Kritik, Wünsche und Fragen bitte an: luckscheiter(at)bbaw.de


Erklärung der Spalten
Id Id des Eintrags
Kat.-Nr. Katalog und Katalognummer
Signatur Signatur. Römische Zahlen werden als arabische wiedergegeben
Titel Titel
Incipit Incipit
ca. Angaben zur Datierung: w = wohl; A = Anfang; E = Ende; < = vor; > = nach; k = konjiziert; n = neu datiert; ~ = circa; H1 = 1. Hälfte; H2 = 2. Hälfte; Q1 = 1. Quartal; F = Frühjahr; S = Sommer; H = Herbst; W = Winter; -nn = von dem im Datierungsfeld angegebenen Datum bis nn; F- = Frühjahr bis zu dem im Datierungsfeld angegebenen Datum.
Datum Datum neuen, d.h. gregorianischen Stils, z.B. 23. Februar 1701 = 1701-02-23 (in Klammern Datum alten, d.h. julianischen Stils, sofern der Textzeuge diesem Stil gemäß von Leibniz oder einem Korrespondent datiert wurde).
Akademie Ausgabe Druckort in der Akademie-Ausgabe in der Form Reihe | Band.Nummer / Unternummer
Sigle Sigle des Textzeugens laut „Überlieferung“ in der Akademieausgabe
Absender Absender
Adressat Adressat
Absendeort Absendeort
Textart Textart: Abf. = Abfertigung; Abschr. = Abschrift; Anm. = Anmerkung; Aufzeichn. = Aufzeichnung; Ausz(z). = Auszug (Auszüge); Bemerkg(n) = Bemerkung(en); eigh. = eigenhändig (Leibniz oder Korrespondent); Erg. = Ergänzungen; ermitt. = ermittelt; Exz. = Exzerpt; Hd = Hand; Konz. = Konzept; Korr. = Korrekturen; MF = mitgeteilte Form; MFF = mitgeteilte Formen; Schr. = Schreiber; tlw. = teilweise; unbek. = unbekannt; zs. = zusammen; S = Seite(n); Z = Zeile(n).
Format und Umfang Format und Umfang
Exzerpierte Stelle Das Werk, aus dem Leibniz exzerpiert oder paraphrasiert.
Ordnungsvermerk Ordnungsvermerk von Leibniz zur Ordnung seiner Vorarbeiten zum Opus historicum in vereinheitlicher Schreibung (in Klammern in diplomatischer Transkription)
Ordnungsnummer Ordnungsnummer von Leibniz zur Ordnung seiner Vorarbeiten zum Opus historicum
Wortlaut Wortlaut
Drucke Drucke außerhalb der Akademieausgabe
Bemerkungen Vermischte kürzere Bemerkungen.
Längere Bemerkungen Vermischte längere Bemerkungen
Bezüge zu anderen Textzeugen Bezüge zu anderen Textzeugen desselben Stückes oder zu anderen Stücken.
Druckvorlage Die Zahl in diesem Feld ist die ID desjenigen Textzeugen, der Druckvorlage in der Akademie-Ausgabe war. Es wurden noch bei weitem nicht alle Druckvorlagen erfaßt.

