Kritik, Wünsche und Fragen bitte an: luckscheiter(at)bbaw.de


Erklärung der Spalten
Id Id des Eintrags
Kat.-Nr. Katalog und Katalognummer
Signatur Signatur. Römische Zahlen werden als arabische wiedergegeben
Titel Titel
Incipit Incipit
ca. Angaben zur Datierung: w = wohl; A = Anfang; E = Ende; < = vor; > = nach; k = konjiziert; n = neu datiert; ~ = circa; H1 = 1. Hälfte; H2 = 2. Hälfte; Q1 = 1. Quartal; F = Frühjahr; S = Sommer; H = Herbst; W = Winter; -nn = von dem im Datierungsfeld angegebenen Datum bis nn; F- = Frühjahr bis zu dem im Datierungsfeld angegebenen Datum.
Datum Datum neuen, d.h. gregorianischen Stils, z.B. 23. Februar 1701 = 1701-02-23 (in Klammern Datum alten, d.h. julianischen Stils, sofern der Textzeuge diesem Stil gemäß von Leibniz oder einem Korrespondent datiert wurde).
Akademie Ausgabe Druckort in der Akademie-Ausgabe in der Form Reihe | Band.Nummer / Unternummer
Sigle Sigle des Textzeugens laut „Überlieferung“ in der Akademieausgabe
Absender Absender
Adressat Adressat
Absendeort Absendeort
Textart Textart: Abf. = Abfertigung; Abschr. = Abschrift; Anm. = Anmerkung; Aufzeichn. = Aufzeichnung; Ausz(z). = Auszug (Auszüge); Bemerkg(n) = Bemerkung(en); eigh. = eigenhändig (Leibniz oder Korrespondent); Erg. = Ergänzungen; ermitt. = ermittelt; Exz. = Exzerpt; Hd = Hand; Konz. = Konzept; Korr. = Korrekturen; MF = mitgeteilte Form; MFF = mitgeteilte Formen; Schr. = Schreiber; tlw. = teilweise; unbek. = unbekannt; zs. = zusammen; S = Seite(n); Z = Zeile(n).
Format und Umfang Format und Umfang
Exzerpierte Stelle Das Werk, aus dem Leibniz exzerpiert oder paraphrasiert.
Ordnungsvermerk Ordnungsvermerk von Leibniz zur Ordnung seiner Vorarbeiten zum Opus historicum in vereinheitlicher Schreibung (in Klammern in diplomatischer Transkription)
Ordnungsnummer Ordnungsnummer von Leibniz zur Ordnung seiner Vorarbeiten zum Opus historicum
Wortlaut Wortlaut
Drucke Drucke außerhalb der Akademieausgabe
Bemerkungen Vermischte kürzere Bemerkungen.
Längere Bemerkungen Vermischte längere Bemerkungen
Bezüge zu anderen Textzeugen Bezüge zu anderen Textzeugen desselben Stückes oder zu anderen Stücken.
Druckvorlage Die Zahl in diesem Feld ist die ID desjenigen Textzeugen, der Druckvorlage in der Akademie-Ausgabe war. Es wurden noch bei weitem nicht alle Druckvorlagen erfaßt.

192 Ergebnisse für die Suche:

select where (`Ordnungsvermerk` contains "Linguae")
Id Kat.-Nr. Signatur Titel Incipit ca. Datum Akademie Ausgabe Sigle Absender Adressat Absendeort Textart Format und Umfang Exzerpierte Stelle Ordnungsvermerk Ordnungsnummer Wortlaut Drucke Bemerkungen Längere Bemerkungen Bezüge zu anderen Textzeugen Druckvorlage
1510 70167 Ms 13, 828b Bl. 27 [Aus und zu Johann Lauremberg: Antiquarius, Lyon 1622; Melchior Inchofer: Historiae sacrae Latinitatis libri VI, München 1638, S. 40–106 und S. 220] Ex Guil. Laurenbergii antiquario putat plebejas 5 Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu")
Ex Guil. Laurenbergii antiquario putat plebejas voces aureo jam aevo fuisse in publico usu, sed non receptas in civitatem ed. Lugd. 1622. 4o. De causis <corruptae> linguae Latinae singularia multa apud Inchoferum qui scripsit libris sex Historiam sacrae latinitatis Ed. Monachii 1678. 8o. putat Beatos in coelo loqui Latine.
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S.391 1510
3187 50792 Ms 4, 470 Bl. 53v° (=46689) [Zur Cornischen Sprache] Castell Rescudja ha Hallve Castellum Rescudscha et Hallve > 1690 5 | 2300.053 L Aufz.; eigh. und nicht eigh..; Zettel Linguae ("Lingu") 593
Castellum Rescudscha et Hallre valet Walliam et Hyberniam et alias plures mille urbes[.]

Castell Rescudia ha Hallre della Cambra ha Worden ha can fee milltre[.]

Est proverbium Cornubiensis veteris quae adhuc in usu est solummodo in duobus pagis (dörffern) qui sunt Newlin et Maushole haud procul a Pensance. Nihil hujus linguae impressum. Quidam pastor Bibliorum pa<rte>m vertit. Triginta ab hinc annis in Drurow adhuc loquebantur Cornubiensi lingua, nunc paulatim perit. Ajunt convenire cum Britannia minore.

Lingua Cornubiensis non vero Wallica cum lingua Britanniae minoris convenit[.]

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 357 Die unterpunktierten Passagen sind von fremder Hand geschrieben. Leibniz hat seinen Text später ergänzt. 3187
7165 46681 Ms 4, 470 Bl. 16 Ex Tabula Eugubina A1 linea prima est: >? 1690 5 | 2300.018 L Konz.; eigh. Quart, 1.2 Seiten/Spalten Linguae ("Lingu") 338
Ex Tabula Eugubina

A1 linea prima est:

PRE VERIR. AT TESENOCIR. B VF. TRIF. FETVMARTE. CRABOVEI. OCRIGER. FISIVTOTATER HOVINA. ARVIO. FET V. VATVO. FERINEFETVGONI

Linea secunda quae ad finem non perducitur in Tabula est:

FETV. TASES. PERSNIMV. GROSETETIR. FARSIO. FICLA (+ an HCLA). ARSVUEIT. V. SVRVR. NARATV. PVSE. PRE. VERIR. TREBLANIR

In A. 2. linea 9 ab ultima numeradno quae non continuar praecedentes quippe ante finem lineae finitam, ita habet

MARTIER. TVRSA. SERFIA. SERFER. MARTIER. TOTAM. TARSINATEM. TRIFO. TARINATEM. TVSCOM. NARARCOM. IABVSCOM. NOME

Sequens linea

TOTAR. TARSINAT. ER. TRIFOR. TARSINATER. TVSCER. NAHARCER. IABVSCER. NERF. SIHITV. ANSIHITV. IOVIEHOSTATV

Non prorsus finit lineam sequens linea:

ANHOSTATV. TVRSITV. TREMITV. HONDV. HOLTV. NINCTV. NEPITV. SONITV. SAVITV. PREPLOTATV. PREVILATV

In Tab. B. 1. vidi obiter, Totar, Nomner, jovinar, marher et similia redire

A 1 et A. 2. et B. 1. et B. 2. (quanquam in B. 2 sint pauca scripta) sunt literae Latinae satis ordinariae.

Sed in C. 1. et C. 2 sunt admistae literae mirae intermistae ut ^=. Ordinarie tamen literae Latinae, nec inverse expresse ut priores.

Simlies sunt in D. D. 1. D. 2. ubi D. 2 magnum D et D. 1. minora sed miror quod in D. reder< - >t literae Latinae inversae, ubi vox notanda: TLATIEPIQVIER. ubi noto Q cum V more Romano[.]

E. 1. et D 2. sunt rursus literae illae male formatae non inversae.

Postremo sequentur Tabulae duae complicatae simul, simi< - > characterum, non notatae literis, in dorso nuius scriptum est: hauuto dat signor Pietro <Droiffi>[.]

-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350 -Komplex "E, darunter England" -Wasserzeichen: Anker in Reif. 716a=41717 L, 89-nach04-14; in 40g -vgl. 10210: L an Magliabechi, 91-11-18, Dutens V,94 unten. Also 46681 entweder nach diesem Datum, falls L aus Italien daraufhin eine Pause bekam, oder aus der Zeit des Aufenthaltes in Rom 89-07/11 vgl. https://www.google.de/books/edition/Inscriptionum_antiquarum_liber_Accessit/POJVAAAAcAAJ?hl=de&gbpv=1&dq=FETVMARTE&pg=PR39-IA1&printsec=frontcover 7165
8205 46646 Ms 4, 469 Bl. 264-267 für [J. J. Kelp ?] Haereo an conveniat nostra à Gothicis derivari > 1692 5 Leibniz (GND)
Kelp (KorrespDB) (GND)
Konz.; eigh. Folio, 8 Seiten/Spalten Linguae ("Linguae") - Leibniz, Collectanea etymologica, 1717 1 S.33-56. (vgl. Praef. S.11)
- Dutens, Opera 6,2 S.67-78, 176-177 (Anfang u. Abweichungen);
-vgl.: Feller, Otium, 1718, S.44-45.
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 346-347;
Wasserzeichen: CR ? 67418
8334 46650 Ms 4, 469 Bl. 262-263 [Excerpte aus Boxhorns Lexicon linguae Britannicae] Lingvae Britannicae lexicon Boxhornius originibus Gallicis subjecit ~ 1691 5 Aufz.; eigh. Folio, 3.7 Seiten/Spalten Boxhorn: Lexicon linguae Britannicae, Amsterdam 1654 Linguae ("Lingu") -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 346 -Wasserzeichen: Schild -vgl. L an Ludolf ed. Michaelis S. 34; vgl. 46651; vgl. Collect. Etymol. I. S. 81 ff.: Glossarii Celtici specimen. 67416
8884 46707 Ms 4, 470 Bl. 99 [Exzerpt aus Csipkés, Hungaria illustrata] Hungaria illustrata hoc est brevis sed Methodica > 1690 5 | 2300.093 L Aufz.; eigh. Quart, 2 Seiten/Spalten Csipkés: Hungaria illustrata, Utrecht 1655 Linguae ("Lingu") 46
Hungaria illustrata hoc est brevis sed Methodyca naturae et genii linguae Hungaricae explicatio. An-Ungaros in discenda lingua ista facilitans promovens et Hungaros efficiens opera Georgii Csipkes Comarini S. Theo. Doct. et ejusdem [facultatis] in illustri schola Debrecina professoris[.] Ultrajecti ex officina Joh. [. . .] Waesberge [. . .] 1655. 12o[.] pagg. 124. Debrecin est Transsylvaniae.

Ait in praef. se librum hunc fecisse, quod esset in otio et libris careret, et haec scribere posset ex se[.]

Quidam Hungari male pro tornya turris, [. . .] dicunt torma[. . .] nasturtium[.] Vidisse se aliquando Molnari gram. Hung. sed obiter[.] Sed R. D. Stephani Gelei Ecclesiasticae Albenis gram. Hung. nondum vidisse[.]

Hungari scribunt a dextro ad sinistrum, ut orientales et Turcae[.]

b. d. f. h. i. j. k. l. m. n. o. p. r. t. u. v. z. sonant ut apud Latinos[.]

cz sonat c. tenuis sibili, ut civitas cera.

cs sonat c crassi sibili, ut ts. Vel ch Anglorum, ut Anglis church.

g sonat g durum ut g Graecum velut Gallus, Globus guberno, gy sonat g molle ut gingiva, gigas[.]

ly l emollitum, [. . .] lingua palato admota efferendum ut Talallyuk invenimus[.]

ny n emollitum, ut nyak collum[.] ö sonat o cum e, ut görög Graecus.

s sonat s durum, ut signa Gaec. [. . .] Ventus sinus[.]

sz sonat s tenue et molle per sibilum, [. . .] ut szena foenum.

ty [. . .] t. emollitum, et lingua palato affixa efferendum ut sarkantyu calcar[.]

ü [. . .] u Gallicum ut für[.] zs sonat s durissimum, [. . .] ut Sak sambucus[.]

ly et ty nunquam in principio occurunt, [. . .] tyuk et lyuk sunt ex ignorantia, dicendum tik, lik.

Paucae sunt in lingua Hungarica compositiones.

Una declinatio [. . .] casus [. . .] septem: [. . .] Nominativus, [. . .] genitivus, [. . .] dativus, [. . .] accusativus, [. . .] vocativus, [. . .] traductivus, [. . .] conjunctivus. Locativus est, cum rem super loco [. . .] esse efferimus[. . . .] Traductivus significat tendentiam rei ad terminum ad quem [. . . .] Conjunctivus casus est qui conjungit rem habentem [. . .] cum suo habito[.]

Inter modos verborum est optativus[.]

Hebraeis octo formae <ver>borum At Hungaris sunt ad decies octo 1. Vereck verbero aliquid 2. Verhetek possum verberare aliquid 3. Verem verbero hoc vel illud. 4. Verheten possum verberare hoc vel illud 5. Verlek verbero te 6. Verhetlek possum verberare te 7. Veretem facio hunc vel illum verberare hoc vel illud 8. Verethetem possum facere hunc vel illum verberare hoc vel illud 9. Veretek facio aliquem verberare aliquid 10. Verethetek possum facere aliquem verberare aliquid. 11. Verethek facio verberare te, ut verberes 12 verethetlek possum facere ut verberes. 13. Veretem, vel verettetem verberor 14. Verethetem, vel verettethem possum verberari. 15. Veretem vel verettetem facio verberari hoc vel illud (+ <das> est ut 13 +) 16. Verethetem vel verethettetem possum facere ut verberetur hoc vel illud 17 veretek vel verettetek facio verberari hoc vel illud. 18. Verethetek [. . .] possum facere ut verberetur aliquid. 19. Veretlek v. vertetetlek facio ut verbereris tu 20. Verethetlek v. verettethlek possum facere, ut verberis. 21. Verödom verberor sine verbarante externo. 22. Verödhetem possum verberari apud me sine verberante externo 23. Verödtetem ab aliquo ut verberer apud me sine verberante externo. 24. Verödtethetem possum causari ab aliquo ut verberer apud me sine verberante externo. 25. [. . .] Causo hoc vel illud verberari, sine verberante externo. 26. Verödtethetem, (+ ut 24) possum causare hoc v. illud verberari, sine verberante externo. 27. Verödtetek causo aliquid verberari (+ ut ante) 28. Verödtethetek, possum causare aliquid verberari etc. (ut ante). 29. Verödtetlek causo te ut verbereris sine verberante externo. 30. Verödtethetlek, possum causare ut [. . .] verbereris (ut ante) 31. Verekedem ago promiscue verberando in haec et illa. 32. Verekedhetem, possum agere promiscue (ut ante) 33. Verekedtetem facio hunc vel illum [. . .] agere (ut ante) 34. Verekedtethetem possum facere hunc vel etc. (ut ante) 35 Verekedtetek facio aliquem [. . .] agere etc. (ut ante) 36. Verekedtethetek, possum facere aliquem [. . .] agere etc. (ut ante) 37. Verekedtetlek facio ut tu [. . .] agas (ut ante) 38. [. . .] possum facere ut tu [. . .] agas etc. (ut ante) 39. Verdegelem paulatim verbero hoc vel illud. 40. vacat. 41. Verdegetek paulatim verbero aliquid. 42 Verdegelhetek possum verberare paulatim aliquid 43 Verdegellek paulatim verbero te. 44 Verdegelhetlek possum paulatim verberare te. 45 Verdegeltettetem vel verdegeltetem paulatim verberari (aliquid deesse < - >) 46. Verdegeltethetem possum paulatim verberari 47 Verdegeltettem Facio ut hic vel ille paulatim verberet hoc vel illud 48. [. . .] possum facere etc. (ut ante) 49 Verdegeltetek Facio ut aliquis verberet paulatim aliquid 50. Verdegeltethetek possum facere ut aliquis paulatim verberet aliquid 51 Verdegeltetlek facio ut paulatim verberes. 52. Verdegeltethetlek possum facere ut etc. 53. Verdegeltetem facio ut paulatim verberetur hoc vel illud 54. [. . .] possum facere ut etc. (ut ante) 56. Verdegeltethetek possum facere ut paulatim verberetur aliquid 57. [. . .] facio ut paulatim verbereris tu 58 [. . .] possum facere, ut etc. 59. veret%-odöm fio verberatus 60 veret%-odhetem possum fieri verberatus 61. verekeddegelek paulatim ago verberando in haec et illa promiscue. 62. verekeddegelhetek possum paulatim agere etc. 63. verdegelöd%-om fio paulatim verberatus. 64. verdegel%-odhetem possum fieri paulatim verberatus. 65. vergel%-od%-om verberando jacto me 66 vergel%-odhetem possum verberando jactare me 67. Vergel%-odtetem facio ut verberando jactet se hoc vel illud 68. vergel%-odtethetem possum facere ut etc. 69 vergel%-odtetek facio ut verberando jactet se aliquid ^=70 von L überschlagen^= 71. vergel%-odtethetlek facio ut tu verberando jactes te ipsum 72 vergel%-odtethelek possum facere ut tu verberando jactes te ipsum 73 vergel%-odd%-ogelek paulatim verberando jacto me ipsum 74. vergel%-odd%-ogelhetek possum paulatim verberando jactare me ipsum 75 vergel%-odd%-ogeltetem facio ut paulatim verberando jactet se hoc vel illud. 76. vergel%-odd%-ogeltethetem possum facere ut etc. ut ante 77. vergel%-odd%-ogeltetek facio ut paulatim verberando jactet se aliquid 78 vergel%-odd%-ogeltethetek possum facere ut etc. (ut ante) 79 vergel%-odd%-ogeltetlek facio ut tu verberando jactes te ipsum 80 vergel%-odd%-ogeltethetlek possum facere ut tu verberando jactes teipsum.

Et si qua alia. [. . .] Non quaevis tamen horum usitata sunt in quolibet verbo. Sunt tamen voces revera Hungaricae, per tempora et modos secundum omnes personas conjugabiles[.]

Ex his patet a significatione quaedam verba significare actualem actionem, quaedam actualem passionem, quaedam potentiam agendi vel patendi, quaedam procurationem actionis vel passionis; potentiam procurandi actionem vel passionem[.] A subjecto ita dividuntur aliquaedam transeant in subjectum indefinitum, seu aliquid; quaedam in certum, seu hoc vel illud; quaedam in singulare quod notavimus voce tu, te; quaedam in nullum, ut absoluta < - >, aut reciproca potuissent ergo verba dividi in intranseuntia et transeuntia; et haec in subjectum indefinitum aliquid vel definitum; et hoc vel specificum (hoc vel illud) vel individuum (tu, te). Et haec varietas subjectorum cuilibet varietati significationis conbinari potest.

Haec sunt quae in hoc libro notatu digna reperi.

Videtur comparanda haec verborum varietas, cum simili, quam reperiri in <lingua> Georgiana didici olim ex diario Romano[.]

-vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.366 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden. 8884
9082 46704 Ms 4, 470 Bl. 98r° (=46705) [Über die Etymologie von Schalten und Schalt-jahr] Habemus in lingva Germanica communiter recepta Schalten und walten, 1692 5 | 2300.092 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest) 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingua") 295
Habemus in lingua Germanica communiter recepta Schalten und walten, idem Schalt-jahr; sed propria significatio toy schalten a me ignorabatur[.] Cum forte nuper intellexi Alemannis, et Suevis, seu Germanis et Alsatici et Wurtenbergici tractus, ac fortasse aliis quoque Schalten esse quod communiter schieben. Einen wagen fortschalten; hinc fenestrae illae recta linea mobiles, quae Schieb-fenster, vel Schößgen dicuntur, Germanis illis superioribus appellantur Schalter. Et Schalt-jahr, ab Embolismo ein jahr so eingeschoben[.] Itaque operae pretium foret variarum Germanicae dialectorum vocabula colligi, etiamsi rusticis solis usitata qua ratione origines multae alias ignorandae patebunt[.]
-vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.366 vgl.: L an Ludolf, 92-04-27 (dabei ausgewertet) 9082
10660 47707 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 153r Leibniz an Gerhard Meier: (Ex literis meis ad Cl. Mejerum Theologum Bremensem 4.Novembr.1695.) Inter diplomata in vestro Codice S. Willehadi contenta reperio Datum a 1695-11-14 (95-11-04) 1 | 12.103 L Leibniz (GND)
Meier,G. (KorrespDB) (GND)
Hannover Ausz. aus 50458; aufgeklebter Zettel, 10x6cm Linguae ("Lingu")
Inter diplomata in vestro Codice S. Willehadi contenta reperio Datum ab Alexandro papa seculo XII in quo mentio fit mansorum Hollandensium. Nescio an non sit nomen appellativum, et significet ligniferos. Nam ipsa Hollandia (quae area illa tempore hoc nomine magis nosci coepit) quasi Holtlandia dicta videtur.
Schulenburg,Sigrid v.d.: Leibniz als Sprachforscher. Frankf./M. 1973, S.279, Anm.323. -Von fremder Hd ist oben vermerkt: Holland [&] Lingu -Abschr. auf Kat.-Zettel (v°)
13113 46701 Ms 4, 470 Bl. 96r° (v°=46702) Leibniz an Gerhard Wolter Molanus Occasione inventi doctissimi Acoluthi de lingua Armena cum Aegyptia co H1 1695 1 | 11.359 L Leibniz (GND)
Molanus (KorrespDB) (GND)
Konz.; eigh. Oktav, 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu.") -Ordnungsvermerk "Lingu". -alt:1705-um_03; 95-w_07. -(Kriegsverlust, Transkription erhalten; wieder da) -Blatt ist vorhanden; Luckscheiter 16.10.2013 vgl.K_7939; 9220
13423 46697 Ms 4, 470 Bl. 91 Considerationes pauculae ad libellum cui titulus Epinikion Rhythmo Teutonico Ludovico Regi acclamatum Utiliter collocatur studium >= 1696 5 | 2300.087 L Konz.; eigh. Folio, 1 Seite/Spalte Schilter: Epinikion rhythmo Teutonico Ludovico regi acclamatum, Straßburg 1696 Linguae ("Lingu")
Considerationes pauculae ad libellum cui titulus Epinikion Rhythmo Teutonico Ludovico Regi acclamatum cum Normannos [. . .] 883 vicisset a Joh. Schiltero notis illustratum et editum Argentorat[i . . .] 1696. 4#'o.

Utiliter collocatur studium in vetustis Germanicorum populorum monumentis, et praesertim carminibus eruendis. Itaque laudanda est viri Amplissimi Joh. Schilteri opera in hoc Epinicio collocata. Habemus quidem conservata antiquiora carmina, sed sacra tantum, non vero in laudes Heroum, nisi quae forte Anglo-Saxones producere possint, eorum enim scripta (post Gothorum Istri accolarum Evangelia) sunt antiquissima Germanicorum. In Septentrione certe nescio an produci possint, quae certo ad Carolingorum aetatem pertingant.

Epinikion hoc scriptum fuisse oportet anno Christi 881 vel 882 nam victoria contigit mense Julio anni 881 et mors Ludovici anno sequente; ut ex annalibus Fuldensibus, Bertinianis, Chronico de gestis Normannorum, et Reginone scriptoribus partim contemporaneis, partim proximis intelligi potest. Nescio ergo qui factum sit ut Eximius editor victoriam retulerit ad ann. 883.

ad p. 30.) locus Chinheim non potest esse fort de Schin, Schenkenschanz. Id enim fortalitium noviter structum, et a Schenkio denominatum[.]

Pro sedalkurch, alii veteres Sathalcurt habent, quo admisso non esse quod ad Kurch Ecclesiam referremus, et cathedralem interpretaremur[.]

ad p. 34) Magazoga educator, [. . .] mag puer, maged [. . .] puella[.]

Addo mag etiam esse genus, cognationem, hinc Swerdmagen agnati[,] Spilmagen cognati, Saxonico jure. Sic Kunne genus cognatio, et Kind liberi[.]

ad p. 36) Githigini [. . .] famulitium Gezeug, vel Zeug, est sequela, a ziehen, quod quis secum trahit, train. Thiggent serviens qui servit dient, quod inde contractum videtur ut ex Vigand factum fiand hostis[.]

Frohn domi< - >, frau domina[.]

Ad p. 36. Fron sanctum, unde fronleichnam < - st> corpus sanctum, nempe kat 'ezox%\hn corpus Christi, Frohn leichnamstag hodieque est festum corporis Christi[.]

An ergo Franc, liberum a Fron publico, quod est nullius ut aqua, aer?

ad p. 42. Haranskare crinis abscissio: scern illusio[.] Addo: Anglis hodieque Skorn esse illusionem, dedecus[.]

Ad p. 50. Frammordes, ab hac die framm-or; a nunc, von nun, from Anglo-Saxoniibus hodieque et ab, et or ora, est nunc < - > Gallis Italisque ab hora, uhr[.]

Ad p. 64) Vuig praelium, vuigand contracte viand hostis. Addo hinc vechten pugnare, hodieque[.]

Inscriptio literis extraordinariis subjecta et in Thuringia reperta videtur pertinere non ad Ludovicum Germaniae Regem sed ad quendam Ludovicum Thuringiae Landgravium multo utique posteriorem[.]

-vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.364-365 -Wasserzeichen: RELH mit Krone und Posthorn (rechts) (Version03) 44f ; vgl. II,3 S. 316 (7. Juni 1697): Leibniz kennt das Werk offenbar, sagt dazu aber (ohne die hier ausgeführte Kritik), es betreffe die Schlacht 883. Leibniz erhielt das exzerpierte Werk mit einem Schreiben vom 6._Juni 1697 (vgl._unsere Ausgabe I,14 S._250, Z._3_f.). Ob das Exemplar mit der Signatur Hannover NLB Leibn. Marg. 42, Stück 18 sein Handexemplar war, ist offen, da sich darin keine Marginalien finden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 13423
14455 46719 Ms 4, 470 Bl. 60 [Über französische Stilistik] Le trachement du Czar ayant esté interrogé > 1697-11-27 5 | 2300.060 L Aufz.; eigh.; Zettel (Umschlagrest) 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu") 46
Le truchement du Czar ayant esté interrogé combien il sçavoit de langues il a répondu, qu'il n'en sçavoit que deux, en les quelles il traduiroit volontiers le Pater mais qu'il luy estoit impossible de trouver en aucune d'icelles, des mots propres à exprimer: sanctifié soit ton nom. ((en aucune d'icelles, n'est plus bon françois; et il faut dire en aucune de ces langues, ce qui à mon avis est un defaut de la langue Françoise))[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358 vgl.: Guerrier S.31 14455
14971 46744 Ms 4, 470 Bl. 38 (=46745) [Exzerpt aus Du Chesne, Histoire d'Angleterre] Inifinitae voces Britannicae in lingva Hibernica ~ 1694 5 | 2300.038 L Aufz.; eigh. Folio, 1 Seite/Spalte Du Chesne: Histoire d'Angleterre, Paris 1634 | S. 120. 19 Linguae ("Lingu") 593
Inifinitae voces Britannicae in lingua Hibernica ipsis Hibernis insula eorum Gudelach. Poetiseorum veteribus Banno, forte a Biaum res sacra, nam Festo Avieno libr. citat orae mantinae sacram insulam, sic dixere prisc<a> gens Hibernorum colit (+ Albani vel Scoti hodieque Hibernos Allibaudn +) Hivernia, Hierne, vel Aristoteli Ierne, Ireland, Erin incolis. Hier est ipsis occidens, est ergo regio occidentalis. Fluvius ejus maxime occidentatlis Ptolemaeo Iernus, et promontorium Hispaniae < - > occidentale Straboni Iern; et ejusdem regiones flumen valde occidentale Melae Iern.

Bretonibus Hibernia dicitur Yverdon, Bardis seu po%:etis gentis Bannoranna Orcadum lingua peculiaris dicta Nordin, quam quidam esse putant antiquam Duchesen. Anglet. p. 24. < - > Hebridum Lingua est Hibernica[.]

Scotia olim Caledonia Romaniis; Albania Wallis, Allabanus Hibernis, Albain incolis. Inter provincias Scotiae est Laudon ollim Pechtland a Pictis; ibi est Edinburg. Pars Scotiae est ducatus Albaeniae Scotis Allbauun. Est in Scotia Episcopatus dua Keldon (an a Kaledonia). Britoes se vocant Comres, et linguam suam Cumeraec. Linguam Kimbricam solam pro illo terrae angulo supremo judici aliquando responsurum Nobilis quidam Walliae Henrico II. dixit[.]

Vocabula Gallica veterum et Britannico seu Wallico illustrata v. Du Chesne p. 34[.]

Garonne a Gaaw violentia Bretonibus. Arar lentum iisdem. Rhodanus a redec currere[.]

Le craux locus arx< - > in Gallia Narbonnensi Petra Bret. Craig. Mor Mare hinc Morini Aremorici. Sic guerir, gvaine, derechef, Camus, bateau, gourmand, baston, accabler, Bretonibus: guerif, gwain, derechefio, cam, bad, gormod, pastwn, gablu.

Scoti se vocant Albini, et regionem Albin[.]

Dioscoridis notat Bretannos et Hibnos (forte hibernos) potum extracto dixisse curmi, isi hodieque vocant Cuurum[.]

Voces Latinae in Britannicis; du Chesne lib. 3. p. 111[.]

Picti non alii quam Britanni septentrionales voce Latina ita dicti, quod < - > Picti corpore ut olim Britones, man et <Veget.> lib. 4. c. 37. Britones <haves> quasdam velis variegatis vestibusque remigum dixisse Pictas. Certe antiquae voces in regione Pictorum omnes Britannicae. Caput Pictorum Edenburg, Ptolemaeo castrum alatam nam Aden ab Britonibus. Beda lib. 1. c. 1. Hist. Angl. tamen narrat Pictos venisse ex Scythia per oceanum, cum longis navibus, app< - >isse in Hiberniam habitatores; ab his illis Britanniam monstratam; et auxilium promissum (+ Ergo credibile fuisse cognatos +) si hoc ergo debet esse valde antiquum neque enim sub Romanis aliis in insula Populi quam Britanni et Scoti seu Hiberni Isidorus diserte Pictos a pingendo[.] Witichindus Corb. vocat pehitos Antiquum chron. Sax. pegtheorn, vecturiones pars Pictorum apud Am. Marcellin.

Hibernica lingua a ipsis Gaidelach Hibernia Plutarcho Ogygia lib. de maculis in luna antiquum omne Graecis Ogygiam[.]

Pictorum mentio nulla ante Diocletianum et Maximianum, circa tempora Constantii patris Constantini M. Scoti ex Hibernia in Britanniam septentrionalem irrupere. Saltem sub hoc primi nominita Romanis. Venisse ex Hibernia, Isidorus, orosius, Beda, Eginardus habent[.] Gaidel vel Gaiothel Scotus vel hibernus, Henricus Huntingdonensis Archidiaconus lib. 1. c. 1 ex Cantabris vuls venisse. At Matth. Westmon. ex Pictis et mulieribus Hibernis natos, nam Scot. lingua Sax. esse mixtum. Sed haec Beda satis refutat. Scoti se vocant Gaiothel vel Albanach[.]

A Gothis Hiberni ita DuChesne lib. 4. Hist. Angl. p. 149. Nam Hiberni et Scoti se vocant Gathel, Gaithell, Gaothell, linguam suam Gaiothealg, partem britanniae quam prius occupavere Argathel, Ar-gwithel[.]

Banno Hibernia, Allabno Scotia quasi secundus Hiberniae < - >nome Alboni antiquus. Egesinnus lib. 5. c. 15. Scotiae vocabulo intelligit Hiberniam[.] Prima mentio Scotorum apud Amm. Marcellin. lib. 20. Scotos Picits junctos invasisse Britanniam[.]

-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 354 Wasserzeichen: MM darüber Kreuz mit Fahne Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 14971
16567 46749 Ms 4, 470 Bl. 94 [Zur Etymologie von "bourriqve"] Interdum duae derivationes sunt verisimiles, ~ 1695 5 | 2300.090 L Konz.; eigh.; breiter Streifen Linguae ("Lingu")
Interdum duae derivationes <sunt> verisimiles, ut Bourrique Gallicum Hispanis borrico Bonav. Vulcanius et Menagius deducunt a burrico, qui jam olim Latinis equus[,] Glossae Isidori mannulus[,] caballus, buricus. Et Gloss. Philox[eni] mannis boyrixoiw. Ubi B. Vulcanius. Sed intelligendus equus rufus, nempe burrus [. . .] pyrrow. Nam Festus: burrum dicebant antiqui quod nunc [. . .] rufum. Ubi Scaliger annotavit: Eleganter homines ex potione rubentes [. . .] Burros a veteribus dictos (+ sed hoc sine autoritate) quod verbum eodem sensu retinent Hispani, quibus borracho ebriosus[.] Adjicitque Menagius (v[oce] bourrique) De burrichus [. . .] nous avons fait beurrichon ou burrichon pour roitelet à cause de la Couleur roussâtre de cet oiseau, qu'on appelle aussi beurrichot. Idem ult burram esse paanum coloris rufi, sed in his sunt quae opponi possunt[.] Nam in v. Bure notat ipse burram dictam genus panni villosi. Isidoro reburrus Hispidus. Unde rebours cum villiextrorsum. Et Hispanis borracho pro ebrioso, credo ut Italis imbriaco, ab ebrio. Et arca ipsum buricum restitit Bochartus non improbabiliter, libro quarto Phalegi c. 26. Beik%\ow inquit pro asino vox Africana est quam e Libybus accerperunt Cyrenaei. Hesychius: brik%/on, %)/onon kyrhnaioi, b%/arbaroi, et eodem fonte haustum est Hispanoum borrico, quod cum Mauris trans<frel>avit , et eodem forte pertinet, quod alborac vocant Arabes jumentum sui prophetae, mediae naturae ut quidam volunt inter mulum et sainum. Haec Bochartus, quem in eo lapsum puto quod cum Mauris in Hispaniam venisse putat. Cum antiquior sit ejus usus in Europa Maurorum transfrelatione sed suspicor tamen jam olim ex Africa in Hispaniam venisse vocem et inde ad Vascones sive Aquitanos. Unde porro ad Romanos, quanquam et a Cyrenaeis potuerit penetrare ad Graecos. Porro antiquam vocem esse ostendit Hieron. ad Pammachium. Ubi ferventes buricos comatulos pueros etc. et Paulin. Ep. 10 ad Sulp. Sev. lingue dispari cultu, macro illum et viliore aselbis bruico sedentem, ubi credo pro parvo equo[.] Videndum an antiqua Hispanica seu Vasonica lingua plura habeat[.]
-vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.365 Wasserzeichenrest:Wappen? 16567
17822 14241 LBr 586 Bl. 10 [Witsen] für [L]: Vater Unser, russisches, in holländisch und tangutisch [Oraison Dominicale de la langue Toengoens] 1700-05-24 5 Witsen (KorrespDB) (GND)
Leibniz (GND)
Abf.; Witsen; Streifen, Beil.zu:15229 Folio, 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu") -Dutens, Opera 6,2 S.204
-Leibniz, Collectanea Etymologica, 1717 2 S. 374-375
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 323
alt:nach_97-11-26; neu:1700-05-24 50681=49450=14241; Beil.zu:15229 17822
17979 46706 Ms 4, 470 Bl. 100 [Exzerpt aus La Brosse, Gazophylacium linguae Persarum] Fr. Joseph. à S. Angelo Carmelita >= 1684 5 | 2300.094 L Aufz.; eigh. Folio, 1 Seite/Spalte La Brosse: Gazophylacium linguae Persarum, Amsterdam 1684 Linguae ("Lingu") 500
Fr. Joseph. a S. Angelo Carmelita di< - > linguae Persicae analogiam explicans cum Europaea, (cap. 3. < - > Gazophylacii) Belgica in primis utitur. Etsi ipse sit Gallus et Italicam, Gallicam Latinam in ipso dictionario Persicae opposuerit[.]

Infinitivi Persarum desinunt in en, den, ten; Kerden facere, sac-hten, atidem facere comparativa in er bonzourcter major, beheter, melior. Divinitiva in Ke Merdeke homunculus, Zeneke muliercula. Subjicit vocabula quaedam nostris cognata: Amaril Amarres d'un navire Avani pro angari, quando cursores regii equum exigunt Asmondeh tentator vox pure Persica. Bala-c hane< - > fenestra c< - >rata, hinc nostrum balcon Bend ligamen. Bed malus bad Anglis Belgis bed. Bester pulvinar Belg. polster. Beheter melior beter. Beruder frater Belgis broeder Tazeh casa dom< - >la hortulanorum Capanek cappa[.] Cassen scutella; lingua Tolosana casso Cera quare (cur) Chizi Gall. chose res. Choda DEus, Godt Belgice[.] Ciar-tar cithara, ciarquatuor, tar fides. C-hourmend helluo Gall. gourmand. Corni cornu. Coucon cuculus[.] Croukeh [. . .] Gallina habens pullos Italice chiocca (Germ. Küken putti, Gallina glukke)[.] Dad [. . .] dedit[.  . . .] Deh, age, Gallis haida. Dendon dens. Der porte Belg. door. Dinar. denarium[.] dochter filia. Dou duo[.] Doür tour gyrus. Enderum internum[.] Forn furnus[.] Fortuneh tempestas Ital fortuna. Gaz Gaza significat proprie denarius (+ Venetis ex igna moneta Gazetta, unde nomen de la Gazette +)[.] Gens genus (Kin Sax. vet.) Gevon juvenis[.] Gigher Hepar Gallis < - > stomachus gigier. Guech < - > Italis gesso[.] Goulon gula fauces[.] Hagi peregrinus Meccae quasi agiow sanctus Ha< - > octo Belg. acht. Honer honor (kong können)[.] Jounani groag (an ionius)[] Keti quod Gall. que. Keras cerasa. Kermes < - >[.] Kissaccus (quasi inversum)[.] Lab labium. Lagiovert Azureg (an a lazuli lapide?) Lehi Polonus (an a Lecho)[.] Leien fluidus (liquidus lyv solvo, abluere, lai Occitana lingua, Gallice delayer, laßen, zerlaßen +)[.] Mader mater mazzen officina magazin mourd. est mur< - > Mourt myrthus. Mousos mus. Naf. [. . .] umbilicus[.  . . .] Nareng < - > malum. [. . .] Navad [. . .] nonaginta. [. . .] Naul [. . .] naulus. Ne [. . .] non. [. . .] Nist [. . .] non est[.  . . .] Nom, [. . .] nomen. Nou [. . .] novus[.] Nuxun [. . .] noxium, Oukianous [. . .] Oceanus. [. . .] Pah [. . .] pes. [. . .] Pars [. . .] pardus[.] Pah-zeher [. . .] bezoar sonat contra venenum. [. . .] Peng [. . .] quinque. [. . .] Perper [. . .] portulaca [. . .] Gallice pourpie. [. . .] Piadeh [. . .] pedes, peditis. Pialeh [. . .] crater, [. . .] phiala. Pol [. . .] pons. [. . .] Qaza [. . .] casus. Quafa [. . .] occiput Belgis Kuffe. Quernas [. . .] cadaver karonje Belgis. Richeh [. . .] radix. [. . .] Rustai [. . .] rusticus. Saboun [. . .] sapo[.  . . .] Salata, [. . .] salata. Sagallat [. . .] ecarlate. Sapor [. . .] sonat Regis filium lingua [. . .] Parthica Nam [. . .] ciah [. . .] est rex et [. . .] pour [. . .] filius (por antiquum Rom. pro filio) quod hodie vocant ciah-zadeh[.  . . .] Scia mat [. . .] Arabice rex mortuus est (mattar Hispanis, mactare +)[.] Scherbet [. . .] sirupum. Schesh [. . .] sex[.  . . .] Seft [. . .] durus, Angl. soft (mollis, Germ. Saft, sapa, unde et sagio)[.] Segel [. . .] sigillum. Sekkeh [. . .] domus monetara Ital. secca (zecha Venet. inde zechini)[.] Setarch [. . .] astrum (asteostern) Sfengi [. . .] spongia. [. . .] Sineh [. . .] sinus. [. . .] Tas [. . .] crater Gallis tasse (+ talia ob oriente, ut geule dans le blason)[.] Tebl [. . .] tympanum. [. . .] Tafteh [. . .] punnus sericus (unde taffetas)[.  . . .] Tamboureth [. . .] tympanum. [. . .] Tou [. . .] tu[.] Toun [. . .] copula balnei quasi [. . .] tonne[.]

