Insignia Alberti Epi Halb. qui ex familia Burggrav. Magdeb. Vol. Sax. 3. lit. W. voce Witmarshagen.

Columna absqve falcibus in galea sigilli Brunsv. Ottonis. vid. Northem. Antiq. fol. 45. ad 1368. Et fol. 50. ad 14. . .8 in scuto sunt duo leopardi[.]

Spartanus quidam Muscam in Scuto habuit viva nihilo majorem cumque irrideretur, tam prope inquit accedo ad hostes, ut agnoscant signi mei modum.

Strelovius chron. Guthland. Dass er alte münzen gehabt so in der insel Gothland [. . .] ausgegraben darinn ein ochsen kopf. Cymbri haben einen ochsen kopf im wappen gefuhret Plutarch. in Mario. Wenden haben Schlangen und Drachen <verehret>.

A Francis propagatae gentes et familiae origini suae denotandae leones ferre studuere[.] Freher. Or. Pal. p. 1. c. 13[.]

Sigill. Tzellensted. Sigill. Warnholtz. Sigill. Westerhofe[.]

Vom ursprung der Wappen late Lazius praefatione Com. Rom. et lib. 9. cap. 17[.]

Aurea bulla Friderici II ubi Roma caput mundi regit orbis frena rotundi, in confoederatione ejus cum Episcopis principibus Germaniae quae apud Hedam exhibetur p. 193. sub Ottone 2 Epo. Buchelius ad Hedam vero ex Autographo addidit <ectypum> sigilli[.]

Herm. Landgr. Thuringiae Hassiae Comes dominus terrae prope Laginam adjacentis. Diploma ejus et sigillum in quo Leo Thuring. Ant. Northem. fol. 19.

Aper insigne Estiorum: matrem deam venerantur, insigne superstitionis formas aprorum gestant, id [. . .] securum deae cultorem praestare. Tacit. mor. Germ.

Wasmodus et Pardamus milites de Knesebeck 1313 in insignibus habuerunt unicornem saltantem[.] Vol. Sax. 3. lit. W. ante Wolpe[.]

Sigillum Calebergi in Moringen Vol. Sax. 3.

Friderici Svevorum ducis sigillum de 1181. exhibet Obrechtus in Alsat. prodr. cap. 10. p. 229. dignum describi, quod Leo in clypeo[.]

Francos habuisse tres bufones in insignibus, ut se [. . .] palude maeotide egressos notarent Coccius in Dagoberto suspicatur c. 5. p. 39[.]

Die von Buchheim haben einen papagey im Wappen id tali occasione factum dicitur: Sie hatten einen zahmen papagey dicuntur autem auri amatores et venire ex regionibus auriferis. Psittacus thesaurum delegit <frusta> auri signati veteris <rostro> aliquoties affert. Sequuntur eum, reperiunt thesaurum inde arx structa[.] Gamans. narrabat.

Tua Majestas ad Consulem, in Epistolis Ciceronis[.]

Majestas populi Romani saepe in antiquis[.]

Julius Caesar dictus clarissimus.

In Instrumento pacis tres haut tres excellent et tres puissant prince. Tua sublimitas, ita duci cuidam Bavariae scribit aliquis comes de Heldrungen[.]

Regi Galliae olim nostri p[rinci]pes scripsere: tres affectionné, Consanguineo carissimo. Patri ducis Georgii Wilhelmo Henricus IV. scripsit: amico intimo[.]

Welfus vir illustris a papa appellatur non ut alii plerique nobiles[.]

Artige diplomata vom Henrico Leone im Closter Riddageshausen wegen der Sigillorum.

Briefe auch zu Zell, darinn des Majestät insiegels gedacht.

Die von Cronberg haben vor diesen mit den Francfurtern Krieg gehabt wegen des wappens, weil diese den Schwarzen und weißen adeler zugleich gefuhret biß durch krieg und kayserl. befehl die Francfurter gezwungen worden denen von Cronberg den schwarzen adler als ihrer famil zustandig zu laßen[.] Gamans. narrabat[.]

Stauffen est becher. Hohenstauffen locus Baccho sacer. Herren von Stauffenberg habent cynthum in armis. Non a stuffen, gradibus ut quidam[.]

Sigill. Rostorp Sigill. Stabbensen Sigill. Salder. Vol. Sax. 3. lit. R. S.

Flores Mespili in Comitis Geldriae scuto et vexillo, expressis in sigillo 1225 apud Buchel. ad Hedam in Ep. Ultraject. pag. 200.