5 Ergebnisse für die Suche:

select where (`Exzerpierte Stelle` contains "Grammatica linguae Anglicanae")
Id Kat.-Nr. Signatur Titel Incipit ca. Datum Akademie Ausgabe Sigle Absender Adressat Absendeort Textart Format und Umfang Exzerpierte Stelle Ordnungsvermerk Ordnungsnummer Wortlaut Drucke Bemerkungen Längere Bemerkungen Bezüge zu anderen Textzeugen Druckvorlage
7621 46746 Ms 4, 470 Bl. 57 [Exzerpt aus Wallis, Grammatica linguae Anglicanae] Wallisii ad Gram. Anglicam tractatus provenialis de loqvela. > 1690 5 | 2300.057 L Aufz.; eigh. Folio, 2 Seiten/Spalten Wallis: Grammatica linguae Anglicanae, Oxford 1653 | S. 1-43 (Tractatus prooemialis de loquela) -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358 Wasserzeichen: Traube? Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 7621
50987 46635 Ms 4, 469 Bl. 58-59 [Exzerpt aus Wallis, Grammatica linguae Anglicanae] Ex Joh. Wallisii Grammatica Lingu. Angl. cap.14 § ult. p 126,127 | Mul 1711 5 Abschr.; , Schr.& eigh. Quart, 1.3 Seiten/Spalten Wallis: Grammatica linguae Anglicanae, Oxford 1653 | S. 126-127
Multas [. . .] voces, quae nobis ((Anglis)) cum Germanis fere sunt communes, dubium est, an prisci olim Teutones a Latinis, an hi ab illis, aut denique utrique ab eodem cummuni fonte, acceperint.

Ut wine vinum %)o%?inow, wind ventus, went veni, way via, wall vallum, wallow volvo, wooll vellus, will volo, worm vermis, worth virtus, day dies, draw traho, tame domo dam%/v, yoke jugum zeugow, earth, terra %)/era, over upper super %(yper, am sum %)eimi, break, frango %(rhgn%\yv, fly volo, blow flo, aliaque ejusmodi innumera. Linguam enim Teutonicam ipsa Latina antiquiorem eses, non dubito: Neque magis dubitandum est, linguam Latinam quae non modo a Graeca, praesertim Aeolica, sed et ab aliis vicinis linguis (puta Osca aliisque, quae jam olim desueverunt, adeo ut vix eorum vestigia supersint) magnam verborum farraginem consarcinavit etiam a Teutonica non pauca accepisse. Certum est, linguam Anglicanam, Germanicam, aliasque linguas, a Teutonica oriundoas, non pauca retinere a Graecis deductas quae Latina lingua non agnoscit, ut path, pfad, semita: ax, achs, securis: mit cum; ford pfurd, vadum; daughter, tochter, filia, mickle multum, magnum; aliaque similia a Graecis palow, a-inh, mela, porow, pordmow, uynathw, megalow, etc. Cum autem haec immediate a Graecis acceperint sine interventu linguae Latinae: quidni et alia etiam immediate inde fluxisse putanda sint, quamvis et apud Latinos pariter reperiantur.