Pauciora haec sunt quam expectabam sed puto autorem <tantum> superficiem in his attigisse. Aliter judicabat Elichmannus[.]

Cienin derzemin keder asmon, in terra sicut in coelo. As< - > coelum, zemin terra. Same terra in lingua Lettica et aliis Scyticis. C-hoda aferedigar asmon ve zemia, DEus creator coeli et terrae. Asmon est a Sharaim.

Credo in <vecondilo> lingu<o> plures fore consensus, ut quod zeneke muliercula[.]

Verum quidem est (ait autor Gazofylacii Persarum linguae, in clavi seu Gram. cap. 2.) quod moderna Persarum lingua, quam [. . .] Parsi vocant innumera etiamnum vocabula Arabica sibi asciscit; [. . .] antiqua vero sive Parthica lingua, quam [. . .] Foursi vocant, et a moderna differt uti Gothica lingua (autor fuit Tolosanus et per Gothicam intelligit veterem Gallicam) a moderna Gallica, solos characteres Arabicos mutuatur[.  . . .]

Lingua Heroum sive Moganorum, [. . .] qui nunc in mapalibus [. . .] (sous les tentes) [. . .] degunt [. . .] (gente campestre) [. . .] circa Xirwan [. . .] (Scirwan) [. . .] quae olim in Persia ante eam qua jam est obtinuit. Dicta ab Athletis Heroicis id est Regibus suis qui tales habentur in libro scia nomeh [. . .] ita dicta: [. . .] pehelvi [. . .] (in questa lingua e scritta in versi la vita di quei Ré nel libro famoso chiamata cia-nomeh)[.  . . .]

La Bellezza de Persiani Moderni proviene d'una infinita di schiavi Georgiania di l'uno et l'altro sesso. Gli antichi Persiani chiamati Gaur adoratori del fuoco, [. . .] per non essersi mescolati con altra gente sono ancora brutti come simie. Gazofyla. ling. Pers. v. Georgiani[.]

Quod Persis garm, Germanis gram; Persis garb, Germ. grab. Pi< - > or de orig. <Germ.>

-vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.366 -L: Histor., polit., philol. Schr. Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden. 17979
18943 46678 Ms 4, 470 Bl. 3 [Exzerpt aus Bohoric, Arcticae horulae succisivae] Arcticae Horulae succisivae de latino 1698-06 5 | 2300.004 L Aufz.; eigh. Folio, 1 Seite/Spalte Bohoric: Arcticae horulae succisivae, Wittenberg 1584 Linguae ("Lingu.") 960
Arcticae Horulae succisivae de Latino-Carniolana literatura ad Latinae linguae Analogiam accomodata. Unde Moschoviticae, Rutenicae, Polonicae, Bohemicae et Lusaticae linguae cum Dalmatica et Croatica cognatio facile deprehenditur[.] Praemittuntur his omnibus tabellae aliquot Cyrilicam et Glagoliticam, et in his Rutenicam et Mosoviticam orthografiam continentes. ADAMI BOHORIZH [. . .] Witebergae anno M. D. LXXXIIII in 8#'o. pagg. 178. Et de syntaxi pagg 59[.]

Manu Autoris ascriptum libro: Clarissimo ac doctissimo viro M. Martino Crusio, in celeberrima Academia Tubingensi Graecae linguae professor dignissimo Domino, et tanquam praeceptoris suo, ut de studiorum - per optimem merito idem Adam Bohorizh hanc qualemcunque hocque fasciculo comprehensem Rhapsodiam praecipeuae observantiae ergo < - >[.]

Crusius ascripsit: Rescripsi ego Crusius ei 12 Nov. gratias agens, et orationemm de Jac. Schegkio funebrem M. G. Liebleri mittens[.]

Et alio loco: Accepi 19 Jul. 1587 e Labaco missum ab autore, allatum a studioso adolescente domino Xylandro[.]

Dedicat Autor opus filiis procerum Carinthiae, [. . .] Styriae, [. . .] Carniolae. Ubi inquit: Etsi Reverendus vir d. primus Truberus Novum Testamentum et alios idoneos libros idque, uti jam memini dialecto quoque Carniolana, et diligenter et dextre ex suis et puris fontibus ante hoc tempus traduxit, Tamen cum eum virum jam serior aetas aegraque senecta premat viribusque destituat, opus fuit per alios id quod integris Bibliis adhuc defuit, atque ad traducendum reliquum pertexere, atque integra Carniolana vel rectius Slavonica Biblia aedere[.]

Slava nostris hominibus gloriam significat[.]

Mysi quos nunc Bosnenses vocant retinent [. . .] adhuc literaturam antiquam et peculiarem et nostrae linguae per accommodam, et cum Graecis utpote vicinis per omnia fere congruentem, et cum Moscovitis et Rutenis communem, a quibus Croatae sua scriptione et notis literarum quidem discendunt, at appellationibus et potestate, quemadmodum et sermone, ut paulo post ex certis tabellis apparebit non dissentiunt[.]

Janizari in aula Turcici imperatoris Slavice loquuntur, et forma literarum, quam in peculiari tabella expressi et Cyrilicam appello, omnia perscribunt.

Slavi sunt inferioris Styriae magna pars, et in specie dicti Slavi vulgo Besjacos appellant, et paulo infra tota Poshega, tota Carniola nostra et magna pars inferioris Carinthiae, Chorusci, Histriani omnes attingentes Polam[.]

Pomerani [. . .] quasi [. . .] maris accolae, [. . .] Stargard est vetus arx. Etiam Magnus dux Miscoriae sedem suam praecipuam sic appellat. Et Turcici imperatoris sedes Constantionpolis Zargrad, hoc est Caesaris arx dicitur. Metropolis [. . .] Styriae Graz corrupte rectius Gradez id est arx. [. . .] Lipsia [. . .] a lipa, quae omnibus [. . .] Slavis Tilia. Chemnitia a Kamen lapis, kameniza [. . .] lapidosa. Dubina a dub quaerca, est quercetum. [. . .] Pretin et Prezh [. . .] a Trajectis. [. . .] Torga [. . .] a terg foro mercatu vel castello[.]

A proceribus Carniolanis sibi < - >itum observationes suas de orthographia Latino-Carniolana conscribere, ad quarum normam postea Latino charactere (quia Cyrilica et Glagolitica literatura in Carniola intercidisset) perscriberetur Carniolana idioma. Sed hoc agenti visum totam [. . .] Grammaticam tradere, accomodatus praeceptis ad grammaticam Latinam Melanchthonis[.] Laudat defunctos Franciscum Comitem de Turri liberum in sancta Cruce Baronem [. . .] dominum Lipnizii et Teuzhenbrodii etc. Tum quoque Sigismundum ab Herberstein liberum in Naidperg et Guetenhag etc. Baronem. Hi (inquit autor) postquam prodierat descriptum illud diploma seu si dicas immunitas seu privilegium ab Alexandro illo magno Macedonum rege profectum, qua Slavis ob egregiam in domando mundo pene universo ipsi navatam operam potestas sit occupandi et in meridie et in sptentrione potissimas Europae partes: non cessarunt illi duo heroes, et patriae gloriae assertores ingenui quin sedulo rem investigarent, donec tandem in Collegio Pragensi res prius dubia, literis non fallentibus, ibi, uti est deprehensa omnibus nota fieret typisque procuderetur p.

Datum Witebergae in Saxonia ipsis Calendis Januarii anno M D XXCIV[.]

Prima Tabella de orthografia Cyrilica qua utuntur hodie in Aula Turcici imperatoris Janizari, omnes Bosnenses, [. . .] Ruteni [. . .] Moscovitae[.]

^= As a#,1 = boga B#,2 Glagole G#,3 etc. etc.

Ruteni et Moscovitae tamen in dictio<nnaribus> et compendio scribendi peculiaribus utuntur otis, quarum nonnullae Tabulla secunda[.] Subjicitur Cyrilico charactere scriptum Epitafium Katarinae Reginae Bosnensis [. . .] quod habetur Romae in ara coeli sensus est: Catarinae, reginae Bosnensi, Stephani, ducis S. Sabae, ex genere Elenae, ac domo Caesaris Stephani (roda Eline i Kuzhe Zara Stipana) [. . .] natae: [. . .] Regis Bosniae uxori, quantum vixerit annorum LIII et obiit Romae Anno domini M. CCCC. LXXVII. die XXV. Octobris, monumentum ipsius scriptis pos<itum>. Tertia Tabella est quam D. Hieron. Stridonensis [. . .] popularibus suis [. . .] Croatis invenisse dicitur, et vocatur Glagolitca ^=

Tabula IVta [. . .] Latino-Carniolana. H semper pro [. . .] X Graeco[.] Addit Latinis ordinaris sh, ut ox vel ^= (paulo minus fortis quam sch) zh shzh[.] sh alius Saxonibus forte etiam usitata[.]

-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349 -Kein Wasserzeichen -vgl. id68301 Leibniz' Vorlage war möglicherweise Hannover NLB Ls 185. -I,15 S._523, Z._9-13: Hiob Ludolf schreibt Leibniz am 26._April 1698, daß das Buch in Frankfurt vorhanden ist; I,15 S._614, Z._16: Ludolf schreibt am 3._Juni 1698, er werde das Buch Leibniz schicken und bittet um Quittung; die Leibniz mit einem Schreiben vom 6._Juli schickte (I,15 N._442). I,16 S._15, Z._13: Zabany ist am 4._November 1698 dabei, das Buch für Sparwenfeld abzuschreiben; I,16 S._416, Z._10-19: Leibniz berichtet Sparwenfeld am 6._Januar 1699 von dem Buch, das er "enfin" habe einsehen können. Er hat ein Exemplar aus Frankfurt ausgeliehen, das inzwischen wohl verloren ist; Vorlage GWLB: Ls 185 (enthält die die handschriftlichen Widmungen?); vgl.:25480 18943
19722 K 8148/1 LBr 251 Bl. 7 Vocabula Vestimentorum qvaedam Germanorum sermone Transsylvaniae ex Toppeltino orig. Transsylv. cap. 12 Lacinia qvae oram vestis ambit flexuosa 1697 5 Aufz.; eigh.; Zettel Toppeltinus: Origines et occasus Transsylvanorum, Lyon 1667 | S. 89-107 Linguae ("Lingu")
Vocabula Vestimentorum quaedam Germanorum sermone Transsylvaniae ex Toppeltino orig. Transsylv. cap. 12.

Lacinia quae oram vestis ambit flexuosa d'r schuif[.]

Colobia lintea ex byssovel carbaso confuta rugola amplad'r kedi[.]

Cataclysta mamillaris qua utuntur < - >stated'r ketzl[.]

Zonae sericeae bullis argeneis ornatae, vel pro serico ex filis argeneisn' maitz[.]

Fibulae ex solido auro vel argento zonae annexaed' sinkl[.]

Bullae argenteae vel aureae, etc.d' Spo nyn[.]

Bulla qua velut fibula premant papillasd't hiestln[.]

Ventrale semicinotiumn' shurtz[.]

Amicula ex panno et pellibus consarcinatisn' kirsha[.]

((hinc hodieque Kirschaer pellium consarcinator dicitur nobis etsi Kirschen a < - > readix amissa))

Calantica croco tincta novarum nuptarum seu flammeum coloris sc. luteishluger[.]

Pilea gansapina Walachorum. cap. 13. Germanisn' kozt-kugl[.]

-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 322 19722
19731 50681 LBr 586 Bl. 10 [Witsen] für [L]: Vater Unser, russisches, in holländisch und tangutisch [Oraison Dominicale de la langue Toengoens] 1700-05-24 5 Witsen (KorrespDB) (GND)
Leibniz (GND)
Abf.; Witsen; Streifen, Beil.zu:15229 Folio, 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu") alt:nach_97-11-26; neu:1700-05-24 50681=49450=14241; Beil.zu:15229 17822
20876 49450 LBr 586 Bl. 10 [Witsen] für [L]: Vater Unser, russisches, in holländisch und tangutisch [Oraison Dominicale de la langue Toengoens] 1700-05-24 5 Witsen (KorrespDB) (GND)
Leibniz (GND)
Abf.; Witsen; Streifen, Beil.zu:15229 Folio, 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu") alt:nach_97-11-26; neu:1700-05-24 50681=49450=14241; Beil.zu:15229 17822
22181 46748 Ms 4, 470 Bl. 87 [Zur Etymologie einiger Flurnamen] Magni fluvii Don à Tanai ~ 1700 5 | 2300.084 L Konz.; eigh. Quart, 1 Seite/Spalte Linguae ("Linguae") 275
Magni fluvii Don a Tanai ad Istrum usque. Nam Danubius seu Donau, inde Danaster, vulgo Niester, Danaper vulgo (sic enim veteres loquuntur) Nieper seu Borysthenes, denique Don accolis dicitur ipse Tanais. Suspicor Istrum veluti Dniester pro Danastro dictum non Danubium minus quam Tiram. Danapri appellatio credo et Danastri apud Jornandem. Sic et apud Menandrum puto Rex Turcarum legatis Tiberii II. questus de Abaris fugitivis suis, in foedus receptis, nam Abari a Turcis pulsi Asia ad Europam descenderunt, se bene nosse inquit, ubi Danaper fluat vid. Orig. Hung. Forisii. Caeterum communis tot dissitis fluviis appellatio indicat antiquissimis temporibus unam gentem a Tanai ad Danubium usque habitasse. Et hanc cognationis Germanicae fuisse credi aequum est, quando a sonitu apud Germanos et Celtas Donaviam, et Donam, et Donaprum et Donastrum dici audienti unicuique statim in mentem venit, Döhnen, thon, sonus, tonitru, tonner, et Tor (Jupiter)[,] Taranis[,] Tuba, tibia, taub (surdus)[,] betäuben (nimio sonitu obsurde facere)[,] toben (furibundi in morem tumultuari)[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.363-364 22181
23167 46654 Ms 4, 469 Bl. 1-2 (=46655) [Exzerpt aus Junius, Observationes in Willerami paraphrasin] Francica antiquior Anglo-Saxonica ~ 1700 5 Aufz.; eigh. Folio, 5.1 Seiten/Spalten Junius: Observationes in Willerami paraphrasin, Amsterdam 1655 | S. 1-176 Linguae ("Lingva") -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 339 kein Wasserzeichen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB T-A 3277; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 23167
31547 46733 Ms 4, 469a Bl. 7.10 (vermisst seit 1967) Leibniz an [?]: [Ausz. aus Johann Leonhard Frischs Schrift: Untersuchung des Grundes und Ursachen der Buchstab-Veränderung etlicher Teutscher Wörter (1716)] Untersuchung des Grundes und Ursachen der Buchstab-Veranderung > 1703 5 Leibniz (GND)
? Konz.; eigh. Quart, 2.2 Seiten/Spalten Frisch: Untersuchung des Grundes und Ursachen, Berlin 0000 Linguae ("Lingu.") -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 348 -Komplex "03 L an/für X" -Bleistiftanm.: anderes Stück als 46734; Dat.:vor 08 / 16 -Vermißt seit 1967 (Fleck an Lu; mail 26.9.2013) -Abschrift vorhanden in Potsdam (iS u. Kasten betr. Jahre 1702-1707); -Ordnungsvermerk: "Lingu." A:46733 B:46734 C:46751 D:46643 31547
33493 46696 Ms 4, 470 Bl. 90 Leibniz an Johann Georg Eckhart Gratum est, quod linguam Polonicam consideras attentius, id dudum opta 1703-06-17 1 | 22.040 / =S.60,Z.10-22 u. S.61,Z.2f. l Leibniz (GND)
Eckhart,J.G. (KorrespDB) (GND)
Hannover Ausz. nach L von Schr.-Hd. Mit Korr. von d.Hd d.Schreibers sowie v L Quart, 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu") Uber dem Textbeginn von Leibniz' Hand Ordnungsvermerk: "Lingu"
46640 46750 LH 5, 3, 2 Bl. 1-3 (=id66968) Leibniz an Johann Philipp Palthen Plurimum debeo R_mo Mayero, 1.H. 1706-06 1 | 26.075 L Leibniz (GND)
Palthenius (KorrespDB) (GND)
Hannover Konz.; eigh. Folio, 1.75 Seiten/Spalten Linguae ("Lingu") -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 326 46640
48959 56910 Ms 4, 574b Bl. 1 [Vater unser (in Lappländisch?)] Ayem oder Myen jokko almen > 1704-06-14 5 Aufz.; eigh. Folio, 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu.") -Christina Wis: „Ein Lappisches Vaterunser“, in: Finnisch-Ugrische Mitteilungen, Bd. 11, 1987, S.171-179
-vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 368
48959
60941 27923 Ms 12, 713q 7 Bl. 85 (alt: q 5, 80) [Gesner, Mithridat., p. 19b] De antiqua lingua gallica et rebus Gallis notandi in Mithridate 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 19v Linguae ("Lingu")
De antiqua lingua Gallica et rebus Gallis notandi in Mithridate Gesneri p. 19 b. ubi exhibet verba contemporanei in Caesarem, prolixa ita putat Gallos esse Germanicos[.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 385 60941
60945 27927 Ms 12, 713q 9 Bl. 30 (alt: q 5, 40) [Gesner, Mithridat., p. 19a] [Aufz. über die Sprache der Galater] Galatae qui super Phrygiam incolunt coccum 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 19r Linguae ("Lingu")
Galatae qui super Phrygiam incolunt, coccum fruticem lingua vernacula hys vocant Pausanias in Phocicis. Est autem is frutex ejusdem generis cum ilice aquifolia quem Galli Europaei hodieque hous vel hus appellant quare hoc etiam argumento Gallatarum [. . .] eandem [. . .] linguam in Asia fuisse <evincitur> Gesnerus Mithridat. p. 19[.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 389 Ende: evincitur Gesnerus Mithridat. p. 19.a 60945
60951 27969 Ms 12, 713q 8 Bl. 96 (alt: q 5, 123) [Aufz.] Itastani Sabini curim vocabant. Cato in lib. orig. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("lingu")
Hastam Sabini curim vocabant. Cato in lib. orig.
60951
60952 27970 Ms 12, 713q 5, 138 [Aufz.] Suson lilius Persis Athenaeus lib. 3. Magi sapiecles libyo-<-> porphyr 5 Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("lingu")
Suson lilius Persis Athenaeus lib. 3. Magi sapiecles libyo-< - > porphyr[.]
60952
60954 27972 Ms 12, 713q 9 Bl. 49 (alt: q 5, 110) [Aufz. über die griechische Sprache] Inter Graecos quidam onomatophetae dicti 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 79v Linguae ("Lingu")
Inter Graecos quidam onomatophetae dicti < - > venatores < - - -> dixit quod < - > ex < - - > Ex Athenis 3 sophist[.]
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390 60954
60955 27973 Ms 12, 713q 9 Bl. 45 (alt: q 5, 88) [Aufz.] [De diversis S]amaritanis et Characteribus 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 73v Linguae ("lingu")
[De diversis S]amaritanis et <Jud.> Characteribus jam Hieronymus. praef. in <lib.> reg.
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390 60955
60956 27974 Ms 12, 713q 9 Bl. 34 (alt: q 5, 69) [Gesner, Mithridat., p. 71] [Bekos ut be] Herod. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 71 Linguae ("Lingu")
[Bekos ut be]<kr Phrygibus panis> Herod. lib. [2]. [. . .] Noricum Phryges ut<rem> [appellant, Eustath. in Dionys. Bedy aqua vel aer (. . .) Clem. Strom. 5.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 389 60956
60958 27976 Ms 12, 713q 9 Bl. 75 (alt: q 5, 82) [Aufz.] Cerevisia a Therbe frumento 5 Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Linguae ("Lingu")
Cerevisia a Therbe frumento[.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 391 60958
60959 27977 Ms 12, 713q 8 Bl. 24 (alt: q 5, 109) [Aufz. über die chaldäische Sprache] Axumitae in tempore justiniani Chald. Lingua usi 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | ? Linguae ("Lingu")
Axumitae in tempore Justiniani Chald. Lingua usi. Vet. Hist. Gentes et ex ea Nice. lib. 19. c. 18. < - - > Ipsis < - - > ba%/ihu Aegyptus accipiter (laeniso) Laz.
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 386 60959
60960 27978 Ms 12, 713q 7 Bl. 90 (alt: q 5, 107) [Gesner, Mithridat., p. 17a] Colchis lingua qua Aegyptus Eustathus in Dionysium, apud Gesner. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 17r Linguae ("Lingu")
Colchis lingua [. . .] quae Aegyptiis Eustathius in Dionysium, apud Gesner. Mithridat. p. 17.a[.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 385 60960
60961 27979 Ms 12, 713q 8 Bl. 36 (alt: q 5, 93) [Aufz. über einen griechischen Satz] De vocibus in Graeca vulgari 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 52v - 53r Linguae ("Lingu")
De vocibus in Graeca vulgari lagos egligora trexei alla meta amaxin pianete [. . .] Lepus celeriter currit et tamen curru capitur [. . .] Petri Burranae Lucarnensis libellus inscriptus corona pretiosa editus Venet. [. . .] 1546 ubi e regione Ital. vulg. et Lat. Graec. vulg. et Graec. vet.
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 387 60961
60962 27980 Ms 12, 713q 8 Bl. 5 (alt: q 5, 114) [Gesner, Mithridat., p. 24b] Padum [… a picea arbore Gallis dici. Plinius, (+] [ 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 24v Linguae ("Lingu")
Padum [. . . a picea arbore Gallis dici. Plinius, (+] <ni fallor> [<Pith> Anglo Britannis +).]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 386 60962
60963 27981 Ms 12, 713q 9 Bl. 46 (alt: q 5, 73) [Gesner, Mithridat., p. 121a] [Aufz. über die Sprache der Nubier] Nubianorum id est linguarum vocabula apud Waser. Ad Mithridat. P.121.a 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 121r - 122r Linguae ("Lingu")
Nubianorum id est linguarum vocabula apud Waser. Ad Mithridat. P.121.a. Achan oculus bacro aries buthos liber cheleue tripudiare (< - >) dade pater Coelum DEus devell krali rex (hoc < - >) lein fluvius NB maass caro Bohem. Manosch vir. <Nac nasus> < - - - > Rai nobilis (<Raja indis>)[.]
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390 Ende: Rai nobilis (Raja indis) 60963
60970 70024 Ms 4, 470 Bl. 37 [Exzerpt aus Comiers, Traité de la parole] Stevin dès la page 114 de sa Geographie 1691 5 | 2300.037 L Aufz.; eigh.; Streifen Comiers: Traité de la parole, Brüssel 1691 | S. 40-41 Linguae ("Linguae") 52
Stevin dès la page 114 de sa Geographie [. . .] donne 742 verbes Monosyllabes au bas Allemand; [. . .] le latin n'en a que 5, et les Grecs n'en ont point. Il donne aussi [. . .] 1428 noms[,] pronoms et propositions monosyllabes en bas Allemand et la langue latine n'en a que 158 Graeca 220[.] Comiers traité de la parole[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 354 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht identifiziert werden, möglicherweise war es das Exemplar Hannover NLB Lr 8287. 60970
60971 70025 Ms 4, 470 Bl. 39 [Exzerpt aus Guillimannus, Helvetia] Quod regio inter Rhenum et montem 5 | 2300.039 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Guillimannus: Helvetia, Amiternum 1623 | S. 382 Linguae ("Lingu")
Quod regio inter Rhenum et montem Juram in angustam faucem cogatur Roracos vel Rauracos dictos non inepte conjicit Guillimannus in Helveticis. Nam Rohr (arundo), Röhre guttur, id est cavum angustum[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 354 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes war möglicherweise Hannover NLB Gm-A 60. 60971
60972 70026 Ms 4, 470 Bl. 41 [Zur Etymologie von Flußnamen] Si bene memini Carambycem fluvium Scythiae memorat Herodotus 5 | 2300.041 L Aufz.; eigh.; Zettel (Umschlagrest) Linguae ("Lingu")
Si bene memini Carambycem fluvium Scythiae memorat Herodotus, puto esse eum qui hodie Bog, qui intra Syram et Borysthenem Euxino ponto vel ostio Borysthenis influit, Caranbycem autem esse nigrum Bogum, nam Cara Scythis niger. Distinctumque fuisse ab altero Bug non admodum remoto qui Leopolin praeteriens demum infra Warsoviam in Vistulam influit, qui forte albus dictus. Porro Bug vel Bog a flexu qui in utroque subitus est; Nam et Euxinum influens cum in ortum tendisset, subito flectum in meridiem, et post aliquantum cursus in ortum. Alter diu in septentrionem fluens ad [Bressicam] subito fertur in occasum, inde infra Janow rursus subito boream petit. Deinde supra Nur ex inopinato rursus in occidentem fluit.
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355 Beschriebene Rückseite: nicht eigh.; unterer Rest einer Adresse 60972
60973 70027 Ms 4, 470 Bl. 42 [Zur Etymologie von Flußnamen] Vesera, Veseris fluvius Galliae 5 | 2300.042 L Aufz.; Eckhart und eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu")
Vesera, Veseris fluvius Galliae: oritur in Lemovicibus, atque ad Limoleum Petrocorionem oppidum Duranis excipitur. In vita S. Sori Eremitae Vesera vacatur. v. Act. SS. Bollandi et Henschenii Febr. T. 1. p. 200[.]

