< - > qui Germani dicebant, ich bitte euch durch gott, uti Latini per DEum te oro[.] Hodie von gottes wegen oder umb gottes willen, propter DEum[.]
Druckvorlage 69076

[69087] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 46v

Id 69087
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 46v
Incipit Glast, Glasten id est
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 55
Wortlaut
Glast, Glasten, id est glans, glanzen, Helvetiis utitur <Taulerus>. Hinc forte glas et glestum v. Plin. (+ <Tac.> +) de colore caeruleo.
Druckvorlage 69087

[69088] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 46v

Id 69088
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 46v
Incipit Glaß, glat, glanz, glüen, glu, glimmen;
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguae")
Ordnungsnummer 55
Wortlaut
Glaß, glat, glanz, glüen, glu, glimmen; glestum, pro vitro Tacito glestum pro <isatude> Tacito. Glaber, gliscere, clarus, galena, agla%/ia[,] galhnh[.]
Druckvorlage 69088

[69089] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 59r

Id 69089
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 59r
Incipit Gott Germanis vel Saxonibus est DEus sed Britonibus Adulter
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 294
Wortlaut
Gott Germanis vel Saxonibus est DEus sed Britonibus Adulter[.]

Grawn grana Britonibus Grawnola uvae; an hinc grappe hodie Gallis[.]

Druckvorlage 69089

[69094] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 86r

Id 69094
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 86r
Incipit Secures suas Haggones patria (^ dix^<_-_^> vel Anconas ut
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 292
Wortlaut
Secures suas Haggones patria (<Haken kern> dix< - > vel Anconas ut apud Agathiam.
Druckvorlage 69094

[69097] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 104v

Id 69097
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 104v
Titel [Exzerpt aus einem nicht gefundenen Blatt mit Notizen nach einem Gespräch mit Johann Gamans]
Incipit Hart terra vacua
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Leibniz: Notiz nach Gespräch mit Gamans; Ms; nicht gefunden
Ordnungsvermerk Linguae ("Ling")
Ordnungsnummer 298
Wortlaut
Hart terra vacua, Hert Germanis, hinc Neustadt an der hart, <Opel>hart item bey Duß< - >burg, Straßburg et passim in Germania[.] An forte hinc Harz Hercynia [.] Ita P. Gamans vid. schedam Gamansian<orum>[.]
Längere Bemerkungen Weitere Exzerpte aus der "scheda Gamansianorum", der nicht gefundenen Vorlage unseres Stückes, finden sich hier.
Druckvorlage 69097

[69098] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 109v

Id 69098
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 109v
Titel [Verweis auf Geographica, Exzerpt aus Winkelmann]
Incipit Hess haze, Heßen Catti vid. exc. ex Winkelm.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae | Geographica ("lingu | Geograph")
Ordnungsnummer 45
Wortlaut
< - - >[.] Hess kaze, Heßen Catti vid. excerpt. ex Winkelm. <ut chelm helm. fr - >[.]
Druckvorlage 69098

[69102] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 153r

Id 69102
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 153r
Incipit Ex literis meis ad cl. Majerum Theologum Bremensem 4._Novemb. 1695.
Datum 1695-11-14 (95-11-04)
Akademie Ausgabe 5
Absender Leibniz (GND)
Adressat Meier,G. (KorrespDB) (GND)
Absendeort Hannover
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Ex literis meis ad Cl. Mejerum Theologum Bremensem 4. Novemb. 1695.

Inter diplomata in vestro Codice S. Willehadi contenta reperio datum ab Alexandro papa seculo XII in quo mentio fit mansorum Hollandensium. Nescio an non sit nomen appellativum, et significet, ligniferos. Nam ipsa Hollandia (quae circa illa tempora hoc nominies magis nosci coepit) quasi Holtlandia dicta videtur[.]