-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 340 kein Wasserzeichen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. vgl.46637 50986
50989 46637 Ms 4, 469 Bl. 60-63 Epistolaris de historia etymologica dissertatio (ex Joh. Wallisii Gramm. Linv. Angl. cap.14 p.120/99) Notandum est, 1711 5 Abschr.; Schr.& eigh. Quart, 4.5 Seiten/Spalten Wallis: Grammatica linguae Anglicanae, Oxford 1653 | S. 120-123
Notandum [. . .] est (inquit) in vocibus linguae nostrae nativis magnum ut plurimum literarum reique significatae consensum reperiri. Adeoque literarum soni tenuiores, acutiores, crassiores, obtusiores, molliores, fortiores, clariores, obscuriores, magis striduli, etc. pares non raro in rebus significatis affectus innuunt; et quidem plures nonnunquam in eadem voce, licet monosyllaba. Sic voces a str inchoatae, fortiores rei significatae vires innuunt, ut strong fortis, strenght vires, strive valide contendo, strike percutio, struggle luctor, stretch extendo, strain violenter extendo, straight rectum (quod nempe in longitudinem extenditur) strout tumesco (distendor) quantum possum. St vires, item, sed minores, innuunt, quantae scilicet parta tuendo potius, quam nova acquirendo sufficiunt: ut stand sto, stay permaneo, steady immobilis, steadfast constans, stout pertinax, sturdy rigide pertinax, stick haereo, stickle auxiliis adsto, stiff inflexibilis, stop obsisto, obicem pono, stil perpetuo permanens, immotus. Thr violentiorem motum innuunt: ut throw projicio, thrust violenter trudo, throng constipo (de caterva dici solet) throb violenter palpito (de corde acerrimis doloribus agitato dicitur) through penitus, per totum etc. Wr obliquitatem quandam seu distorsionem innuunt; ut wry obliquum, wreathe contorqueo, wrest violenter distorqueo, wrestle colluctor, wring torqueo, wrong injuria, wrinch luxo, wrench (vox fere obsoleta) injuria violenter illata, wriggle sinuose flecto, wrangle rixor, wrinkle ruga, wrath iracundia, wrist carpus, qui nempe quaquaversum, tam se, quam alia contorquet, wrap complico. Sw quasi silentem agitationem seu molliorem motum innuunt: ut sway propendeo, swim no, swing pendulus agitor, swift celer, sweet dulcis, suavis, switch virgula flexibilis, swindge virgula ferire; in quibus consonae fere omnes silentiores sunt, et vocales tenuissimi soni. Nec multum differunt sm in smoothe laevis, smile subrideo, smite idem significat quod strike ferio, sed mitior vox est; smart acrem dolorem significat, a smart blow proprie significat ejusmodi plagam, quae motu primitus silenti (quod indicant sm) ad acutam asperitatem procedit (quod indicant ar) subitanee finitam (quod indicat t;) seu, quae tacito motu acriter pungit. Cl adhaerentiam quandam seu tenacitatem innuunt ut in cleave haereo, clay argilla, (terra tenax) cling tenaciter adhaereo, clime (clamber) scando, to clamb up quasi argilla obstipo, clammy viscidum, close contiguum, to close conjungere, a clod gleba (massula terrae durior), a clot coagulatum quid, ut a clot of bloud grumus sanguinis (sanguis coagulatus), a clutter tumultuaria congeries a cluster continuata congeries etc. Sp dissipationem quandam seu expansionem innuit; in spread expando, spring exsilio, sprig surculus, sprout progermino, sprinkle dispergo, split findo, splinter schidium (quod fissura separatur) spill effundo, spitt exspuo, sputter quasi spuito, spatter aspergo etc. Sl quasi lapsum silentem seu minus observabilem motum innuit, in slide lente labor, slip subito labor, slippery glaber, slime viscus tenue et glabrum, sly inobservate astutus, sleight astutia, slit findo, slow tardus, slack laxus, slight negligentius factum, sling funda, slap tacite ferio etc. Item terminatio ash in crash, rash, gash, flash, clash, lash, slash, plash, trash etc. clarius quiddam et acutius indicat. At ush in crush, rush, gush, flush, blush, brush, hush, push obscurius quiddam et taciturnius innuit. Utrobique tamen motus celer et subitaneus innuitur. Sic in fling, sling, ding, swing, cling, sing, ting, wing, sting etc. tinnitus terminationis ng et acuties vocalis i innuunt tenuissimi quasi motus seu tremoris continuationem, tandem quidem evanescentis, non autem subito interrupti. At in tink, wink, sink, stink clink, chink, think (in consonam mutam desinentibus) innuitur etiam exitus seu terminus subitaneus. Si accedat l, ut in jingle, tingle, tinkle, mingle, sprinkle, twinkle, innuitur quasi actuum (minutorum) frequentia, seu frequens iteratio: eademque actuum frequentia, sed minus subtilium (propter clariorem vocalem a) innuitur in jangle, tangle, spangle, mangle, wrangle, brangle, dangle; item in mumble, grumble, jumble, tumble, stumble, rumble, crumble, fumble, etc. Sed simul obscurius quiddam seu obtusius innuit u obscurum, et confusam quasi convolutationem innuunt consonarum congeries mbl, ut etiam in ramble, scamble, wramble. amble etc. In nimble vocalis acuties celeritatem innuit: in sparckle scintillo, sp dissipationem innuit, ar acutam crepitationem, k subitam interruptionem, l frequentem iterationem: et similiter in sprinkle, nisi quod in subtilitatem dissipatarum guttularum innuat. Thick (crassum, obtusum), thin (tenue, acutum) eo differunt, quod vox illa consona obtusa, haec acuta terminetur. Pari modo in squeek, squeak, squele, squall, braul, wraul, yaul, spaul, shreek, screek, shrill, sharp, shriv'l, wrinkle, crack, crash, clash, gnash, plash, crush, hush, hisse, whist, soft, jarr, hurl, curl, whirl, buz, bussle, spindle, dwingle, twine, twist, aliisque innumeris ejusmodi sonorum cum rebus significatis convenientiam observare licet. Et hoc quidem tam frequenter, ut vix ulla, quam scio, lingua hac in re huic nostrae aequiparanda videatur; adeo ut m una plerumque voce monosyllaba (quales sunt nostrae fere omnes, si flexionem demas) illud signanter exprimatur, quod in linguis aliis, nisi compositis, aut decompositis aut longa nonnunquam verborum periphrasi, vix aut ne vix explicari potest. Et quidem ex vocibus nostris nativis quamplurimae hoc modo formantur; et ejusmodi longe plures olim fuisse non dubito, priusquam ingentis vocum Gallicarum farraginis in linguam nostram intrusio, multas nativas voces exili dederit et oblivioni.
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 340 -Wasserzeichen: Einhorn -(Zitat gehört zu 46633 Bl.5or°, wo die Stelle dafür frei gelassen ist) Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 50986
61544 27688 Ms 12, 713q 6 Bl. 58 (alt: q 4, 101) [Exzerpt aus Wallis, Grammatica linguae Anglicanae] Voces quas Angli cum Germanis communes habent 5 Aufz.; eigh. Oktav, 1 Seite/Spalte Wallis: Grammatica linguae Anglicanae, Oxford 1653 | S. 126-127 Linguae ("Lingu")
Voces quas Angli cum Germanis communes habent dubuim an prisci Teutones a Latinis acceperint an hi ab illis, ut wine vinum, < - > Wind ventum, went veni, way via, Wal vallum, <Waldon> vlvo, wooll vellus, will volo, worm vermis, < - > virtus, day dies, dray traho, <home> domo, < - >, yoke < - - > earth terra < - > over, cippe, super, pe< - > < -  sum  - > break frango, rhgn%/yv, fly volo blow flo et alia innumera, linguam eam Teutonicam ipsa Latina antiquiorem esse non dubito Nec <originis> dubitandum est inquam Latinam quae non modo a Graeca praesetim Aeolica, sed et ab aliis linguis vicinis (puto Osca aliisve quae jam olim desveverunt ut vix vestigia supersunt, magnam verborum < -  cons - avit>, etiam a Teutonica non pauca accepisse certum est tanquam A< - > Germanicam alias a Teutonica oriudnas non paucos retinere a Graecis quae Latina non agnoscit ut pat; pfad semita < - os; ax, achs, axinh; mit meta; ford, Pfurd, poros poromos; tochter, daughter dykath < - > multum (+ maxime Scotis +) megalos (+ < - - > +) Wallis. fin. Gram. Angl.
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 380 Ende: "Wallis. Fin. Gram. Angl." Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 61544
62039 70004 Ms 4, 470 Bl. 8 [Exzerpt aus Wallis, Grammatica linguae Anglicanae] Scoti montani (Highlanders […]) hos 5 | 2300.009 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Wallis: Grammatica linguae Anglicanae, Oxford 1653 | Bl. A 6v Linguae ("Lingu")
Scoti montani (Highlanders [. . .]) hos (qui vocantur Lowlanders) non minus quam Anglos, Sassons hoc est Saxones appellant, se vero Gael et Gajothel.

Wallis praef. Gram. Angl.

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349 Beschriebene Rückseite: eigh.; Rechnung Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62039