Tanais Tanaper, Danaster, Danubius[.]

Isera in Bavaria et in Sabaudia[.]

Albis in Italia et Germania, etiam Rhenus alioque Rodanus vel Erodanus in Gallia et Italia[.]

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355 Beschriebene Rückseite: nicht eigh.; Latein: "883 [- - -]um [- - -]ele" 60973
60974 70028 Ms 4, 470 Bl. 43 [Zur Etymologie von Flußnamen] Indrista et Unstruta videntur idem nomen 5 | 2300.043 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest) Linguae ("Lingu")
Indrista et Unstruta videntur idem nomen esse, etsi diversi sint fluvii[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355 60974
60975 70029 Ms 4, 470 Bl. 44 [Zur Etymologie von Flußnamen] Ut Araris fluvius in Sequanis 5 | 2300.044 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Linguae") 275
Ut Araris fluvius in Sequanis, ita Are vel Aar supra Coloniam ex adverso <Lynzii> Rhenum influens, ubi opida Arburg, Arwiler, Arden[,] <Aaur>, Nienaar, unde Nienarii comites, et olim forte comites dicti de Are[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355 Beschriebene Rückseite: eigh.; Franz; rechter Rand: "en vostre [- - -] reiterées; et [- - -] profession comme [- - -] comme un de nos [- - -] eu de vous donner [- - -] vous conserver [- - -] famille" 60975
60976 70030 Ms 4, 470 Bl. 45 [Über das Wort Cunigunde] Cunigundis item quod Regina. 5 | 2300.045 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 297
Cunigundis item quod Regina.
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355 60976
60977 70031 Ms 4, 470 Bl. 46 [Aus und zu Cornelius Nepos, Vitae, Hannibal, 3,1; Plinius der Ältere, Naturalis historia, 3, 17] Grayae Alpes et Grajas, saltus quo Hercules transiit 5 | 2300.046 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 287
Grayae Alpes et Grajas, saltus quo Hercules transiit, ita Aemilius Probus Cornelius Nepotis Epitomastes in Hannibalis vita. Ad Alpes postquam venit quae Italiam ab Gallia [sejungunt] quas nemo unquam cum exercitu ante eum praeter Herculem Grajum transierat, quo facto is hodie saltus Grajus appellatur[.]

Alpes Penninae Plinio a Poenis lib. 3 c. 17. ut Grajae a [Grajo] (sed ego puto Penninas a pen, caput summum[).]

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355-356 60977
60978 70032 Ms 4, 470 Bl. 47 [Über geographische Namen beiderseits der Pyrenäen] Bajona in Gallicia[,] Tolosa in Biscaia 5 | 2300.047 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest) Linguae ("Lingu") 275
Bajona in Gallicia[,] Tolosa in Biscaia vel Lepusena[,] Marsilla in Navarra indiciae sunt ab utraque parte Pirenaeorum eandem nationem habitasse. Ba< - >onette et Baislone in finibus provinciae Delphinatus. Seyne ibid. oppidum[.] Modane in <Segusilusibus> non procul ab Ex<altes> in finibus Delphinatus[.] Denano en Basse Bretagne et au pays de Liege[.] Inspiciantur Diartae epp. Ital. Longob. p.
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 356 Beschriebene Rückseite: nicht eig.; unterer, rechter Rest einer Adresse 60978
60979 70033 Ms 4, 470 Bl. 48 [Über geographische Namen beiderseits der Pyrenäen] Memorabile mihi videtur Calis vel Cadis 5 | 2300.048 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest) Linguae ("Lingu") 275
Memorabile mihi videtur Calis vel Cadis in Hispania, olim Gades et Calais vel Caletum Galliae, ut nomine ita situ invenire; ad fretum scilicet, ubi brevissimus maris trajectus; ut credam vim vocis apud Celtas veteres naturae loci congruisse[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 356 Beschriebene Rückseite: nicht eigh.; ital. zwei Zeilenreste einer Adresse 60979
60980 70034 Ms 4, 470 Bl. 49 [Über Orts- und Flußnamen in Osteuropa] Jazyges an qui Jassi nam qui locus 5 | 2300.049 L Aufz.; eigh. Oktav, 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu")
Jazyges an qui Jassi nam qui locus hodie Jassi olim Jassidava puto, item castra Jassorum, locus et Daciae[.]

Clepidava. An Dava, vel ava terminatio Sarmatico more. Tiras an Stor id est magnos? Nam alius fluv. qui in Niemen influit Turontus puto hodie, Russis (qui sub Polonia) Welico id est magnus[.]

Roba Polonis fossa, convenit cum Germanico grave; hoc videtur vocabulum fluviorum rectum correntium ut Raba Poloniae fluvius ad quem et oppidum Raba. Sic et Rabo vel Arrhabo in Hungaria. Decebalus an Diceboldus. Boristow algosus locus Poloniae, an hinc Borysthenes?

-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 356 Wasserzeichenrest: Krone auf ? 60980
60982 70036 Ms 4, 470 Bl. 51 [Über die Namen Isar und Bregenz] Isara flumen Allobrogum, et Bajoariae flumen nominis ejusdem 5 | 2300.051 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Lingu") 275
Isara flumen Allobrogum, et Bajoariae flumen nominis ejusdem.

Bregenz seu Brigantium ad lacum Brigantinum seu Bodamicum sed et Brigantium Briançon urbs in Delphinatu sita. Sic Brixia Brixen in Italia et in Bavarica ditione. Vid. et Cantabrica[.]

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 356 60982
61147 26845 Ms 12, 713c VIII N. 2 [Exzerpt aus aus La Loubère, Du royaume de Siam] Sinamensibus pô pater Mê mater; Tsinensibus fu pater Mu mater >= 1691 5 Aufz.; nicht eigh. (Eckhart?); Zettel La Loubère: Du royaume de Siam, Bd. 1-2, Paris 1691 | Bd. 1, S. 229 Linguae ("Lingu") 260
Siamensibus pô pater Mê mater; Tsinensibus fu pater Mu mater[.] Laloubere relat. de Siam part. 2. c. 9. n. 5.
Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Gp-A 170; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 61147
61255 27939 Ms 12, 713q 9 Bl. 58 (alt: q 5, 50) [Aufz. über die Sprache der Germanen] Germanica vocabula ex veteribus apud Gesner. In Mithridate p. 36 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 36r-38r Linguae ("Lingu")
Germanica vocabula ex veteribus apud Gesner. in Mithridate p. 36 frameae <Germani - - - > hastae angusto et brevi ferro sed ita acri et ad usum habili ut eo eminus et cominus <pugnent  - > Baritus [. . .] carmina apud Germanos <et> Amm. vocat barritum lib. 16. [. . .] Rhenanus [. . .] in [. . .] quodam codice [. . .] legisse barditum, esse quasi a [. . .] Wort. [. . .] Soldurios Caesaris lib. 3. <devotos> Regi et cum eo morientes eadem utentes < - - - > vocabulo Graeco et Germ. < - > apud Athenaeum, Priscum, Gelen. ex lat. graec. Germ. illyr.
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390 Ende: Gelen. ex lat. graec. Germ. illyr. 61255
61274 27958 Ms 12, 713q 8 Bl. 40 (alt: q 5, 183) [Gesner, Mithridat., p. 44b] Linguae islandicae oratio dominica, Gesner p. 44.b. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 44v Linguae ("Linguae")
Linguae Islandicae oratio dominica, Gesner p. 44.b.
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 387 61274
61277 27961 Ms 12, 713q 9 Bl. 50 (alt: q 5, 46) [Gesner, Mithridat., p. 14b] Lingua […] vetus prussica […] [eadem (…) quae Curorum 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 14v Linguae ("Lingu")
Lingua [. . .] vetus Prussica [. . .] [eadem (. . .) quae Curorum, Livonum (. . .) Lithuanorum. Gesner Mithrid. p. 14.b.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390 61277
61279 27963 Ms 12, 713q 9 Bl. 1 (alt: q 5, 103) [Aufz. über die Etymologie des Wortes Donau] Ister fluvius cum Matoas olim diceretur quod Graecis et asios (forte 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("lingu")
Ister fluvius cum Matoas olim diceretur quod Graecis et Asios (forte < - - - > aliquando < - - - > autorem < - > ut Dion< - - - > populo<Germ>anos < - - - > etsi etymologia ob Tanaim, Danappum[.]
Ende: Etsi etymologia ob Tanaim, Danappum 61279
61280 27964 Ms 12, 713q 8 Bl. 39 (alt: q 5, 139) [Aufz.] Zingari a Zogoris adeaneat (?) Aeneas sylv. Mynsterus scribit circa 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 80v - 81r Linguae ("Lingu")
Zingari a Zogoris adea< - > Aeneas Sylv. Mynsterus scribit circa 1417 anno fuisse in Germania[.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 387 61280
61281 27965 Ms 12, 713q 9 Bl. 61 (alt: q 5, 74) [Gesner, Mithridat., p. 115b] [Specimen linguae] Hibernicae in [Waser. ad] eri Mithridat. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 115v Linguae ("Lingu")
[Specimen linguae] Hibernicae in [Waser. ad] <Gesn>eri Mithridat. p. 115.b. [ex psalm. 103. S]pecimen lin[guae Islandicae ex initio Genesos ibid. p. 116.b.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390 61281
61282 27966 Ms 12, 713q 7 Bl. 92 (alt 713q 5, 100) [Aufz.] ^ apud ^ Cange ^ Spelmanno pro 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu")
<Wegrum> apud <Du> Cange <ordi credex> Spelmanno, pro incantamenti pretio, wich hodie Anglis incantatio p.
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 386 61282
61284 27968 Ms 12, 713q 7 Bl. 91 (alt 713q 5, 115) [Aufz.] Pyr Barbarum phrygibus modicè deflexa voce appellari Clem.Alex. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 4r Linguae ("Lingu")
Pyr Barbarum Phrygibus modice deflexa voce appellari Clem. Alex.
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 385-386 61284
61313 27378 Ms 12, 713q 5 Bl. 3 (alt: 713q 1 N. 132) [Sur la langue des Germains] Notat Gesnerus in Mithridate videri antiquam sermonem 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 46v Linguae ("Lingu.")
Notat Gesnerus in Mithridate videri antiquam sermonem <magis ad [. . .] sermonem Germaniae inferioris [. . .] accedere p. 46. b in Mithridate. coring tentatio < - > in tr. Dom. Notgeri. Ut hod. in Belg.
27464=27378 61313
61344 27409 Ms 12, 713q 1 Bl. 36 (alt: N. 34) [Exzerpt aus Flaherty, Ogygia] Alphabetum Britannicorum, ut in codice Leeano habetur, apud Flahertum > 1685 5 Aufz.; eigh. Folio, 1 Seite/Spalte Flaherty: Ogygia, London 1685 | S. 235-236 Migrationes gentium | Linguae ("Migrat. gent | Lingu") -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.370 -Wasserzeichen Posthorn in Wappen?; vgl. Rückseite Foliobogen Kasten 669 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. Forts. Inc.: Alphabetum Britannicorum, ut in codice Leeano habetur, apud Flahertum in Ogygia Ende: colla submittere coegit 61344
61399 27464 Ms 12, 713q 5 Bl. 3 (alt: q 1, 236) [Sur la langue des Germains] Notat Gesnerus in Mithridate videri antiquam sermonem 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 46v Linguae ("Lingu") 27464=27378 61313
61403 27468 Ms 12, 713q 8 Bl. 2 (alt: q 1, 91) [Sur l'étymologie du mot Teutones] Berosus, Cajetanus, chron. Vetus Germ. Dicunt Noe post diluvium 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Historia antiquissima | Linguae ("Antiquiss. | Ling")
Berosus, Cajetanus, chron. Vetus Germ. dicunt Noe post diluvium habuisse uxorem Diteam ex qua habuerit liberos adhuc 30. (a quo Teut ejus filius, et Teutones), Methodius Pererius in 17. fol. lib. 1. Genes. testatur in c. 20. <Tornoellus, Gignaeus alius> (+ Disa dea septentrionalium +) sol et luna Titan et Titanis <caput>[.]
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 386 61403
61442 27507 Ms 12, 713q 1 Bl. 1-2 (alt: N. 1) [Aufz.; Sur les langues et les invasiones des Barbares] Gotscheensium idioma in Carniola in medio Slavorum lingua appellant 5 Konz.; eigh. Folio, 2 Seiten/Spalten Lazius: De gentium aliquot migrationibus, Frankfurt/M. 1600 | S. 359-? Linguae ("Lingu") -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.369 -Wasserzeichen: Lion debout (wie Bl. 159-160); vgl. Foliobogen Kasten 669 Forts. Inc.: Gotpheensum idioma in Carniola in medio Slavorum lingua appellant Golzgungel Ende unlesbar 61442
61482 27547 Ms 12, 713q 5 Bl. 28 (alt: q 2, 33) [Sur la langue des Lombards] Longobardos Gothos et similes non fuisse Germanos 5 Aufz.; eigh.; Streifen Lazius: De gentium aliquot migrationibus, Frankfurt/M. 1600 | S. 629 Linguae ("Lingu") -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 376 Ende: animo id est voluntario 61482
61499 27564 Ms 12, 713q 5 Bl. 22 (alt: 2, 31) [Sur l'ancienne langue des Germains] Lasius exhibet quendam or. Domin. Lib. 12. p. 628 quam tribuit 5 Aufz.; eigh.; Streifen Lazius: De gentium aliquot migrationibus, Frankfurt/M. 1600 | S. 628 Linguae ("Lingu")
Lazius exhibet quendam or. Domin. Lib. 12. p. 628 quam tribuit posteris Herulorum in Meclaburgensi dioecesi Tabes mus kas tu es eckschan debbessis pater noster qui es in coelis. Sed videtur esse < - >missum quiddam et <oune> ibi malim Germanis hodie <lau - >[.]
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 376 Ende: Germanis hoche (?) tamen 61499
61544 27688 Ms 12, 713q 6 Bl. 58 (alt: q 4, 101) [Exzerpt aus Wallis, Grammatica linguae Anglicanae] Voces quas Angli cum Germanis communes habent 5 Aufz.; eigh. Oktav, 1 Seite/Spalte Wallis: Grammatica linguae Anglicanae, Oxford 1653 | S. 126-127 Linguae ("Lingu")
Voces quas Angli cum Germanis communes habent dubuim an prisci Teutones a Latinis acceperint an hi ab illis, ut wine vinum, < - > Wind ventum, went veni, way via, Wal vallum, <Waldon> vlvo, wooll vellus, will volo, worm vermis, < - > virtus, day dies, dray traho, <home> domo, < - >, yoke < - - > earth terra < - > over, cippe, super, pe< - > < -  sum  - > break frango, rhgn%/yv, fly volo blow flo et alia innumera, linguam eam Teutonicam ipsa Latina antiquiorem esse non dubito Nec <originis> dubitandum est inquam Latinam quae non modo a Graeca praesetim Aeolica, sed et ab aliis linguis vicinis (puto Osca aliisve quae jam olim desveverunt ut vix vestigia supersunt, magnam verborum < -  cons - avit>, etiam a Teutonica non pauca accepisse certum est tanquam A< - > Germanicam alias a Teutonica oriudnas non paucos retinere a Graecis quae Latina non agnoscit ut pat; pfad semita < - os; ax, achs, axinh; mit meta; ford, Pfurd, poros poromos; tochter, daughter dykath < - > multum (+ maxime Scotis +) megalos (+ < - - > +) Wallis. fin. Gram. Angl.
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 380 Ende: "Wallis. Fin. Gram. Angl." Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 61544
61583 27727 Ms 12, 713q 7 Bl. 57 [1. Notiz] (alt 713q 4, 186) [Herodot; Aufz. über die Beziehungen der nordischen Völker zu den Griechen] Literae Graecae a Cadmo Herod. Terpsich. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Ling.") 421
Literae Graecae a Cadmo Herod. Terpsich. < - - > lib. 5. putat fuisse literas in <Graecia> ante Cadmum. Graeci literas Foenicias <invertere>, quod dextrorsim scriberent[.] Inscriptiones Graecae Trojano bello antiquiores apud Herod. lib. 5. videntur < - - - >[.]
-vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 384 61583
61646 27790 Ms 12, 713q 9 Bl. 51 (alt: q 5, 49) [Gesner, Mithridat., p. 106b] Notgeri Sangalliensis orat[io] dom[inica et s]ymb[olum] 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 106v Linguae ("Lingu")
Notgeri Sangalliensis orat[io] dom[inica et s]ymb[olum] <apud Gesner. in> [Mith. qui ait extare sibi] et psalterium [alii a Frehero edita Waser. ad Gesner.] p. 106.b.
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 390 61646
61649 27793 Ms 12, 713q 7 Bl. 71 (alt 713q 5, 108) [Aufz.] Alcianus in fine libri quem inscripsit divilias vel thesaurum 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu")
Alcianus in fine libri quem inscripsit divitias vel thesaurum linguae Italiae comparat ejus voces etiam cum Germanis[.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 384 61649
61667 27811 Ms 12, 713q 7 Bl. 76 (alt 713q 5, 76) [Gesner, Mithridat., p. 29b] [Aufz. über die Sprachen der Völker Kaukasiens] Gazari hodie Abgazari [vel] Abgazelli 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 29v Linguae ("Lingu")
Gazari hodie Abgazari [vel] Abgazelli [. . .] Graecis [. . .] nec non <Mengrelli> et Circassi < - - > Gesner < - > Mithridat< - - -  Georgianorum> linguam ait Gesnerus <Tartaricae> et <Armenicae mediam> [esse.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 385 61667
61683 27827 Ms 12, 713q 8 Bl. 41 (alt: q 5, 105) [Gesner, Mithridat., p. 42b] [Aufz. über Wörter der Helvetier] Vocabula differentia inter Helvetios et Suevos 5 Aufz.; eigh.; Streifen Gesner: Mithridates, Zürich 1610 | Bl. 42v-43 Linguae ("lingu")
Vocabula differentia inter Helvetios et Suevos, Gesner Mithridat. p. 42 b. p. 43 a. ubi et alios dialectos confert[.]
-Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 387 61683
62035 70000 Ms 4, 470 Bl. 4 [Exzerpt aus Ad antiquitates Etruscas quas Volterrae nuper dederunt observationes] Autor obs[ervationum] in Inghirami ant[iquitates] 5 | 2300.005 L Aufz.; eigh.; Streifen Ad antiquitates Etruscas quas Volterrae nuper dederunt observationes, Amsterdam 1639 | S. 47-48. 65 Linguae ("Lingu") 338
Autor obs[ervationum] in Inghirami ant[iquitates] Hetr[uscas] editus Amst. 1639. Bernardini Baldi explicationes Tabulae Eugubinae vocat deliramenta, quae et Annii autoritate stabilire conetur licet id dissimulet. Vocat ridiculam [. . .] divinationem[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349 62035
62038 70003 Ms 4, 470 Bl. 7 [Exzerpt aus Bochart, Geographia sacra] De lingua veteri Celtica hodiernave Britannica 5 | 2300.008 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Bochart: Geographia sacra, Frankfurt/M. 1674 | S. 734-758 Linguae ("Lingu")
De lingua veteri Celtica hodiernave Britannica, ejusque cognatione cum Phoenicia Bochartus lib. 1. Chanaan c. 42. peculiari[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62038
62039 70004 Ms 4, 470 Bl. 8 [Exzerpt aus Wallis, Grammatica linguae Anglicanae] Scoti montani (Highlanders […]) hos 5 | 2300.009 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Wallis: Grammatica linguae Anglicanae, Oxford 1653 | Bl. A 6v Linguae ("Lingu")
Scoti montani (Highlanders [. . .]) hos (qui vocantur Lowlanders) non minus quam Anglos, Sassons hoc est Saxones appellant, se vero Gael et Gajothel.