Drucke Schulenburg,Sigrid v.d.: Leibniz als Sprachforscher. Frankf./M. 1973, S.279, Anm.323.
Druckvorlage 69102

[69105] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 158v

Id 69105
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 158v
Incipit Hubsch das ist so viel als
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 297
Wortlaut
Hubsch das ist so viel als hoflich, oder hofisch. In alten teutschen schrifften findet man hubisch[.] Nun weis man, das hof hoba, haba, hufe, eins ist; eine hufe landes ist so viel zu einem hofe ad curtem oder curiam gehöret, mansus[.]
Druckvorlage 69105

[69107] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 170r

Id 69107
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 170r
Incipit Huy id est hodie
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Huy id est hodie. Dans huy. In 21 edicto Ludovici XIII condito 1636 cum hostes in regnum irrupissent. Germani forte hinc dicunt in einem huy.
Druckvorlage 69107

[69108] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 176r

Id 69108
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 176r
Incipit Jeden Polonis unus, sed solus
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Jeden Polonis unus, sed solus[.] At Germanis unus quisque[.]
Druckvorlage 69108

[69109] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 197[a]

Id 69109
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 197[a]
Incipit geranow grus
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 280
Wortlaut
Geranow, grus <granig>, Hebraeis ^= Gultur cultum Hortus Xyrtow, curtis garten, garden, car urbs late fus< - >[.]
Druckvorlage 69109

[69110] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 198

Id 69110
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 198
Incipit Amm. Marc. lib._28 de Burgundonibus rex illis Hendinos
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Amm. Marc. lib. 28 de Burgundonibus rex illis Hendinos, sacerdos sinistus (+ Sünen est expiare, Hand manus potestas +)[.] Forte Kundinos a Konig[.]
Druckvorlage 69110

[69111] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 212v

Id 69111
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 212v
Incipit Hereia Sabinorum linguam
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("lingua")
Ordnungsnummer 338
Wortlaut
Hernia Sabinorum lingua significat saxum < - > lib. 7. c. 19. Unde < - > dicta < - >os S< - >ti < - >

Karn Alpes Carnae, ut < -  kampf>[.]

Druckvorlage 69111

[69112] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 215v

Id 69112
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 215v
Incipit Karst ort in Crain
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk LInguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 275
Wortlaut
Karst ort in Crain da nur lauter steine (+ wie Crau in Franckreich +)[.]
Druckvorlage 69112

[69115] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 245[a]v

Id 69115
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 245[a]v
Incipit Ut peidian, peidian puer, dedit
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Quart, 1 Seite/Spalte
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguae")
Ordnungsnummer 50
Wortlaut
Ut peidian, peidian puer, dedit < - - - > paggio pronuntiant; sic in Germanico a Knab puer ortum est Knappe famulus f< - >e Knecht servus. Quod postremum < - > patet. Ex Isidoro constat antiquis Celtis Gnabat vel Kn< - >et significasse < - - - > puerum, sed ex < - > factum est Kn< - > ob Euphoriam; ab inferioribus praesertm Germanis < - - - > exempla. Nam < - > craft, luft, stift < - > inferiore dicunt cracht, lucht, sticht[.]

Quiam autem nobiles adolescentes seu tirnoas miligtarias scutiferi erant, schild-Knappen, et ideo militum jam exercitatorum etiam in diplomatibus famuli, appellabantur, hinc factum Anglis Knicht hodie significet quod Gallis écuyer id est quod nund nobilem vocant. Atque ita ex contemta servi appellatione facta est honorata < - > apud Turcas et Persas servos Sultani servos <Habi> primarios appellari receptum est. Caeterum quod in Isidori Glossis extat: Gnabat natus generatus, filius, creatus vel enixus lingua Gallica. Glossario prisco Gallico pag. 235.< - > dum putat et legendum gnaab. Sed non esse corrigendos autores sine magna causa, vel hic locus docet, nam gnabat vel Knaft rectum et antiquum esse docimus ex <facto> inde Knecht. Docet etiam < - > quod non fuerit suspicares Etsi duobus unica tantum < - - - > Nempe genow gennav generare, < - - - > Knab vel gnabat pro nato. Knaft Knecht < - > ex se < - > prodeunt[.] < - >sudois Zecca, zecchini. Ubi nihil superest[.]