Beatrix de Savoye fille de Thomas I. Comte de Savoye, mariée à Raymond Beringer Comes de Provence 1266 ou peu apres, son tombeau (dans l'Eglise de la commanderie d'Eschelles) qu'elle avoit fondée estoit orné de 22 statues de marbre blanc dans des niches où il y avoit tous ses principaux parens, ses filles et ses gendres, [. . .] avec les écussons de leurs armes. [. . .] Ce riche Mausolée fut demoli à la guerre de Savoye l'an 1600. Guichenon part. 1. ch. 9. Memorabile monumentum si verum. Exhibet figuram. Regum Galliae multa lilia. Vereor ne nova sint scuta, p. 264. Similiter vereor ne Thomae ipsius monumentum ibid. p. 250 sit <novum>[.] Certe addititium necessario est: FERT quod ibi reperitur. Quippe posterius ex filiabus ejus non Francorum altera Anglorum Regina[.]

Mscr. ubi insignia ducum Sveviae citat Crus. part. 1. lib. 12 pag. 320 et alibi[.] Adde part. 2. lib. 1. p. 29[.]

Inter antiqua monumenta rei Heraldicae est monumentum Elgeri Comitis de Honstein, et Lutradis ejus uxoris, fundatorum coenobii Ilefeldensis quod illic visitur ubi duce in saxo imagines, una Elgeri altra Lutradis ut indicant literae superstantes. Ille gestat sinistra scutum duodecim quadratis areolis distinctum (quod ad extinctionem familiae usque gestavere Honsteinii) in quibus duodecim hae literae: VON HONSTEIN. At haec sinistra gestat galeam cum cornibus cervinis ei impositis, itidem Honsteiniae haereditariam. Literae quae lapidem circumeunt, indicant 1190 Elgerum <obtiun>isse ab Henrico sexto, ut fundus coenobio concederetur, patrem ejus coenobium inchoasse, istum et haeredes ejus perfecisse. Itaque suspicor sub liberis ejus absoluta structura et monumentum hoc fuisse positum. Quod firmant imagines duorum Abbatum impositae eidem lapidi, quae mihi indicare videntur tunc secundum Abbatem coenobio praefuisse[.]

De Insignibus nobilitatis Barth. tom. 2. in Statium p. 164 e prisco Scholiasta. Idem in Thebaid. lib. 2. p. 643. nota 717. de animalibus feris in scutis. Id inprimis usitatum Germanis Cluver. Germ. Ant. lib. I. c. 44 p. 292. Stewech. ad Veget. lib. 1. c. 20. Desider. Herald. digress. XII ad Tert. Apolog. lib. 1. p. 213.

Ferrandus rex forte primus an tertius Legionis et Castellae ab altera monetae parte Equitas reg<ni> Equus liber et in medio et ab latus aquila[.]

Aper insigne Estiorum Tacitus. Insigne inquit superstitionis formas aprorum gestant (+ sic et Draco Widekindi forte signum sacrum +)[.]

Sigillum in quo dimid. Uslariense, dimid. Bodent<iens>. Insigne fol. 243. in Northeim. Ant.

Habetur diploma Hermanni 2di Abbatis Northeim. 1219. ind. 5. Epact. 22. ubi + S. HERMANNI. ABBATIS IN NORTHEM. oblongum. Abbas sedens dextra benedicens taena tenet pedum.

Sigill. Burgensium in Pattenhusen Sigill. Pickart. Vol. Sax. 3. lit. P.

Sigilla [. . .] Ludovici [. . .] Ducis[,] Rudolphi et Ruperti Caesaris Ludovici nepotum apud Gewold. monitoria Epistola ad Freherum, ibi Bavaricum digma tessellam in clypeo, leones palatini intexti equi tegmini. Notandum, denn alda si<ch>eln in Galea, daran wie zweige mit blättern[.]

Leo est coronatus[.]

Quae Witikindus habet de aquila quae super dracone et leone volat veterum Saxonum signo, (quod Conringius sacrum interpretatur) illustratur ex Guil. Britonis, Philipp<eide> ubi Otto IV etiam draconem et Aquilam de super habet, forte et leonem quod <non> notavit Brito. Adde ibi Barth. ad lib. XI. v. 25.

Besly preuves de l'Histoire des Comtes de Poictou. Ex Chron. Vezeliac. Ms. Anno 1086. Wilhelmus d. Aquitanorum ob. qui aedificavit novum monasterium (Pictavii)[.] Ex Tabulario Monasterii, novi Pictav. Nobilissimus Guillelmus qui et Gaufredus fundator Monasterii novi nostri obiit 24. die mens. Septemb. . . . Il y a une inscription gravée autour du tombeau, les vers (leonins) sont és faces de midy orient et septentrion, mais en la face de l'occident il y a: Hic jacet Guillelmus qui et Gaufridus comes Pictavorum . . . O domini . . . un leopard couché à ses pieds[.]