Wallis praef. Gram. Angl.

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349 Beschriebene Rückseite: eigh.; Rechnung Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62039
62041 70006 Ms 4, 470 Bl. 10 [Exzerpt aus Muhlius, De origine linguarum variarum] Petrus Loerius in praefectura Andegavensi 5 | 2300.011 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Muhlius: De origine linguarum variarum, Kiel 1692 | S. 143 Linguae ("Lingu") 60
Petrus Loerius in praefectura Andegavensi Consiliarius teste Menagio in vita Petri Aerodii (apud Henr. Muhl. prof. Chilon. in inaugurali or[ati]one p. 143) ita insaniebat amore orientalium [. . .] literarum, ut etiam nomina vulgaria pagorum seu villarum in Gallia inde derivaret[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349-350 Die Datierung ergibt sich aus dem Erscheinen des exzerpierten Werkes. Leibniz' Handexemplar konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62041
62042 70007 Ms 4, 470 Bl. 11 [1. Notiz] [Exzerpt aus Boxhorn, Origines Gallicae] Quae Joh. Picardus Toutrerianus 5 | 2300.012 / 1 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen (oberer rechter Rand) Boxhorn: Origines Gallicae, Amsterdam 1654 | S. 108-111 Linguae ("Ling") 292
Quae Joh. Picardus Toutrerianus in opere de prisca Celtopaedia, Gallica ex Graeco ducit, eadem Boxhornius Germanico convenire ostendit orig. Gall. c. 8. p. 109[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz FOGEL) findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 125; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62042
62043 70008 Ms 4, 470 Bl. 12 [Exzerpt aus Anglica, Normannica, Hibernica, Cambrica, a veteribus scripta] Cornubiensis […] quanto delicata minus et incomposita 5 | 2300.013 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest) Camden (Hrsg.): Anglica, Normannica, Hibernica, Cambrica, a veteribus scripta, Frankfurt/M. 1603 | S. 886 Linguae ("Lingua") 830
Cornubiensis [. . .] quanto delicata minus et incomposita, eo magis [. . .] antiquo linguae Britannicae idiomati [. . .] appropriata est. Sicut in Australis Angliae finibus [. . .] circa Devoniam Anglica lingua hodie magis videtur incomposita, ea tamen vetustatem longe plus redolet borealibus insulae partibus per crebras Dacorum et Norwagiensium irruputiones magis magis corruptis. . . . Omnes libros Anglicos Bedae Rabani Regis Alfredi [. . .] sub hujus idiomatis proprietate scriptos invenies[.]

Ita Giraldus Cambriensis vetus autor in descriptione Cambriae[,] vixit circa tempore Henrici II.

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz WESTENHOLZ) findet sich heute in Gotha Forschungsbibliothek Ilf VI 2° 2745. 62043
62045 70010 Ms 4, 470 Bl. 14 [Exzerpt aus Clüver, Germaniae antiquae libri tres] Cervisiam Thracibus 5 | 2300.015 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest) Clüver: Germaniae antiquae libri tres, Leiden 1631 | S. 123-124 Linguae ("Lingu")
Cervisiam Thracibus [. . .] bryton [. . .] autor Hellancius apud Athenaeum lib. 10. c. 14[. . . .] Bier convenit cum Hebr. [. . .] Bar, [. . .] unde et Graecis pyrow frumentum seu triticum[.] Aegypti < - > vocabulum Graeci lingua sua scripsere [. . .] zýuon etiam a fruge nam est cityw Graecis frumentum et Polonis et Bohemis frumentum zyto. Hebr. biriah est pulmentum farinaceum. <2 Sam.> NB. brýton antiquis cervesiam dictam. Athen. d. l. quasi beryton. Cluver[.]

Cervegia (non cervisia) a therbe (frumento Belgis) Eol Danis et Norwagis, ale Anglis, ale Slavonis, < - > Hungarorum < -  meridie Hisp - > cetra vel cerva. Polyb. apud. Athen. lib. 1. c. 11[.]

-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 216; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62045
62046 70011 Ms 4, 470 Bl. 18 [Hadrian Valesius] Hadriani Valesii opinio 5 | 2300.020 L Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu")
Hadriani Valesii opinio: populos quorum lingua a Latina remotior est, pronuntiationem ejus veram melius servasse[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.351 62046
62047 70012 Ms 4, 470 Bl. 19 [Exzerpt aus Summonte, Historia di Napoli] Inscriptio antiqui marmoris reperti Neapoli >= 1690 5 | 2300.021 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Summonte: Historia della città e regno di Napoli, Bd. 1-4, Neapel 1675 | Bd. 1, S. 441 Linguae ("Lingu")
Inscriptio antiqui marmoris reperti Neapoli in puteo aliquo prope viam pellionum vulgo strada de Pelletieri characteres sunt Latini, Graecis quibusdam, ut u, G, et nonnullis etiam minus cognitis, ut < - - - >, misti, sed vocabula non intelliguntur, ut Obes, VAKANIN[.] Extat apud Jo. Ant. Summonte Hist. Neap. Tom. 1. lib. 1. c. 12. ad ann. 1004[.]
-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.351 Die Datierung ergibt sich daraus, daß mindestens eines der Exzerpt aus G._A. Summonte, Historia della città e regno di Napoli, Bd. 1-4, 1675, auf italienischem Papier geschrieben ist. Weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62047
62048 70013 Ms 4, 470 Bl. 21 [Über die Mensa Isiaca] Praeter Pignoriam Mensae Isiacae figuras 5 | 2300.023 L Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu") 36
Praeter Pignoriam Mensae Isiacae figuras syntagmate peculiari in Oedipum insertae explicat Kircherus, quod non notatum Ol. Rudbeckius, qui rem de Calendario explicat[.] Mensa post Cardinalis Bembi obitum obtigit Vincentio duci Mantuano 1547[.]

Postea Mantua direpta perierat, sed ante hose 30 annos ducis Sabaudiae Archiater a quo Wagenseilio narratum rursus inter vetera ferramenta reperit ita in ducale palatium translata, ubi vidit Wagenseilius. Jacet super Tabula liber quem Carolus Emanuel de Gestis illustrium ducum sua scripsit manu[.]

-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351 62048
62049 70014 Ms 4, 470 Bl. 22 [Exzerpt aus Tentzel, Monatliche Unterredungen, 1690] Delineatio eines Achats mit > 1690-03 5 | 2300.024 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Tentzel: Monatliche Unterredungen, 1690 | S. 280-282 Linguae ("Lingu") 36
Delineatio eines Achats mit den < - >ischen zeichen davon H. Tenzel p. 281 <par>tis 1690 an signa ist < - > bey, meinet sey Isis, characteres sind bloße striche in Achat-enyche auffm postement steht ein demy corps Spanhem de usu num. l. 2. p. 64 notavit foenicios characteres < - > Ebraeis seu Chald. quam Samaritanis esse affines[.] Adde Nummos Foenicios apud Holtins diss. numm. or. p. 79[.]
-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351 Leibniz' Handexemplare der Bände von Tentzels Monatlichen Unterredungen konnten noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62049
62050 70015 Ms 4, 470 Bl. 23 [Zwei Notizen] Non puto Gothos literas ab Ulphila accepisse 5 | 2300.025 L Aufz.; eigh.; Streifen Willich: In Cornelii Taciti Germaniam commentaria, 1551 | Bl. D 2v - D 3r Linguae ("Lingu") 36
Non puto Gothos literas ab Ulphila accepisse, nec Illyrios ab Hieronymo, nam cur viri illi doctissimi literas corruptas eis tradidissent[?] Credibile est ergo a barbaris ipsis fuisse uscitas ex commercio cultorum populorum, sed permutatione passim facta et corruptione qui pro quo.

Willichius a Germ. Taciti vult Germanos usque ad Rudolphi I. tempora Graecis literis exarasse rationes et acta. Male.

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351 62050
62051 70016 Ms 4, 470 Bl. 24 [Exzerpt aus Pignoria, Symbolarum epistolicarum liber primus] Nummus argenteus in quo caput muliebre cum corona 5 | 2300.026 L Aufz.; eigh.; schmaler Zettel Pignoria: Symbolarum epistolicarum liber primus, Passau 1629 | epist. 12, S. 42-46 Linguae ("Lingu") 36
Nummus argenteus in quo caput muliebre cum corona ex arundine [. . .] alludentibus in gyrum quatuor piscibus, in facie aversa decurrebat quadriga quam agitator moderabatur[.] Superne victoria sertum imponens, inferne thorax et crista. Item alius nummus minor, in quo idem caput cum piscibus, aderat et conchula; [. . .] adversus ostentabat caput acris equi [. . .] cui pone [. . .] cervicem assurgit palma, notatis infra notis ignotis < - >

Laur. Pignoria qui habuit non inepte Syracusis percussos suspicatur, caput mulieris refert ad Arethusam nympham, [. . .] cujus fontis maximi piscium poenissimi in Sicilia meminit Cicero [. . .] lib. 4 in Verrem. An ad Cyanen malis referre, nam Aelian. [. . .] lib. 2 var. [. . .] c. 33. [. . .] Syracusanos referat Anapum viro, [. . .] Cyanen foeminae assimilasse, [. . .] ambos fontes. [. . .] Ovidius tamen Syracusas Arethusidas vocat lib. 4 Fastorum[.] Pisces ex loco Ciceronis illustrantur de quadriga satis superque alii. Caput equinum in minore nummo [. . .] et notae ad poenos [. . .] referenda, aliquando in Sicilia potentes Virg. [. . .] 1. Aen. Effodere loco signum quod regia Juno monstrarat caput acris equi, ad quem locum egregie Servius et Justin. lib. 18 et Eustathius Dionysii enarrator, a quo et Stephano mutuantur viri docti [. . .] interpretationem notarum peregrinarum ut significat kakkabh quod Punice caput equinum est ((+ Hoc parum verisimile, capiti equino sculato nomen adjecisse, quasi non per se agnoscerunt +)) adde de capite equino in fundamentis Carthaginis locandis, humano in capitolio reperto Rycquius de Capitolio cap. 10[.]

Laur. Pignor. symbolar. Epistolicar. Ep. 12[.]

-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes war vermutlich das Exemplar (mit Provenienz FOGEL) Hannover NLB Lc 963. 62051
62052 70017 Ms 4, 470 Bl. 25 [Aus und zu Olof Celsius, De runis Helsingicis epistola, Roma 1698 ?] Magnus Celsius explicationem Runarum Helsingicarum invenit 5 | 2300.027 L Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 36
Magnus Celsius explicationem Runarum Helsingicarum invenit, observando fulcra tantum deesse, ut pro < - > reperitur < - > , et pro < - > reperitur < - >, videntur laboris seu in saxis sculpendi Compendium facere voluisse Helsingenses, in quorum hae literae provincia sculptae, reperiuntur[.]
-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 351-352 62052
62053 70018 Ms 4, 470 Bl. 29 [Exzerpt aus Prasch, De Latinismis et barbarismis commentariolum] Barm Celtis parvum vide leg. Sal. tit. 4. unde barmherzig >= 1704 5 | 2300.030 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Prasch: De Latinismis et barbarismis commentariolum, Jena 1704 | S. 4 Linguae ("Lingu") 297
Barm Celtis [. . .] parvum vide leg. Sal. tit. 4. unde barmherzig mikrocyxow[.] Praschius in Latinismis[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 353 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62053
62060 70038 Ms 4, 470 Bl. 54 [Qui pro quo] Aes arez Hebr. Eisen eiron Anglis ferum[.] Isis terra Aegyptiis 5 | 2300.054 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Ling") 49
Aes arez Hebr. Eisen eiron Anglis ferum[.] Isis terra Aegyptiis[.] Qui pro quo.

Anser, anas, Doribus ex%/an xan%\ow[.]

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 357 62060
62061 70039 Ms 4, 470 Bl. 56 [Über Grammatik] Non male Genus verborum, Activum, passivum 5 | 2300.056 L Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 46
Non male Genus verborum, Activum, passivum, neutrum opponitur generi nominum, Masculino, Foeminino, Neutri[.]

Species figurae Grammaticae est flexionis pro flexione. Ut Activum pro passivo, veluti Animans pro Animato. Sic Pythagoras apud Ovidium in Metam. Heu quantum scelus est in viscere viscera condi etc. Alteriusque animantem animantis vivere letho. Contra passivum pro Activo, ut Terribilis pro Territivo; quod secus est in horribilis[.]