Bemerkungen vgl. Pontanus: Itinerarium Galliae Narbonensis, Leiden 1606, S. 235.
Druckvorlage 69115

[69117] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 296r

Id 69117
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 296r
Incipit Notkerius 16 Kal. Jul. posito Arelefe (alias Charileefi) confessoris
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Zettel
Exzerpierte Stelle Valesiana ou Les pensées critiques, historiques et morales de M. de Valois, Paris 1694 | S. 74
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Notkerus 16 Kal. Jul. posito Arelefi (alias Charilefi) confessoris (S. Calez) ibidem: quaedam mulier nomine Gunda femora denudare crura divaricare, et pudenda proprio nomini [. . .] cognomina cepit ostentare in amentiam versa cum scilicet monasterium S. Arelefi quod is mulieri sexui interdixerat assumto virili habitu intrare voluisset[.] Gunda ergo, ut annotat Valesius Germanice Cunnum significat. Valesiana p. 74[.] < - -  kinder  - - >[.]
Druckvorlage 69117

[69122] Ms 4, 470 Bl. 11 [2. Notiz]

Id 69122
Kat.-Nr. 70007
Signatur Ms 4, 470 Bl. 11 [2. Notiz]
Titel [Exzerpt aus Boxhorn, Origines Gallicae]
Incipit Linguam Gallicam a Germanica fuisse diversam
Akademie Ausgabe 5 | 2300.012 / 2
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen (oberer rechter Rand)
Exzerpierte Stelle Boxhorn: Origines Gallicae, Amsterdam 1654 | S. 108-111
Ordnungsvermerk Linguae ("Linguam")
Ordnungsnummer 287
Wortlaut
Linguam Gallicam a Germanica fuisse diversam Joh. Rhellicanus Tigurinus ad lib. 1. Caes. de bello Gall[ico] apud Boxhorn. cap. 9. orig. Gall[.]
Drucke -Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz FOGEL) findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 125; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 69122

[69123] Ms 4, 470 Bl. 13

Id 69123
Kat.-Nr. 70009
Signatur Ms 4, 470 Bl. 13
Titel [Exzerpt aus Johannes de Laet, Notae ad dissertationem Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum]
Incipit Laetius partes humani corporis Cambrice et Hibernice confert
Akademie Ausgabe 5 | 2300.014
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; hoher Zettel
Exzerpierte Stelle Johannes de Laet: Notae ad dissertationem Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum, Amsterdam 1643 | S. 140-142
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 596
Wortlaut
Laetius partes humani corporis Cambrice et Hibernice confert.

Cambr[ice] Hibern[ice]
DynDuiniHomo [. . .]
AnadlAnamanima [. . .]
CroenCraicinnpellis [. . .]
PenglogCloiginncranicum
(+ An quasi clocka, cloche capitis?)
TrunynSronNasus
(+ Truye. sus +)
ClustCluasaaures
Latinis cluid, id est auditur
Bron (Bruniae)uchtpectus [. . .]
AsenEusnachcostae [. . .]
Bru BolyBolghventer
Bulga, balg
BogailImliocanumbilis [. . .]
TinTonanus [. . .]
ClinGlangenu [. . .]
TroedTroighpes
(treten +)
SowdlSalcalcaneum
sohle, fuß sohle, solea
ElinVillecubitus [. . .]
LlawCrobhmanus
(+ Llau consentit cum labe%?in. Crobh cum Crabbe id est animalibus multimanis +)
Ex Laetii orig[ine] gent[ium] Amer[icanarum] p. 140. 141[.]
Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350
Längere Bemerkungen Auszug aus J._de Laet, Notae ad dissertationem Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum, Amsterdam 1643, S._140-142. Die lateinischen Übersetzungen stehen in der Vorlage in der mittleren Spalte.
Druckvorlage 69123