1. Lions de Bronsvic leopardés, et non simplement des Leopards[.]

2. Lion de Lunebourg sans couronne[.]

3. Lion Dipholz doit estre lion d'argent, champ de gueules[.]

4 Luterberg doit estre lion d'or champ de gueules[.]

5 Lahra barres d'or, champ de gueules[.]

6 Les lions ont les deux pieds de derriere en terre le pied droit de devant le plus elevé, et le gauche moins[.]

7. Dans plusieurs monnoyes les sauvages ont des pins deracinés en main.

8. Proportion de l'écu[.]

9. Globe du monde[.]

Ad sigilla et insignia pertinentia von H. Hofrath Ludecken gehoren noch zu inquirendis[.]

Equus belli insigne. Signum quod regia Juno monstrarat caput acris equi, sic nam fore bello Egregiam et victu facilem per secula gentem de Didone. Et Anchises ex Italiae litore equos videns. Bello armantur equi bellum hoc armenta minantur[.]

Cuspinianus in Augusto Caesare sagt, der zweykopfigte adler im Schild des Romischen Kaysers, [. . .] seyen zwey adler die einander mit den flugeln also bedecken. [. . .] Wo dem also (sagt Hundius in obs. ad famil. Bavar. subjectis) müsten vier fuß dabey seyen.

Sigillum de Bechelingen fol. 295. Northus.

Putat H. Henricum leonem minori sigillo usum et splendidum illud equitis <catalf>racti abrogare coactum, quod quis credat. Quasi ipse scilicet nunquam ex< - > insenserit, et qui < - - > insignibus renuntiaren, et quasi non filiu et titulum et insignia retinuerit[.] Henrici leoni quidam equum <calientem> assignt alii vero ut vetus Chron. Saxon. Henricus Woltherus in Xronico Bremensi, Joh. Schiphowerus in annal. Oldenb. Msis. et post hos Alb. Cranzius Sax. lib. 2. c. 24 et lib. 8. c. 28[.] duos leopardos sive leones fulvi coloris a Ricardo rege in locum amissorum insignium accepisse tamen < - > horum in ipsius sigillis[.]

Herzog Ernst und Herzog Magnus gebrudern herzogen zu Br. dergleich wie sie die lehen zu Braunschweig in den stifften verlehnen sollen. 1345[.] SIGILLVM . . . ERNESTI DVCIS IN BRVNESWIK< - >. Est leo gradiens, cauda sursum reflexa rictu aperto semiobverso. Campus nescio quibus foliis vel ornamentis respersiis[.] Otto dux de Brunsvic et Luneburg et ducissa Mechtildis uxor ejusdem . . . Acta sunt haec Luneb. MCC nonagesimo tertio. De dimidio choro satis dato proposito montis S. Geiaci prope Brunsvic, et vendito ab hos, coenobio Scernebecensi insigil. Ottonis leo gradiens solitus . . . In sigillo ducissae ipsa sedens manu dextra tenens scutum in quo leo Brunsvicensis nescio quibus foliis vel rosis conspersus sinistra scutum in quo rhombi. S< - > utraque ornamenta quos puto esse Schaumburgica. Ni fallor jam delimentum habetur[.]

Herr Wilhelm zu Br. und Lunb. vertrag mit seinem H. vetter herzog Magnus daß erster tochter Hr. Mechtildis deßen Sohne einen verne< - > und der selben im fall er ohne mannlihce Erben sterben würde die im furstenthum Luneb. succediren solte. 1355. Verba: Van Goddes gnaden we Her Wilhelm Hertoghe to Brons< - > unde to Luneb. bekennen operbat, dat unse leve vedder herzog Magnus von Brunsvig med us, und we mid eme, gededinghet haben dat jungkherr Ludwig sin sohne salljunkvrowen Mechtild use tochter nehmen to eneme rechten wy< - > de wele we eme geven, undt staf< - > we one rechte < - > so sahall he mid user tochter uße ganze herrschap to Luneburg hebbben Zell 1355. Sein Siegel ist ein lowe mit 3 Rosenblattern oder blumen so zielich groß, und mit vielen kleinen blattern so fast wie herzen[.]

Sigill. fol. 24.3. sigill. in Plesse. Volum. Northem. H.

Sigill. Prome Sigill. Rheten[.] Vol. 3. Sax. lit. P. et R[.]