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 357 Beschriebene Rückseite: eigh.; Latein: "vel problemati occasionem praebent. Ut quod Galilaeus demonstravit transversum fumem perfecte intendi pondere nullo pollse; hinc colligo Machinam (simplicissimam certe) haberi posse, potentiae infinitae de que util" 62061
62062 70040 Ms 4, 470 Bl. 59 [Über Etymologie] Quando ambigitur inter origines duas videndum 5 | 2300.059 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest) Linguae ("Lingu") 292
Quando ambigitur inter origines duas videndum an non haberi possit origo communis[.] Sic Kratky Slavonicum, utrum a Graeco brax%/yw, an a Germano kurz; sive a Latino curtus. Fortasse igitur a brax%/yw Kratky, ab hoc kurz Germ. seu Celticum, indeque demum curtus Latinum. Ita quaedam voces Latinae cum Graecis per Celticas conspirabunt; aliae immediate.
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358 Beschriebene Rückseite: Franz Adresse an L; oben links fehlt "Mo" 62062
62063 70041 Ms 4, 470 Bl. 61 [Exzerpt aus Junius, Observationes in Willerami paraphrasin] Lacero 5 | 2300.061 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Junius: Observationes in Willerami Paraphrasin, Amsterdam 1655 | S. 222 Linguae ("Lingu")
Lacero, %/rax%/ov, Paulum ex pa%?yron. Lilium ex le%/irion, Lis ex %)/eriw[. . . .] Mille ex m%/yrioi[.] Area ex %(/alvw. Sirpe ex s%/ilfi[.] Seil [. . .] ex seir%/a[,] catena[,] funis[.]

Jun. ad Willeram. p[agina] m[ea] 222[.]

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358 Beschriebene Rückseite: eigh.; Franz.: "à mon retou[- - -] me fait craindre [- - -] que malheur personnel [- - -] que je n'apprends rien [- - -]estre le paquet du Harz [- - -]à cause que Monsieur [- - -] est pas au logis [- - -] scavoir un mot par un" Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB T-A 3277; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 62063
62064 70042 Ms 4, 470 Bl. 62 [Über Sinnverschiebung] Triste infelix Latinis, at Tristo improbum Italis[.] 5 | 2300.062 L Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 46
Triste infelix Latinis, at Tristo improbum Italis[.]

Jam Virgilio Tristia facta pro valde improbis[.] Pyrrhus ad Priamum ob occisos in conspectu suo liberos lamentantem et patris Achillis virtutem commendantem:

Referes ergo haec et nuntius ibis

Pelidae genitori, illi mea tristia facta

degeneremque Neoptolemum narrare memento.

Heu nimium faciles qui tristia crimina caedis Fluminea tolli posse putatis aqua[.] Ovid[.]

Simili analogia verum pro bono. Apud Horat. metiri se quemque suo modulo ac pede verum est, ita prodezza[,] prouesse, et medii aevi scriptoribus probitas, pro strenuitate[.] Italis hodie virtuosus pro artis alicujus elegantis sciente, translata virtute morali ad intellectualem.

-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358-359 Wasserzeichenrest: ? 62064
62078 70056 Ms 4, 470 Bl. 77 [Über das französische Soyent] Soyent en françois est d’une syllabe 5 | 2300.076 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen De Thou: Histoire de Monsieur de Thou, Bd. 3, Paris 1659 | S. 676 Linguae ("Lingu")
Soyent en françois est d'une syllabe[.] Par exemple du Ryer a ainsi traduit ces vers de Stace:

Excitat illa dies aevo, nec postera credant

Secula[.] Nos certe taceamus, et obruta longa

Nocte tegi propriae patiamur crimina gentis[.]

Que l'on oste des ans un jour si detestable

Qu'aux siecles avenir il paroisse incroyable.

Au moins n'en parlons point, et loin de l'univers

D'une eternelle nuit nos crimes soyent couverts[.]

-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.362 62078
62080 70058 Ms 4, 470 Bl. 79 De signis animi ex natura non ex instituto, ut sine interprete cum barbaris agi posset Pro condendis characteribus, qui non sint ex instituto 5 | 2300.078 L Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu") 36 -vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.362 62080
62082 70060 Ms 4, 470 Bl. 88 [Über Sinnverschiebung] Vocabula variarum bonitatis specierum 5 | 2300.085 L Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu") 46
Vocabula variarum bonitatis specierum, velut prudentiae, fortitudinis, probitatis in linguis permutantur. Preux, preudhomme olim fortis erat hodie probus, a quo fortasse nisi potius a prudens aut prude, quae non tam hodie prudens mulier Gallis quam decori curiosa in iis quae ad pudicitiam referuntur[.] Sic sage sapiens, hodie idem quod prudenter et circumspecte agens.Virtute praeditus, virtuosos nunc Italis, qui in arte aliqua, velut Musica, pictoria aut antiquaria valet. Ut musico cuidam scribi viderim: virtuoso de S. A. S. di Mantoa. Biderman Germanis est nunc vir probus qui nihil in se criminis admisit; olim biderveman, unde contracta vox, significabat hominem utilem. Nam bedurfen opus habere hodieque dicimur re utili[.] Honestus vir Latinis qui nihil in se admittit reprehensibile, at hodie Gallis honneste homme, qui decorum in omnibus servare novit. Tapfer quod hodie fortis, origine forsan idem quod bonus, qui Slavonicis populis dobre, nec discrimen est nisi in fortiori pronuntiatione nostrorum.
-Teilweise gedr. in: Schulenburg, Leibniz als Sprachforscher, S. 17, Anm. 84 und S. 18, Anm. 89
-vgl.Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.364
-Beschriebene Rückseite: eigh.; franz: "on croit que Ba [- - -] retourné sans le prin [- - -] refaichissemens et bi[- - -] son retour. L'Assemb[- - -] Warschau le 17 d'Oc[- - -] noblesse n'a pas esté [- - -] sa residence dans la pr[- - -]marchent lenteme" 62082
63956 24044 Ms 23, 181, 1, 4 Bl. 8 [Exzerpt aus Hinkelmann: Al-Coranus sive Lex Islamitica Muhammedis] Machammed in surata 15. v. 7. dicunt 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Hinkelmann: Al-Coranus sive Lex Islamitica Muhammedis, Hamburg 1694 | Bl. bv Origines Estenses | Linguae ("Orig. Est. | Lingu.")
Machammed in surata 15. v. 7. [. . .] dicunt tu ad quem missus est liber (coranus) [. . .] profecto tu es insanus vel potius (est enim haec vis vocis a cujus radice vox < - > daemonem notat, unde ingannare et Norvagorum Gan suas habent origines.) a diabolo obsessus. Hinkelmann. praef. Alcoran. Ego dubito circa vocem Ingannare. Est enim fraudis antiqua illa vox hinc Gainus velebris proditi: Gaino di Mogunza, a quo ortum proverbum Miguntia ab aut quo nequam. Gan Norwagis forte quod Fan Gothis, id est dominus spiritus, quod nunc pro daemone Ou gagner. An <ingegnea>[.]
Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 63956
65010 70408 Ms 12, 713q 5 Bl. 98 [Über die russische und böhmische Sprache] Bohemisch komt den Moscoviten naher 5 Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Linguae ("Lingu.") 960
Bohemisch komt den Moscoviten naher als Polnisch. Die Moscovitischen gesandten als sie in Bohmen kamen haben sich verwundert, und gemeinet sie kämen wieder in ihr land, und nicht gewust wie sie daran. Dn. Ludolph[.]
65010
66968 LH 5, 3, 2 Bl. 1-3 (=46750) Ad Palthenii notas in Tatianum Francicum p. 273: Wente > 1706-05-01 5 Leibniz (GND)
Palthenius (KorrespDB) (GND)
Konz.; eigh. Folio, 2.75 Seiten/Spalten Tatianus: Harmoniae evangelicae antiquissima versio theotisca, Greifswald 1706 | S. 271-417 Linguae ("Lingu") -vgl.Luckscheiter,Schriften zur Sprachforschung, S. 326 Wasserzeichen: RELH mit Krone und Posthorn (links) 66968
67377 46691 Ms 4, 470 Bl. 58 [Wortstamm und Imperativ] Radices verborum in Imperativo magna ratione Nicht nach F 1698 5 | 2300.058 L Konz.; eigh. Oktav, 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu") 46
Radices verborum in Imperativo magna ratione quaeruntur. Hinc Germanis verbum in Imperativo monosyllabum, in aliis modis dilatativum. Nempe primus et maxime naturalis verbi usus imperare, seu dicere, quid velimus agi. Quin et apud latinos et graecos imperativum esse radicalem invenio. Nam ama, scribe, doce, audi, qvam simplicissime exhibent naturam verbi, cum litteris primariis addant non nisi unicam literam vocalem conjungationis indicatricem. Idem fit apud Graecos, týpe, bóuw, bòa. In Orientalibus haec non aeque animadvertuntur. Germanis merito monosyllabus est imperativus, qui opus non habent, ut diversas conjugationes exprimant, quibus carent.
-Feller, Otium, 1718, Nr.XXXIX, S.427;
-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 358
-Wasserzeichenrest: Löwe -Komplex "1680 Histor.Schr." 67377
67400 46688 Ms 4, 470 Bl. 40 r° (=49810) [Zur Etymologie einiger Flussnamen] Erga fluvius in Rhaetia ad quem Nicht nach F 1698 5 | 2300.040 L Konz.; eigh. (Umschlagrest) Oktav, 1 Seite/Spalte Linguae ("Lingu") 275
Egra fluvius in Rhaetia ad quem oppidum Imperiale Bopfingem, respondet Egrae Voitlandiae. Sic etiam Illera Rhetiae respondet Allerae Brunsvicensi. Scilicet eadem lingua Celtica late diffusa erat; sic Padus vel Bodinius Italiae et Padera Saxoniae. Rhenus ipse Germaniae Italiaque, nam et apud Bononiam sive Felsinam Renus est. Nec Rhodanus, qui et Rone vulgo, abludit. Est enim ... fluere, rinnen, currere; ridan (quod hodie reiten,) cursum motumque significat, neque equo tantum, sed et curru eunt, hodieque Belgis usurpatur. Sic et Celtis olim, unde rheda vox Celtica pro curru, et rota ipsa latinorum Germanis rad. Nec dubium Eridanum, Rhodanumque idem esse vocis origine, etsi de diversis fluviis usurparentur, quando synglotti populi accolebant. Quanquam non absurde fortassis dicas, aliquando Eridanum Graecis intellectum, confusis e longinquo cognatis vicinisque rebus; uti et Danubium, Tanaim, Dunam, Danastrum, Danaprum, non dubito ejusdem fontis cognataeque significationis esse vocabulum, quemadmodum et similibus rebus id est ingentibus fluviis designandis adhibebantur magno indicio, omnem inter Balthicum mare, Maeotidem Paludem, Alpes, et Illyrici tractum collingues populos obtinuisse, quibus alio digressis Slavonicae gentes ex interiore Scythia successere.
-Feller, Otium, 1718, S. 428-429, Nr. XLI.
-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 355
Beschriebene Rückseite: Rechtes Bruchstück einer Briefaufschrift 67400
67531 Ms 12, 713q 6 Bl. 11 [2. Notiz] [Verweis auf Germanis ad Pontum] De codice Natis ^<_--_^_ 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 1029
De codice <qualis argenteus> jam Walafridus Strabus. vid. locum Walafrid. Strab. gelegt zu Germanis ad Pontum[.]
67531
68231 Ms 23, 377 Bl. 55 [2. Notiz] [Exzerpt aus Ughelli, Italia sacra, Bd. 3] Italis Madius pro Majo hic in Chronico Rich^<_-_^> S._Germano ad 1212. 5 | 4750.054 / 2 L Aufz.; eigh.; Zettel Ughelli: Italia sacra, Bd. 1-9, Rom 1644-1662, Bd. 3, 1647 | Sp. 971 Linguae ("Lingu")
Italis Madius pro Majo hic in Chronico Rich. a S. Germano ad 1212. mense Madio Adenulfus Casinensis electus Roccam Bantrae . . . obsidet. Editum Chron. ex Ughello Ital. sac. T. 3. p. 971. est hic locus pro Madius Maggio nam Itali maggio pronuntiant ut Madschio pronuntiant Germani vel ut Madjio pronuntiarent Galli[.] eodem modo ex paedio (paicion) factum padjo seu paggio[.]
Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz HOFBIB) findet sich heute in Hannover NLB Gi-A 7187:3; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 68231
68871 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 52r (aufgeklebt) [Exzerpt aus Muhlius, De origine linguarum variarum] Ver pro Vir in vetere inscriptione 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Muhlius: De origine linguarum variarum, Kiel 1692 | S. 120 Linguae ("ling") 339 Die Datierung ergibt sich aus dem Erscheinen des exzerpierten Werkes. Leibniz' Handexemplar konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 68871
68872 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 56v (aufgeklebt) [sub voce Vetter] Vedern werden genant so blutsfreunde 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Hoffmann: Antiquitates Hildesheimenses; Ms; Hannover HStA (Kriegsverlust) | S. 1203 Linguae ("Lingu") 297
Veddern werden genant so blutsfreunde, aber nicht des Nahmens sind, als Schwester kinder, <Ohne> aber, welche des stams und nahmens sind, nomen < - >[.]

Nota Hofmanni Hildesh. p. 1203[.]

Vorlage eventuell: J.H.Hoffmann: Antiquitates Hildesheimenses (Hannover HStA Ms N 36; Kriegsverlust laut I,10 S. 618) 68872
68882 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 109v (aufgeklebt) [sub voce Vistula] Vistula, vel Wissula; a flexu 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu")
Vistula, vel Wissula; a flexu, ut et Wisera, < - > Vandalus fluvii, praeterit) id Samogitis et vicinis flexum significare, item wic, winden bug <bauch>, weichen, weich; Germanis. E< - > wa<rte> Polonis a flexu[.]
68882
68887 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 114 danach, unfoliiert (aufgeklebt) Gewerre pro belocke spuani gewerre ad 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Lingu")
Gewerre pro bello spuani <e> gewerre ad praellum incitabant. Otfridus lib. V. c. 20. Evangel. gewerrer machen hodie turbas dare[.] Hinc Gall. guerre Ital. guerra[.]
68887
68888 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 114 danach, unfoliiert (aufgeklebt) [sub voce Wetten] Vadiore wetten dubium an 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 56
Vadiore wetten dubium an <a Latino> vades, <an> contra gager. Wette geseze, <al - > poena se<u> lege posito, lex dicta et talis, est cum pigiore <certatur>. Wette puto a wissen wit, scitum sapienta, dict<um>[.]
68888
68891 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 120r (aufgeklebt) [sub voce Wedder] ^ nennet die widder der leithammel 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 68891
68898 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 180r (aufgeklebt) [sub voce ziehen] Ziehen, (trahere) zug tractio sugere; zucke (^<_-_-_^>) 5 Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu")
Ziehen, (trahere) zug tractio sugere; zucke (< - - >). His vicina: supen, supa, sapo, suppe siccus, tanquam <suctus>[.]
68898
68899 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 184v (aufgeklebt) [sub voce zwantzig] Obiter ob-iter, en passant, in transitu ut canis e Nile bibit corcodil 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 51
Obiter ob-iter, en passant, in transitu ut canis e Nilo bibit crocodili metu.

Zwar, (equidem) s' wahr, verum est[,] il est vray[.]

68899
68900 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 184v (aufgeklebt) [sub voce zwantzig] Praeterea est conjunctio 5 Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu") 51
Praeterea est conjunctio facta ex praepositione cum suo nomine at zwar est oratio integra. Es ist wahr verum est. Tswaer ut Batavi hodieque.

<It>a saepe interjectiones sunt integrae orationes contractae[.]

68900
68948 Ms 4, 471 Bd. 4 Bl. 52r (aufgeklebt) [Exzerpt aus Boxhorn, Origines Gallicae] Ver Saxonibus antiquis vir 5 Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Boxhorn: Origines Gallicae, Amsterdam 1654 | S. 99 Linguae ("Lingu") 294
Ver [. . .] Saxonibus antiquis vir. 1. Calm. [. . .] Eath ver. Aliis vaer, Danis barn; Latinis por pro puer olim Marcipor [. . .] filius Marci[.]
Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz FOGEL) findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 125; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 68948
68950 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 4v (aufgeklebt) [Exzerpt aus Schilter, Epinikion] Mag puer Goth verso 5 L Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Schilter: Epinikion rhythmo Teutonico Ludovico regi acclamatum, Straßburg 1696 | S. 34 Linguae ("Lingu") 297
Mag puer Goth versi Luc. 2. 43. . . . Magad [. . .] puella hodie. Glossae veteres [. . .] Magezogo paedagogus. Ita et carmen in Ludovicum quod Schilterus edidit < - >eis 8o. <in> not. p. 34[.]
Ob das Exemplar des exzerpierten Werkes mit der Signatur Hannover NLB Leibn. Marg. 42, Stück 18 Leibniz' Handexemplar war, ist offen, da sich darin keine Marginalien finden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 68950
68951 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 4v (aufgeklebt) [Exzerpt aus Schilter, Epinikion] Mag puer Goth. Luc._2 5 L Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Schilter: Epinikion rhythmo Teutonico Ludovico regi acclamatum, Straßburg 1696 | S. 34 Linguae ("Lingu")
Mag puer Goth. Luc. 2.[43. . . .] magad [. . .] puella et magezog[o] paedagogus Epinikio dicto Ludovico Regi quod edidit Schilterus (+ mag etiam Latinis est genus cognatio spiel magen[- - -] +)
Ob das Exemplar des exzerpierten Werkes mit der Signatur Hannover NLB Leibn. Marg. 42, Stück 18 Leibniz' Handexemplar war, ist offen, da sich darin keine Marginalien finden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 68951
68953 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 9v (aufgeklebt) [sub voce Mange] Strabo interprete lingua Gallica 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Lazius: De aliquot gentium migrationibus, Frankfurt 1572 | S. 165 Linguae ("Lingu") 287
Strabo [. . .] interpretem lingua Gallica ait Trusman vocari Lazius lib. 5. p. 165. (+ vellem locum indicasset +)[.]

Plinius ait Gallis dici medullam margam anserem Gansam, picem percha [. . .] aratrum flurada. [. . .] Sic in Moeno fluvio Erlisbornum celebrat (quem locum B. Rhenanus restituit cum antea Lisboum legeretur (d) hoc est fontem arboreum. Tacitus in Agric. Aestuaria Tam, [. . .] currus Gallicos covinos vocat[.]