[69203] Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 4

Id 69203
Signatur Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 4
Incipit Morbum aliquem
ca. >=
Datum 1696
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; nicht eigh. (Feller?) mit eigh. OV; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Ludolf: Grammatica Russica, Oxford 1696 | S. 96
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 960
Wortlaut
Morbum aliquem epidemicum vix inter illos Russos observavi, praeter commune regionum septentrionalium malum, quod e Lingua Slavonica nomen inter reliquos Europaeos adeptum est. Nempe Scorbutus, quasi diceres morbus, kat' ezoxhn Scorb enim in lingua Slavonica morbum significat; Russi vero peculiare vocabulum habent ad designandum scorbutum, quem Tsinga vocant[.]
Druckvorlage 69203

[69264] Ms 12, 713h Bl. 147-159 [ 20. Notiz (auf Bl. 148r)]

Id 69264
Signatur Ms 12, 713h Bl. 147-159 [ 20. Notiz (auf Bl. 148r)]
Titel [Exzerpt aus Le Cointe, Annales ecclesiastici Francorum]
Incipit nota menta, notamment
ca. >
Datum 1685-03
Akademie Ausgabe 5 | 1150.400 / 20
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 0.1 Seiten/Spalten
Exzerpierte Stelle Le Cointe: Annales ecclesiastici Francorum, Bd. 1-8, Paris 1665-1683 | Bd. 5, S. 436
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu.")
Wortlaut
Nota mente, et notamment Gallice, vel notamente ita Latinum nota mente accipit Stephanus papa vel qui autor est narrationis antiquae quae ei attribuitur de miraculo sanationis suae, cum apud S. Dionysium in agro Parisiaco aegrotaret anno 754, et oraret in Ecclesia S. Martyris subtus campanas; atque ibi Petrus et Paulus ei apparuissent. Vidi (inquit) ante altare bonum pastorem Dominum Petrum, et Magistrum gentium Dominum Paulum, et nota mente illos recognovi de illorum surtariis.

surtariis Baronius et Bonius interpretantur scutis in quibus pictae imagines et ita quoque in glossario Spelmannus[.]

Bemerkungen vgl. Baronio: Annales Ecclesiastici, Bd. 9, Mainz 1601 | S. 215
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz HOFBIB) findet sich heute in Hannover NLB Gf-A 10098; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 69264

[69430] Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2

Id 69430
Signatur Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2
Incipit Nasus Cambrice est
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 294
Wortlaut
Nasus Cambrice est Truuy< - >te < - > Galli< - - - > in Albanico
Druckvorlage 69430

[69431] Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2

Id 69431
Signatur Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2
Incipit Mons Pagodus in India. In territorio Chaulensi situs
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; nicht eigh. (Fogel?); mit eigh. OV und Zusatz; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 36
Wortlaut
Mons Pagodus in India.

In territorio Chaulensi situs, tota India celeberrimus, et confluxu <hominum> illuc peregrinationis causa confluentium frequentesque, ita ex omnie parte plenus, ut non nisi ex uno latere ad interiora aditus pateat; totus quantus hujusm. (Braxmanum) xaracterib. inscriptus,quod apud <omnes> in magna veneratione et cultu sunt. Hac P. Ceschius ad me transmisit. Kircher. Oedip. Aegypt. Tom. 3. c. 3 p. 22.

Et ibid. p. 27: h< - > Xaracteribu. totus mons in India, quem Pagoda Canarim vocant Lusitani, quem ab Or< - >bus populis Diis esset dicatus, exaratus cer< - >, ut a teste oculato P. Joanne Maraci, quem dum haec scribo, Romae percuratorem Indiae agit, oretenus intellexi, tametsi dictae notae a nullo hucusque indigenaarum intelligi potuerint.

Add. characteres e quibus W< - >ebius in Aegyptus < - - - >[.]

Druckvorlage 69431

[69432] Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2

Id 69432
Signatur Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2
Incipit Angeli Monosinii floret Italicae
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; nicht eigh. (Fogel?); mit eigh. OV; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1031
Druckvorlage 69432

[69433] Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2

Id 69433
Signatur Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2
Incipit Axioma Etymologica probabilitatis vox ejus linguae potius
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 56
Wortlaut
Axioma Etymologica probabilitatis vox ejus linguae potius esse credenda est, in qua ejus ratio reddi potest. Sic Troja, (apud Joh. Fab. < - > ad <Recch - > p. 639. ex Becano[.] Troja Cymbrica antiqua, Phrygia Trojanorum Belgica Gallica Italica < - > signific<at> Scrofam. ((est a < - co> foecunditate. Imo a < - nasus> Celt.
Druckvorlage 69433

[69436] Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 1

Id 69436
Signatur Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 1
Incipit Lingua Circassorum est
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 1103
Wortlaut
Lingua Circassorum est <structurae - - - > positus ab oriental< - > Maeotidis < - > dicti < - > Circassi < - - - > 144 <Germ.  - >[.]
Druckvorlage 69436

[69439] Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 1

Id 69439
Signatur Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 1
Incipit Petri Lodereckeri Pragensis
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; nicht eigh. (Fogel?) mit eigh. OV; Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 46
Wortlaut
Petri Lodereckeri Pragensis Dicionarium 7 Linguarum, videlicet Latin. Italic, Dalmat. Bohemic. Polon. Et Ungarica, una cum cujuslibet Linguae Repertorio Vernaculo. In 4 <oblong>.

1605. Pragae e Typografeo Otmariano impensis Auctoris.

< - > yyy. Habet Prof. Myller. Extat in Bibl. August.

Druckvorlage 69439

[69442] Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 3

Id 69442
Signatur Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 3
Titel [Exzerpt aus aus La Loubère, Du royaume de Siam]
Incipit Apud Siamenses pu pater, Me mater
ca. >=
Datum 1691
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest)
Exzerpierte Stelle La Loubère: Du royaume de Siam, Bd. 1-2, Paris 1691 | Bd. 1, S. 229
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 260
Wortlaut
Apud Siamenses pu pater, Me mater

Sinenses fu mu

Lalombera liv. 1. ch. 9. n. 5[.]

Bemerkungen -Beschrieben Rückseite: Rest einer Adressierung an Leibniz; -vgl. id61147;
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Gp-A 170; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 69442

[69444] Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 4

Id 69444
Signatur Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 4
Incipit J et S permutata
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; nicht eigh. (Fogel?); mit eigh. OV und Zusatz; kleiner Zettel
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 55
Wortlaut
J et S permutata[:] Pro Zugno Lombardorum reliqui Itali dicunt gingno[.] Farbic, ab <Aquap. D.> Locut. C. 12[.]

Zabulus pro diabolo[,] zelia Judaica[.] Naggio[.]

Druckvorlage 69444

[69468] Hannover NLB Leibn. Marg. 56, eingelegter Zettel nach S. 252

Id 69468
Signatur Hannover NLB Leibn. Marg. 56, eingelegter Zettel nach S. 252
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest)
Ordnungsvermerk Linguae ("LIngv")
Ordnungsnummer 297
Wortlaut
H. Bodiker Rector zu Collen an der Spree grundsaze der teutschen sprache so alda 1690 8o. herauskommen gefallen mir wohl[.] Vid. vorrede[:] Er gehet mit einem teutschen lexico umb[.]
Druckvorlage 69468

[69525] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 230v

Id 69525
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 230v
Titel [Exzerpt aus Valvasor, Die Ehre deß Hertzogthums Crain]
Incipit (+_Kirche ^<_-_^> a kyriakh
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Valvasor: Die Ehre deß Hertzogthums Crain, Bd. 1-4, Laibach 1689 | Bd. 1, S. 631
Ordnungsvermerk Linguae ("linguae")
Ordnungsnummer 1034
Wortlaut
(+ Kirche < - > a kyriakh +) krainanisch Zirkui<za> eine kleine kirche davon der zircknizer flecken und see vermuthlich die nahmen haben. Topol. Carniol. lib. 4. p. 631.
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 69525