68953
68955 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 11r (aufgeklebt) Collectio non inerudita Baringii de Germanis 5 L Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Linguae ("Lingu")
Collectio non inerudita Baringii de Germanis nominibus terminantis in Mar. adjuncta Hamerslebensibus ejus excerptis et collectaneis[.]
68955
68956 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 11r (aufgeklebt) Mar quos etiam Cartan hodie Mirsae 5 L Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Meier: Antiquitates villarum et villicorum, Frankfurt 1701 | S. 131-132 Linguae ("Lingu")
Mar quos etiam Tartaris hodie Mirsae <praefectus equitum> Turcis <Mir>-aab praefectus equarum et Mirakoer<bachi> teste Chardino de <coronatione Solimanni> praefectum equorum <equiorum> < - > Meierus Gottingensis < - -  antiquitatibus  - - > Meier là < - - - > quod est < - >[.]
68956
68957 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 13v (aufgeklebt) Unmare de re ignobile retinent 5 L Aufz.; eigh.; unreglm.kleiner Zettel (Umschlagrest) Opitz: Incerti poetae Teutonici rhythmus de Sancto Annone, Danzig 1639 | S. 13 Linguae ("Lingu")
Unmare de re ignobili retinent Silesii ut alia veterum plurima, quorum [. . .] alibi usus [. . .] vel rarus vel nullus[.] Opit. ad Vitam Annonis pag. 13.
68957
68961 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 20r (aufgeklebt) [Exzerpt aus Clüver, Germaniae antiquae libri tres] Man vox multorum populorum 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Clüver: Germaniae antiquae libri tres, Leiden 1631 | S. 67 Linguae ("Lingu") 292
Man vox multorum populorum apud Cluver. lib. 1. c. 9. Ant. Germ.
Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 216; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 68961
68962 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 23v (aufgeklebt) [Exzerpt aus Tentzel, Monatliche Unterredungen, 1689] Mikil oder Mukel 1689 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Tentzel: Monatliche Unterredungen, 1689 | S. 1063 Linguae ("Lingu")
Mikil oder Mukel id est groß [. . .] so wohl in der gothischen version der Evangelien als in den Monumentis Runicis des Wormii. Tenzel. Octob. 89. p. 1063[.]
Leibniz' Handexemplare der Bände von Tentzels Monatlichen Unterredungen konnten noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 68962
68963 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 27r (aufgeklebt) Meinen respicere, designare 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu")
Meinen respicere, designare ad aliqu< - > persistere respondere designare ad aliqu<em> pertinere a mein meins < - > Meinung respectus <coget> designatio. Minen amare bene<villo ne p - > Minae respectus absehen designatio[.] Minari id est destinare quod postea in malam partem, ut Germani< - > re< - > id est obj< - >gare punire s< - > a respicere. Ut Latinorum animadversio et Anglorum re<flexion pro  - >. Haec ad voca[.]
68963
68964 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 35v (aufgeklebt) Est pauci et non est nauci 5 L Aufz.; eigh.; kleiner hoher Zettel Linguae ("Lingu") 46
Est pauci et non est nauci utrumque miga Italis id est null<o hoc p - iat>. A mica quasi ne mica <quidem.> Hinc medio < - > Minga. Innocentius XI. <papa> hoc verbum pronuntiabat, duriter negans quae petebantur unde a Regina Christina vocari solebat il Mingone[.]
68964
68965 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 36v (aufgeklebt) [Exzerpt aus Thietmar, Chronicon] Quidam rusticus de 5 L Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Thietmar: Chronicon, Helmstedt 1667 | S. 192 Linguae ("Lingu") 1030
Quidam rusticus de occiduis veniens partibus novam Imperatori legationem detulit, et hanc nulli nisi soli unquam aperire voluit, portans adhuc stimulum, [. . .] quo tunc pecus aranis minavit cum hoc ei coelitus per columbam jussum fuit. Ditmarus lib. 7. edit. Mader. p. 192.

In margine: minare est ante se pellere vide Festum in agere et agasones

Mihi videtur a minis id est acribus voluntatis cignis ad motum stimulantibus esse minari et minare, et ab hoc etiam Italicum et Gallicum menar vel mener[.]

Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 85, Stück 1; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 68965
68968 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 45v (aufgeklebt) Multum Latini id est Celtici in 5 L Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu") 550
Multum Latini id est Celtici in Scythico <ut> more Slavos mare olim Morimarusa de mari mortuo. Hac illud Scythicum Alox-pata de viricidis apud Herodotum. Spi de visu unde Germanis spehen, Latinis species, speculum, semilatinis spion.

Latinum est Graecocelticum[.]

Lluyd in Transact. 1698 <(is qui Camdenum renovavit)> Hibernica esse Latinis valde cognata <esse antiquam Latinitatem corruptam>[.]

-gestrichene Ordnungsnummer: 380 -vgl. Philosophical Transactions | 1698, S. 280 68968
68969 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 47r (aufgeklebt) Polonis Germani sunt Niemiesch quod significat 5 L Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu")
Polonis Germani sunt Niemiesch quod significat linguae alienae hominem, et nobis mutum nam niemic <mutus> a negativo nie et mowa vox[.] Cujus radix per multas linguas fusa est. Nam et Graecis mythos fabula seu sermo, et mot motto Gallis Italisque vox. Ipsum Latinum <mutus> credo ab hoc origine est enim in m< - - cis> tentamentum, et quasi < - > quod naturaliter exprimit itera in qua primum labia aperiuntur[.]
68969
68974 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 88v (aufgeklebt) Orth soviel als ende den bergleuten 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu")
Orth soviel als ende bey den bergleuten vermuthlich angangs auch bey den andern teutschen. Ich habe unweit Osnabruck in acht genommen, daß ein orth auch so viel als ein ende. Erörtern ist endigen definire decidere[.]
68974
68976 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 93v (aufgeklebt) paggio a 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 1030
Paggio a paidion. Majus barbare Latinis Madius, hodie Maggio Italis. Diabolow Aeolice zabolow. Etiam Zabulus Latinis in barbariem inclinantibus. Etiam deyw pro Zeyw. Zeygv quasi suo agv[.]
68977
68977 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 93v (aufgeklebt) paggio a 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 1030
Paggio a paidion. Majus barbare Latinis Madius, hodie Maggio Italis. Diabolow Aeolice zabolow. Etiam Zabulus Latinis in barbariem inclinantibus. Etiam deyw pro Zeyw. Zeygv quasi suo agv[.]
vgl. Feller, Monumenta, S. 598 68977
68980 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 107v (aufgeklebt) Pek ist bey den Nieder Sachsen das 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 294
Pek ist bey den Niedersachsen daß Hohle am < - > das Marck in den baümen, die Englander nennen es glaub ich pith. A picea arbore padus[.]
68980
68982 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 112v (aufgeklebt) Pferd a verechor 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 1035
Pferd a veredo illud unde quaeri potest sane in Ep< - > Equi <Hadriani> imperatoris Borysthenes A<lanus> Caesareus veredus.
68982
68990 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 148r danach (aufgeklebt) Radagaisius Scytha dici solet 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 277
Radagaisius Scytha dici solet, qui a < - > ingressus a Stilicone fuit < – us> sed nomen est Germanicum sic usitatum Longobardis, sic Radelgisus dux Benev. in Chron. Monasterii s. Vinc. ad fontes Vulturni p. 476. <contra> erga voces Regae vocant <slavonicus>[.]
68990
68991 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 165v (aufgeklebt) In antiquioribus literis Germanis 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 297
In antiquioribus literis Germanis saepe voces reperiuntur significantissimae, quae in desuetudine[m] abiere, sic in literis 1393 quibus Ottot Dux Brunsv. Monasterio in Reinhausen ord. Bened. protectionem suam promittit haec vera reperi: Wann wir sy nicht wollen laßen verunrechten <wo> wir das gewehren <mogen>[.] Verunrechten injuria affici <einem unrecht thun>[.]
68991
68992 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 181r (aufgeklebt) Ruhren quidem quod fluere hehrruhren id est hehrfließen. 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu")
Ruhren idem quod fluere, hehrruhren, id est hehrfließen. Rothe Ruhr, weiße Ruhr. Dysenteria, diarrhoea. <Fluvii> non < - > nomen (appellativum origine ut in aliis) Rura conveniunt rinnen, Rhein, Rhodanus rheda, rata %(reein < - -  Riga recte> regere[.]
68992
68994 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 193r (aufgeklebt) [Exzerpt aus Tentzel, Monatliche Unterredungen, 1689] In ordine Romano 1689 5 L Aufz.; eigh.; Zettel Tentzel: Monatliche Unterredungen, 1689 | S. 211-212 Linguae ("Lingu")
In ordine Romano: Acoluthi qui Rugam conservant; de hoc Ciampinus in conjectur. de perpetuo Azymorum usu. cap. 14. quae vox et saepe apud Anastas. Biblioth. de sensu et varias sententias Butengeri, ferram Salmasii adducit, nec aliud esse putat quam viam per quam transit pontifex quam Acoluthi apertam servarunt. Ubi Tenzelius Januar 89 pag. 212. non male notat, Ruga esse, quod Germanum reihe alicubi riga, (unde Gallicum rue. Ego addiderim Latinam regna, regul<ae>, rigidos, spectus omnia ab eodem fonte esse[.]
Leibniz' Handexemplare der Bände von Tentzels Monatlichen Unterredungen konnten noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 68994
68998 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 199v (aufgeklebt) Routurier est qui terram colit (+_ruda est novale_+) 5 L Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu") 294
Routurier est qui terram colit (+ ruda est novale, +) ruta caesa rus, ruere, eruere add. Menag. ad v. roture[.]
vgl. Menage: Dictionnaire etymologique, Paris 1694, S. 635-636 68998
68999 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 205v (aufgeklebt) Epiphanius Haeresi 48 Cataphrygas qui mox 5 L Aufz.; eigh.; Zettel Hildebrand: Compendium veterum orandi rituum, Helmstedt 1656 | S. 149-150 Linguae ("Lingu")
Epiphanius Haeresi 48 Cataphrygas qui mox Quintilliani dictos et Trascodrugitas quod imponerint digitum indicem in nascum cum prabant. Porro Trascus apud ipsos perticam significat (+ an et digitum? +) Drusus vero nasum sive rostrum. Hunc autem < - > tristitiam significasse et ultroneam justitiam. Sed Baronius ad A. C. 173 nasum esse apud verteres [. . .] signum judicii, [. . .] et digitum dimensionis; [. . .] itaque hoc esse recto judicio [. . .] omnia metiri[.] Paulus Aringus in Roma subterranea sibi visam imaginem Petri Apostoli et Jonae prophetae quarum utraque digitum naribus amotum habuit. [. . .] Juxta Petrum Gallus trinae ab negationis monitor, Jonas sub ardio filiorum umbraculo. Conspirant haec Epiphinii sententiae qui vult hoc ritu tristitiam indicari. Ipse Aringus in Jona notari indignationem, [. . .] nares enim [. . .] iracundiae, inquit, sedes. Sed credibilius Epiphanius [- - - ] Nam truin nasus Aremoricis et Wallis, trogne hodie Gallis nasus cum facie circum. Hinc et sus iidem truye nasatissimum animal. Et vero t, r, n, literae sunt nasales, clausisque naribus minus libere enuntiantur[.]
68999
69000 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 207r (aufgeklebt) Ruma seu Rumus lac est Celticum ram[.] 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 294
Ruma seu Rumus lac est Celticum ram[.]
69000
69001 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 226v (aufgeklebt) 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 1110
Scal<c> non tam < - >, quam praefectus < - - - > vel < - - - >
69001
69016 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 325v (aufgeklebt) Genitar succinum Prussis ^<_-_ quaedam^> ex Latino 5 L Aufz.; eigh.; Zettel Hartknoch: Selectae dissertationes historicae de variis rebus Prussicis, 1679 | S. 97 Linguae ("Lingu")
Genitar succinum Prussis <hoc quaedam> ex Latino quasi externa genitum sed Lithuanis est Gintars Curonibus Sintre (Hartknoch. diss de ling. Pruss. p. 97) (Ego hoc refero ad < - - > cum Germanico < - > quod et in matallicis est materia < - - - > oneretur < - - - >Prussis glass < -  ab Germanis>[.]
69016
69017 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 325v (aufgeklebt) Slea appellatur sinus Cimbri maris ultimus 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Petrejus: Cimbrorum et Gothorum origines, Leipzig 1695 | S. 62 Linguae ("Lingu") 275
Slea appellatur sinus Cimbri maris ultimus[.] Origo ab Alga [. . .] nam [. . .] Algam Sle nominant Gothi, [. . .] cujus maxima copia maris Cimbrici et oceani aestu in hunc sinum convolvitur[.] Henr. Petreus diss de Gothis et Cimbris[.]
69017
69018 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 325v (aufgeklebt) Singen cantare 5 L Aufz.; eigh.; Zettel Linguae ("Lingu")
Singen cantare

Lusingar

Luscinia

Lusignuol

Usignuol. < - > artic.

rossignol < - >

In ipso S et ing aliquid inest soni et cantus. Concordant sonus, Phthongus tonus, tinnio in omnibus s vel t, n vel ng[.]

69018
69020 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 332v (aufgeklebt) [Exzerpt aus Boate, Irelands naturall history] Spa, est nomen appellativum Anglo-Saxonibus 5 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Boate: Irelands naturall history, London 1652 | S. 55 Linguae ("Linguae")
Spa, est nomen appellativum Anglo-Saxonibus acidulae in universum aquae Sp<udari>i quod non puto oriri a Leodiensis tractus loco ut putat Gerard. Boatius med. in Hist. nat. Hyb. cap. 7. sect. 2 sed potius illum ipsum locum a Germanis veteribus incolis hoc nomine appellatum[.]
69020
69021 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 336r (aufgeklebt) Sich spunen, festinare, ita Saxonia inferior. 5 L Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Linguae ("Lingu")
Sich spunen, festinare, ita Saxonia inferior. Anglosaxonicum speedy id est cito Graecis speytv festino[.]
69021
69023 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 357r (aufgeklebt) [Exzerpt aus einem nicht gefundenen Blatt mit Notizen nach einem Gespräch mit Johann Gamans] Stauffen ist ein becher 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Leibniz: Notiz nach Gespräch mit Gamans; Ms; nicht gefunden Linguae ("Lingu") 297
Stauffen ist ein becher hinc Hohenstauffen locus Baccho sacer. Domini de Stauffenberg habent cynthum in armis; non est a gradibus ut vulgo putant[.] Stuffen ist dempfen, hinc stuba <hy>pocaustum, vaporarium staub dampf. Gamans.
vgl. id2233; Wir gehen davon aus, daß es sich bei unserem Stück um ein Exzerpt aus einer nicht gefundenen Gesprächsnotiz handelt, weil Leibniz in anderen kurzen Streifen, die wahrscheinlich alle aus demselben Blatt ausgeschnitten worden sind und denen wahrscheinlich dieselbe Vorlage zugrunde liegt, als Quelle eine "scheda Gamansianarum" nennt (vgl._LH VI,2 Bl. 17, Hannover NLB Ms IV 471 Bd. 2 Bl. 104v und Hannover NLB Ms IV 471 Bd. 3 Bl. 366r (aufgeklebt)). Weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 69023
69025 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 366r (aufgeklebt) [Exzerpt aus einem nicht gefundenen Blatt mit Notizen nach einem Gespräch mit Johann Gamans] Stock carcer Stockstadt prope Aschaffenburg 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Leibniz: Notiz nach Gespräch mit Gamans; Ms; nicht gefunden Linguae ("Lingu") 247
Stock carcer Stockstadt prope Aschaffenburg. Stockmeister (+ stocken und pflocken +)[.] Baston Gallis stock. Bastille carcer (+ vid. Menag +)[.] <Bast>onard locus inter <Na< - >e et L<uce>bourg[.] In < - >ibus < - > quae vocantur <stock - > locus est d. Leonardo <sacer>, qui habetur patronus in carceratorum et p< - >gitur in catenis[.] P. Gamans vid. scheda Gamansianorum < - - - >[.]
Weitere Exzerpte aus der "scheda Gamansianorum", der nicht gefundenen Vorlage unseres Stückes, finden sich hier. 69025
69027 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 367v (aufgeklebt) Hiule Aratum est Graecorum 5 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest?) Dickinsonus: Physica vetus et vera, London 1702 | S. 60 Linguae ("Lingu")
Hiule Arabum est Graecorum [. . .] %(/ylh materia nam eo verbo s<imul> et pulverem minutissim<a  - > Atomos significant Arabes, et primam <rerum> materiam. Ita Dickinsonus in physica veteri et vera 1702 Londini edita in 4o. cap. 5 pag. 60[.] Ego annoto eodem modi apud Germanos praesertim inferiores Saxones <stof> (staub> esse pulverem < - > volitantem et materiam unde aliquid fit[.]
69027
69030 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 384r (aufgeklebt) Soen Frisonibus pro osculo 5 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Lingu") 247
Soen Frisonibus pro osculo Soenen sculari. Son septentrionalibus pro Fruja vel Friggo dubii sexus Deatro < - Wormius> ex Runi < - > Son < - - - > Episcopum et urbem < - > Söhne < - > außsöhnen. (+ An sohn filius quia < - - - > +) Adde < - > diss. de < - - - >
69030
69055 Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 89v [Exzerpt aus Leland: Cygnea cantio] - - -air Badune Britannis. Gildas nunc urbem 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Leland: Cygnea cantio, London 1658 | S. 8-14 Linguae ("Lingu") 275
[- - -] Cair Badune Britannis. Gildas [. . .] hanc urbem montem montem Badonicum vocat[. . . .]

Bellinesgate volunt esse a Bellino [. . .] rege Britannorum[. . . .]

Branodunus <in Anglia> Brane enim Brit[annice] corvus[.]

Brenta fluvius oritur in sylva Henodunensi tribus a Barneto vico passuum millibus[.] Defluit per radices Aroi montis ad Vilodunicos agros, tandem se exonerans in Tamesim paulo inferius Brentae vado, vico Danorum fuga celebri[.]

Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 69054
69058 Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 95v Bruler perustulare M. de Valois Hist. de France ^<_liv.^>_8. p._423. 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Lingu") 1110
Bruler perustulare M. de Valois Hist. de France < liv.> 8. p. 423. comme dit M. Menage dans ses origines. Mais Rectius brunst incendie en Allemand. Venter venditare[.]
vgl. Menage: Dictionnaire etymologique, Paris 1694, S. 137 69058
69059 Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 96r B- thorax v. Du Cang. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 50
Brunea thorax v. Du Cang. < -  Strauch - - > Mas. de diis Obotritis derivat Brennum quia Bryn significet <galeam>, (+ Ego puto Bruniam a Bruno esse p< - > Brunitum, quod <Politum> Gallis hodieque < - - - >[.]
Masius: De diis Obotritis, Kopenhagen 1688, S. 39-40 69059
69064 Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 108v Ch pro K in den diplomatibus 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Linguae") 45
Ch pro K in den diplomatibus Germanicis circa tempora Ludovici Bavari, in der Wurtemberg. deduction von der Sturmfahne.
69064
69065 Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 108v [Exzerpt aus Junius, Observationes in Willerami paraphrasin] Lucht Belgis pro luft, 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Junius: Observationes in Willerami paraphrasin, Amsterdam 1655 | S. 218 Linguae ("Lingu") 45
Ch in F

Lucht Belgis pro luft, [. . .] Ex Saft [. . .] sacht mollis[.] Ex nift, [. . .] nicht, neptis, [. . .] ex [. . .] schaft schacht [. . .] a skaptv fodio[.] Junius ad Willeram. p.m. 218[.]

Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB T-A 3277; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 69065
69067 Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 116v [sub voce Daz] Daz alicubi in Bavaria zoll, haud dubie a dazio Italico, quod a dand 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 1035
Daz alicubi in Bavaria zoll, haud dubie a dazio Italico, quod a dando. <Hund> in < - > Ms. habet[.]
69067
69069 Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 131v Dis, dinh, d%?in ^ frag^, et arenae, hinc 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Lingu") 292
Dis, dinh, d%?in <cumulus> frag<um>, et arenae, hinc d%/inia/gr> fing< - > primitiae. At pro collibus sumsere LXX interpretes Genes. XLIX. 126. conveniunt dunae cal< - > bounow mons itidem Graecis ut Germanis bühne locus elevatus[.]
69069
69076 Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 154r [sub voce durch] - qui Germani dicebant, ich bitte euch durch gott 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen (oberer linker Rand) Linguae ("Lingu")
< - > qui Germani dicebant, ich bitte euch durch gott, uti Latini per DEum te oro[.] Hodie von gottes wegen oder umb gottes willen, propter DEum[.]
69076
69087 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 46v Glast, Glasten id est 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 55
Glast, Glasten, id est glans, glanzen, Helvetiis utitur <Taulerus>. Hinc forte glas et glestum v. Plin. (+ <Tac.> +) de colore caeruleo.
69087
69088 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 46v Glaß, glat, glanz, glüen, glu, glimmen; 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Linguae") 55
Glaß, glat, glanz, glüen, glu, glimmen; glestum, pro vitro Tacito glestum pro <isatude> Tacito. Glaber, gliscere, clarus, galena, agla%/ia[,] galhnh[.]
69088
69089 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 59r Gott Germanis vel Saxonibus est DEus sed Britonibus Adulter 5 Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Linguae ("Lingu") 294
Gott Germanis vel Saxonibus est DEus sed Britonibus Adulter[.]

Grawn grana Britonibus Grawnola uvae; an hinc grappe hodie Gallis[.]