[69529] Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 94r

Id 69529
Signatur Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 94r
Titel [sub voce brosam]
Incipit fragmen brosme mica
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Exzerpierte Stelle Junius: Quatuor evangeliorum versiones, Dordrecht 1665 | Gothicum glossarium, S. 420
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 292
Wortlaut
Fragmen, [. . .] brosme mica, [. . .] crum, Anglis [. . .] krume ‚ Alamannis Tr< - >mma Graecis comminutus urymma Hesychio est fragmentum panis Francisc. Jun. addend glossar. Goth. p. 420[.]
Druckvorlage 69529

[69534] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 8r

Id 69534
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 8r
Incipit Garvan parare apud Tatian. in Harm.
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 298
Wortlaut
Garvan parare apud Tatian. in Harm. l in Lips. Gloss. gerwon (+ scil. gerben hodieque praeparare, sed speciatim de corio[ +).]
Druckvorlage 69534

[69538] Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 195r

Id 69538
Signatur Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 195r
Incipit K. curvedinem designat, atque
Akademie Ausgabe 5
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
K. curvedinem designat atque adeo etiam <cleva>tionem et depressionem[.] Nam ad literam K, pronuntiandam cavum magis et vacuum os fit, et corpus respiratione attolli solet, ut in h quod est k imperfectius. Alibi notavi curvitatis vocabula. Nunc elevationis et depressionis quaedam dabo. Ko%?ilow cavus, Kule, fossa, et gula: contra gora polonis, graecis horos mons, horn, cornu <ab> korn granum. Nisi id a G malis, quod volubilitatem seu rotunditatem designat quasi elevatum sed non asperum[.]
Druckvorlage 69538

[70572] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 173r (aufgeklebt)

Id 70572
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 173r (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Tentzel, Monatliche Unterredungen, 1689]
Datum 1689
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Tentzel: Monatliche Unterredungen, 1689 | S. 211-212
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Reihe, <Riahe r - ge> Germanicum regula, ruga in ordine < - > Acolythi qui rugam conservant Ciampini tr. de Usu Azymorum recte explicat <de> apertas quam conservant < - -  transire sine turbae impedi  - > hinc Gallum rue[.] Ita recte Monath. Feb. p. 212. ( +  vid. Menag de < - >[ +).]
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplare der Bände von Tentzels Monatlichen Unterredungen konnten noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 70572

[70575] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 181r (aufgeklebt)

Id 70575
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 181r (aufgeklebt)
Titel [Exzerpt aus Leland: Cygnea cantio]
Incipit Saxonibus ^<_-_^> Rhe, et subinde
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Exzerpierte Stelle Leland: Cygnea cantio, London 1658 | S. ???
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 55
Wortlaut
Saxonibus < - > Rhe, et subinde <Hrie>, hinc Rhegale rivi cursus Overrhe ultra rivum, Rheford < -  trading> , Rhidune opidum prope rivum Suderrhe in meridiem rivi, unde < - >. Nomen ad australe Tanisis ripam[,] sic < - > quod Lelandus interpretatur pontes ex <Antonino>[.]
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier.
Druckvorlage 70575

[70579] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 345r (aufgeklebt)

Id 70579
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 345r (aufgeklebt)
Incipit Spinula spindel Epingle
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; kurzer Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Wortlaut
Spinula spindel Epingle. < - > olim homines usi spinis pro d< - >bus < -  tegumen> (Germanis) sagum fibula aut si desit spina con< - >tum[.]
Druckvorlage 70579

[70581] Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 226r (aufgeklebt)

Id 70581
Signatur Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 226r (aufgeklebt)
Titel [sub verbo Saufen]
Incipit Amm. Marcelin. lib._26. Valens
Akademie Ausgabe 5
Sigle L
Textart Aufz.; eigh.; Streifen
Ordnungsvermerk Linguae ("Lingu")
Ordnungsnummer 340
Wortlaut
Amm. Marcelin. lib. 26. Valens a < - - sionem> Sabaiarius dictus. <N>empe Sabaia a<pud> Illyricos <paup - - - orum> potus ex hordeo vel frumento (+ an Safft, <sap - > sauffen ab eodem fonte. Sic bibere Bohemis <uziwati  - > succus est <sere>[.]
Druckvorlage 70581