69089
69094 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 86r Secures suas Haggones patria (^ dix^<_-_^> vel Anconas ut 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 292
Secures suas Haggones patria (<Haken kern> dix< - > vel Anconas ut apud Agathiam.
69094
69097 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 104v [Exzerpt aus einem nicht gefundenen Blatt mit Notizen nach einem Gespräch mit Johann Gamans] Hart terra vacua 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Leibniz: Notiz nach Gespräch mit Gamans; Ms; nicht gefunden Linguae ("Ling") 298
Hart terra vacua, Hert Germanis, hinc Neustadt an der hart, <Opel>hart item bey Duß< - >burg, Straßburg et passim in Germania[.] An forte hinc Harz Hercynia [.] Ita P. Gamans vid. schedam Gamansian<orum>[.]
Weitere Exzerpte aus der "scheda Gamansianorum", der nicht gefundenen Vorlage unseres Stückes, finden sich hier. 69097
69098 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 109v [Verweis auf Geographica, Exzerpt aus Winkelmann] Hess haze, Heßen Catti vid. exc. ex Winkelm. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae | Geographica ("lingu | Geograph") 45
< - - >[.] Hess kaze, Heßen Catti vid. excerpt. ex Winkelm. <ut chelm helm. fr - >[.]
69098
69102 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 153r Ex literis meis ad cl. Majerum Theologum Bremensem 4._Novemb. 1695. 1695-11-14 (95-11-04) 5 Leibniz (GND)
Meier,G. (KorrespDB) (GND)
Hannover Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu")
Ex literis meis ad Cl. Mejerum Theologum Bremensem 4. Novemb. 1695.

Inter diplomata in vestro Codice S. Willehadi contenta reperio datum ab Alexandro papa seculo XII in quo mentio fit mansorum Hollandensium. Nescio an non sit nomen appellativum, et significet, ligniferos. Nam ipsa Hollandia (quae circa illa tempora hoc nominies magis nosci coepit) quasi Holtlandia dicta videtur[.]

Schulenburg,Sigrid v.d.: Leibniz als Sprachforscher. Frankf./M. 1973, S.279, Anm.323. 69102
69105 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 158v Hubsch das ist so viel als 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Lingu") 297
Hubsch das ist so viel als hoflich, oder hofisch. In alten teutschen schrifften findet man hubisch[.] Nun weis man, das hof hoba, haba, hufe, eins ist; eine hufe landes ist so viel zu einem hofe ad curtem oder curiam gehöret, mansus[.]
69105
69107 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 170r Huy id est hodie 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Lingu")
Huy id est hodie. Dans huy. In 21 edicto Ludovici XIII condito 1636 cum hostes in regnum irrupissent. Germani forte hinc dicunt in einem huy.
69107
69108 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 176r Jeden Polonis unus, sed solus 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Lingu")
Jeden Polonis unus, sed solus[.] At Germanis unus quisque[.]
69108
69109 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 197[a] geranow grus 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu") 280
Geranow, grus <granig>, Hebraeis ^= Gultur cultum Hortus Xyrtow, curtis garten, garden, car urbs late fus< - >[.]
69109
69110 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 198 Amm. Marc. lib._28 de Burgundonibus rex illis Hendinos 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel Linguae ("Lingu")
Amm. Marc. lib. 28 de Burgundonibus rex illis Hendinos, sacerdos sinistus (+ Sünen est expiare, Hand manus potestas +)[.] Forte Kundinos a Konig[.]
69110
69111 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 212v Hereia Sabinorum linguam 5 Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Linguae ("lingua") 338
Hernia Sabinorum lingua significat saxum < - > lib. 7. c. 19. Unde < - > dicta < - >os S< - >ti < - >

Karn Alpes Carnae, ut < -  kampf>[.]

69111
69112 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 215v Karst ort in Crain 5 Aufz.; eigh.; Streifen LInguae ("Lingu") 275
Karst ort in Crain da nur lauter steine (+ wie Crau in Franckreich +)[.]
69112
69115 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 245[a]v Ut peidian, peidian puer, dedit 5 Aufz.; eigh. Quart, 1 Seite/Spalte Linguae ("Linguae") 50
Ut peidian, peidian puer, dedit < - - - > paggio pronuntiant; sic in Germanico a Knab puer ortum est Knappe famulus f< - >e Knecht servus. Quod postremum < - > patet. Ex Isidoro constat antiquis Celtis Gnabat vel Kn< - >et significasse < - - - > puerum, sed ex < - > factum est Kn< - > ob Euphoriam; ab inferioribus praesertm Germanis < - - - > exempla. Nam < - > craft, luft, stift < - > inferiore dicunt cracht, lucht, sticht[.]

Quiam autem nobiles adolescentes seu tirnoas miligtarias scutiferi erant, schild-Knappen, et ideo militum jam exercitatorum etiam in diplomatibus famuli, appellabantur, hinc factum Anglis Knicht hodie significet quod Gallis écuyer id est quod nund nobilem vocant. Atque ita ex contemta servi appellatione facta est honorata < - > apud Turcas et Persas servos Sultani servos <Habi> primarios appellari receptum est. Caeterum quod in Isidori Glossis extat: Gnabat natus generatus, filius, creatus vel enixus lingua Gallica. Glossario prisco Gallico pag. 235.< - > dum putat et legendum gnaab. Sed non esse corrigendos autores sine magna causa, vel hic locus docet, nam gnabat vel Knaft rectum et antiquum esse docimus ex <facto> inde Knecht. Docet etiam < - > quod non fuerit suspicares Etsi duobus unica tantum < - - - > Nempe genow gennav generare, < - - - > Knab vel gnabat pro nato. Knaft Knecht < - > ex se < - > prodeunt[.] < - >sudois Zecca, zecchini. Ubi nihil superest[.]

vgl. Pontanus: Itinerarium Galliae Narbonensis, Leiden 1606, S. 235. 69115
69117 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 296r Notkerius 16 Kal. Jul. posito Arelefe (alias Charileefi) confessoris 5 Aufz.; eigh.; Zettel Valesiana ou Les pensées critiques, historiques et morales de M. de Valois, Paris 1694 | S. 74 Linguae ("Lingu")
Notkerus 16 Kal. Jul. posito Arelefi (alias Charilefi) confessoris (S. Calez) ibidem: quaedam mulier nomine Gunda femora denudare crura divaricare, et pudenda proprio nomini [. . .] cognomina cepit ostentare in amentiam versa cum scilicet monasterium S. Arelefi quod is mulieri sexui interdixerat assumto virili habitu intrare voluisset[.] Gunda ergo, ut annotat Valesius Germanice Cunnum significat. Valesiana p. 74[.] < - -  kinder  - - >[.]
69117
69122 70007 Ms 4, 470 Bl. 11 [2. Notiz] [Exzerpt aus Boxhorn, Origines Gallicae] Linguam Gallicam a Germanica fuisse diversam 5 | 2300.012 / 2 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen (oberer rechter Rand) Boxhorn: Origines Gallicae, Amsterdam 1654 | S. 108-111 Linguae ("Linguam") 287
Linguam Gallicam a Germanica fuisse diversam Joh. Rhellicanus Tigurinus ad lib. 1. Caes. de bello Gall[ico] apud Boxhorn. cap. 9. orig. Gall[.]
-Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz FOGEL) findet sich heute in Hannover NLB Leibn. Marg. 125; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 69122
69123 70009 Ms 4, 470 Bl. 13 [Exzerpt aus Johannes de Laet, Notae ad dissertationem Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum] Laetius partes humani corporis Cambrice et Hibernice confert 5 | 2300.014 L Aufz.; eigh.; hoher Zettel Johannes de Laet: Notae ad dissertationem Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum, Amsterdam 1643 | S. 140-142 Linguae ("Lingu") 596
Laetius partes humani corporis Cambrice et Hibernice confert.

Cambr[ice] Hibern[ice]
DynDuiniHomo [. . .]
AnadlAnamanima [. . .]
CroenCraicinnpellis [. . .]
PenglogCloiginncranicum
(+ An quasi clocka, cloche capitis?)
TrunynSronNasus
(+ Truye. sus +)
ClustCluasaaures
Latinis cluid, id est auditur
Bron (Bruniae)uchtpectus [. . .]
AsenEusnachcostae [. . .]
Bru BolyBolghventer
Bulga, balg
BogailImliocanumbilis [. . .]
TinTonanus [. . .]
ClinGlangenu [. . .]
TroedTroighpes
(treten +)
SowdlSalcalcaneum
sohle, fuß sohle, solea
ElinVillecubitus [. . .]
LlawCrobhmanus
(+ Llau consentit cum labe%?in. Crobh cum Crabbe id est animalibus multimanis +)
Ex Laetii orig[ine] gent[ium] Amer[icanarum] p. 140. 141[.]
-vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S.350 Auszug aus J._de Laet, Notae ad dissertationem Hugonis Grotii de origine gentium Americanarum, Amsterdam 1643, S._140-142. Die lateinischen Übersetzungen stehen in der Vorlage in der mittleren Spalte. 69123
69203 Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 4 Morbum aliquem >= 1696 5 Aufz.; nicht eigh. (Feller?) mit eigh. OV; kurzer Streifen Ludolf: Grammatica Russica, Oxford 1696 | S. 96 Linguae ("Lingu") 960
Morbum aliquem epidemicum vix inter illos Russos observavi, praeter commune regionum septentrionalium malum, quod e Lingua Slavonica nomen inter reliquos Europaeos adeptum est. Nempe Scorbutus, quasi diceres morbus, kat' ezoxhn Scorb enim in lingua Slavonica morbum significat; Russi vero peculiare vocabulum habent ad designandum scorbutum, quem Tsinga vocant[.]
69203
69264 Ms 12, 713h Bl. 147-159 [ 20. Notiz (auf Bl. 148r)] [Exzerpt aus Le Cointe, Annales ecclesiastici Francorum] nota menta, notamment > 1685-03 5 | 1150.400 / 20 L Aufz.; eigh. Folio, 0.1 Seiten/Spalten Le Cointe: Annales ecclesiastici Francorum, Bd. 1-8, Paris 1665-1683 | Bd. 5, S. 436 Linguae ("Lingu.")
Nota mente, et notamment Gallice, vel notamente ita Latinum nota mente accipit Stephanus papa vel qui autor est narrationis antiquae quae ei attribuitur de miraculo sanationis suae, cum apud S. Dionysium in agro Parisiaco aegrotaret anno 754, et oraret in Ecclesia S. Martyris subtus campanas; atque ibi Petrus et Paulus ei apparuissent. Vidi (inquit) ante altare bonum pastorem Dominum Petrum, et Magistrum gentium Dominum Paulum, et nota mente illos recognovi de illorum surtariis.

surtariis Baronius et Bonius interpretantur scutis in quibus pictae imagines et ita quoque in glossario Spelmannus[.]

vgl. Baronio: Annales Ecclesiastici, Bd. 9, Mainz 1601 | S. 215 Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes (mit Provenienz HOFBIB) findet sich heute in Hannover NLB Gf-A 10098; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 69264
69430 Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2 Nasus Cambrice est 5 Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Linguae ("Lingu") 294
Nasus Cambrice est Truuy< - >te < - > Galli< - - - > in Albanico
69430
69431 Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2 Mons Pagodus in India. In territorio Chaulensi situs 5 Aufz.; nicht eigh. (Fogel?); mit eigh. OV und Zusatz; Zettel Linguae ("Lingu") 36
Mons Pagodus in India.

In territorio Chaulensi situs, tota India celeberrimus, et confluxu <hominum> illuc peregrinationis causa confluentium frequentesque, ita ex omnie parte plenus, ut non nisi ex uno latere ad interiora aditus pateat; totus quantus hujusm. (Braxmanum) xaracterib. inscriptus,quod apud <omnes> in magna veneratione et cultu sunt. Hac P. Ceschius ad me transmisit. Kircher. Oedip. Aegypt. Tom. 3. c. 3 p. 22.

Et ibid. p. 27: h< - > Xaracteribu. totus mons in India, quem Pagoda Canarim vocant Lusitani, quem ab Or< - >bus populis Diis esset dicatus, exaratus cer< - >, ut a teste oculato P. Joanne Maraci, quem dum haec scribo, Romae percuratorem Indiae agit, oretenus intellexi, tametsi dictae notae a nullo hucusque indigenaarum intelligi potuerint.

Add. characteres e quibus W< - >ebius in Aegyptus < - - - >[.]

69431
69432 Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2 Angeli Monosinii floret Italicae 5 Aufz.; nicht eigh. (Fogel?); mit eigh. OV; Zettel Linguae ("Lingu") 1031 69432
69433 Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 2 Axioma Etymologica probabilitatis vox ejus linguae potius 5 Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Linguae ("Lingu") 56
Axioma Etymologica probabilitatis vox ejus linguae potius esse credenda est, in qua ejus ratio reddi potest. Sic Troja, (apud Joh. Fab. < - > ad <Recch - > p. 639. ex Becano[.] Troja Cymbrica antiqua, Phrygia Trojanorum Belgica Gallica Italica < - > signific<at> Scrofam. ((est a < - co> foecunditate. Imo a < - nasus> Celt.
69433
69436 Ms 4, 479 Umschlag II, Teil 1 Lingua Circassorum est 5 Aufz.; eigh.; kleiner Zettel Linguae ("Lingu") 1103
Lingua Circassorum est <structurae - - - > positus ab oriental< - > Maeotidis < - > dicti < - > Circassi < - - - > 144 <Germ.  - >[.]
69436
69439 Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 1 Petri Lodereckeri Pragensis 5 Aufz.; nicht eigh. (Fogel?) mit eigh. OV; Zettel Linguae ("Lingu") 46
Petri Lodereckeri Pragensis Dicionarium 7 Linguarum, videlicet Latin. Italic, Dalmat. Bohemic. Polon. Et Ungarica, una cum cujuslibet Linguae Repertorio Vernaculo. In 4 <oblong>.

1605. Pragae e Typografeo Otmariano impensis Auctoris.

< - > yyy. Habet Prof. Myller. Extat in Bibl. August.

69439
69442 Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 3 [Exzerpt aus aus La Loubère, Du royaume de Siam] Apud Siamenses pu pater, Me mater >= 1691 5 L Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest) La Loubère: Du royaume de Siam, Bd. 1-2, Paris 1691 | Bd. 1, S. 229 Linguae ("Lingu") 260
Apud Siamenses pu pater, Me mater

Sinenses fu mu

Lalombera liv. 1. ch. 9. n. 5[.]

-Beschrieben Rückseite: Rest einer Adressierung an Leibniz; -vgl. id61147; Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Gp-A 170; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 69442
69444 Ms 4, 479 Umschlag I, Teil 4 J et S permutata 5 Aufz.; nicht eigh. (Fogel?); mit eigh. OV und Zusatz; kleiner Zettel Linguae ("Lingu") 55
J et S permutata[:] Pro Zugno Lombardorum reliqui Itali dicunt gingno[.] Farbic, ab <Aquap. D.> Locut. C. 12[.]

Zabulus pro diabolo[,] zelia Judaica[.] Naggio[.]

69444
69468 Hannover NLB Leibn. Marg. 56, eingelegter Zettel nach S. 252 5 Aufz.; eigh.; unregelm.Zettel (Umschlagrest) Linguae ("LIngv") 297
H. Bodiker Rector zu Collen an der Spree grundsaze der teutschen sprache so alda 1690 8o. herauskommen gefallen mir wohl[.] Vid. vorrede[:] Er gehet mit einem teutschen lexico umb[.]
69468
69525 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 230v [Exzerpt aus Valvasor, Die Ehre deß Hertzogthums Crain] (+_Kirche ^<_-_^> a kyriakh 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Valvasor: Die Ehre deß Hertzogthums Crain, Bd. 1-4, Laibach 1689 | Bd. 1, S. 631 Linguae ("linguae") 1034
(+ Kirche < - > a kyriakh +) krainanisch Zirkui<za> eine kleine kirche davon der zircknizer flecken und see vermuthlich die nahmen haben. Topol. Carniol. lib. 4. p. 631.
Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 69525
69529 Ms 4, 471 Bd. 1 Bl. 94r [sub voce brosam] fragmen brosme mica 5 Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Junius: Quatuor evangeliorum versiones, Dordrecht 1665 | Gothicum glossarium, S. 420 Linguae ("Lingu") 292
Fragmen, [. . .] brosme mica, [. . .] crum, Anglis [. . .] krume ‚ Alamannis Tr< - >mma Graecis comminutus urymma Hesychio est fragmentum panis Francisc. Jun. addend glossar. Goth. p. 420[.]
69529
69534 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 8r Garvan parare apud Tatian. in Harm. 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 298
Garvan parare apud Tatian. in Harm. l in Lips. Gloss. gerwon (+ scil. gerben hodieque praeparare, sed speciatim de corio[ +).]
69534
69538 Ms 4, 471 Bd. 2 Bl. 195r K. curvedinem designat, atque 5 Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu")
K. curvedinem designat atque adeo etiam <cleva>tionem et depressionem[.] Nam ad literam K, pronuntiandam cavum magis et vacuum os fit, et corpus respiratione attolli solet, ut in h quod est k imperfectius. Alibi notavi curvitatis vocabula. Nunc elevationis et depressionis quaedam dabo. Ko%?ilow cavus, Kule, fossa, et gula: contra gora polonis, graecis horos mons, horn, cornu <ab> korn granum. Nisi id a G malis, quod volubilitatem seu rotunditatem designat quasi elevatum sed non asperum[.]
69538
70572 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 173r (aufgeklebt) [Exzerpt aus Tentzel, Monatliche Unterredungen, 1689] 1689 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Tentzel: Monatliche Unterredungen, 1689 | S. 211-212 Linguae ("Lingu")
Reihe, <Riahe r - ge> Germanicum regula, ruga in ordine < - > Acolythi qui rugam conservant Ciampini tr. de Usu Azymorum recte explicat <de> apertas quam conservant < - -  transire sine turbae impedi  - > hinc Gallum rue[.] Ita recte Monath. Feb. p. 212. ( +  vid. Menag de < - >[ +).]
Leibniz' Handexemplare der Bände von Tentzels Monatlichen Unterredungen konnten noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 70572
70575 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 181r (aufgeklebt) [Exzerpt aus Leland: Cygnea cantio] Saxonibus ^<_-_^> Rhe, et subinde 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Leland: Cygnea cantio, London 1658 | S. ??? Linguae ("Lingu") 55
Saxonibus < - > Rhe, et subinde <Hrie>, hinc Rhegale rivi cursus Overrhe ultra rivum, Rheford < -  trading> , Rhidune opidum prope rivum Suderrhe in meridiem rivi, unde < - >. Nomen ad australe Tanisis ripam[,] sic < - > quod Lelandus interpretatur pontes ex <Antonino>[.]
Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes konnte noch nicht gefunden werden; weitere Exzerpte daraus finden sich hier. 70575
70579 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 345r (aufgeklebt) Spinula spindel Epingle 5 L Aufz.; eigh.; kurzer Streifen Linguae ("Lingu")
Spinula spindel Epingle. < - > olim homines usi spinis pro d< - >bus < -  tegumen> (Germanis) sagum fibula aut si desit spina con< - >tum[.]
70579
70581 Ms 4, 471 Bd. 3 Bl. 226r (aufgeklebt) [sub verbo Saufen] Amm. Marcelin. lib._26. Valens 5 L Aufz.; eigh.; Streifen Linguae ("Lingu") 340
Amm. Marcelin. lib. 26. Valens a < - - sionem> Sabaiarius dictus. <N>empe Sabaia a<pud> Illyricos <paup - - - orum> potus ex hordeo vel frumento (+ an Safft, <sap - > sauffen ab eodem fonte. Sic bibere Bohemis <uziwati  - > succus est <sere>[.]
70581