Vignier in notis ad Caesaris com[mentarios] a se Gallice versos: [. . .] res est notatu digna [. . .] cerebrum Galli Gallinacei bene elixati, referre ex una parte [bufonem], ex altera scutarium lilii florem, optime formatum. Sed recte Chifflet. in Lil. Franc. cap. 5. fab. 2. Ad figuram cranii interioris formati sunt rudes illi ductus, [. . .] aconita flores edunt galeatos, qui ne quidquam prosunt ad bellum. Radix silicis foeminae obliquatim secta bicipitem aquilam ostendit, quae nihil juvat ad imperium. Flos consolidae regalis desinit in acuminatum corniculum, quod antiqui aevi calcar refert unde a Belgis nostris appellatur Riddersporen calcar equitis. Addit Chifletius forte apes regias <rudi> seculo male efformatas pro bufonibus habitas[.]

De Monogrammatis Carolus Du Fresne in notis ad Annam Comnenam p. 253. Mabillon in re dipl.

Jean Moine de Marmonstier en Touraine qui vivoit du regne de [. . .] Louys le jeune a fait en Latin Gauffredi ducis Normannorum Historiam qui a esté fils de Fulques comte d'Anjou [. . .] Roy de Jerusalem. Ce livre est cité dans les annotations de T. Godefroy à l'entreveu de l'Empereur Charles IV et du Roy de France p. 121. Il y est dit que ce jeune seigneur Geoffroy fils de Foulques de<v>ant epouser la fille de Henry I. Roy d'Angleterre estant venu trouver le Roy à Rouen. Le jour qu'il devoit estre fait chevalier par le Roy prit le bain selon la coustume; illucescente die altera balneorum usus, (+ forte balneo usus), uti tyrocinii suscipiendi consuetudo expostulat, paratus est. [. . .] Post corporis ablutionem ascendens de balneorum lavacro, bysso retorta ad carnem induitur cyclade auro texta supervestitur chlamide conchylii et muricis sanguine tincta tegitur, caligis holosericis calciatur, pedes ejus sotularibus in superficie leuculos aureos habentibus muniuntur (+ Ergo jam tum leones insigne regum Anglorum[ +).] Talibus ornamentis (+ ubi +) decoratus regius gener, adductus est miri decoris equus. Induitur lorica incomparabili quae maculis duplicibus intexta [nullius] laceae ictibus transforabilis haberetur. Calceatus est caligis ferreis, ex maculis itidem duplicibus compactis. Calcaribus aureis pedes ejus astricti sunt. Clypeus leunculos aureos imaginarios habens collo ejus suspenditur[.] Imposita est capiti ejus cassis multo lapide pretioso relucens quae talis temperaturae erat, ut nullius ensis temperatura incidi vel falsificari valeret. Allata est ei hasta fraxinea ferrum Pictavense praetendens. Ad ultimum allatus est ei ensis thesauro regio ab antiquo ibidem signatus in quo fabricando fabrorum superlativus Galannus multa opera et studio desudavit etc. Suspicio mea est Angliae Reges Andegavenses in insignibus habuisse avitos Leones, quoniam Godefridus Andevagensis Henrici II. pater, in clypeo habuit leones, ut haec narratio ostendit. Patet hinc etiam jam illo tempore cepisse aliqua insignium rudimenta. Quodsi dicamus leonibus non suis, sed Regis Henrici I. usum Gotfridum, a quo miles erat creandus et cujus filiam ducturus erat, tamen modo constat non leopardos adhibitos, sed leones[.]

Insigne Wendicum in <draceo> ist ein [. . .] fliegender drache [. . .] Olaus M. lib. 2. c. 24. Scil. colebant illi serpentes domesticos[,] <vid.> Voss. [. . .] Theol. gentil. lib. 4. [. . .] c. 63. Hartknoch diss. 8 rer. Pruss. th. 6. p. 143[.] Vid. quae de idololatria veterum Saxonum[.]

Ehrenkleinod p. 2 c. 4. exhibens diploma Adel< - > Epi. 987. Hamb. ubi Lundingus constituitur Advocatus in Bücki ait et sigillo constare hunc Ludingono fuisse ex familia dominorum von Berge. Sed quod tunc ex sigillo?

Insignia coloribus illustrata in Chron. Walkenredensi editi Exemplaris Hofmanni.

1350 Carolus IV. Rom. Imp. et Bohemiae rex confirmat Walkenredensibus privilegia usus est Carolus triplic< - > sigillo et quod hoc loco appendit stat< - > ab electione sua < - > regis titulo usurpavit in quo primum omnium quotquot mihi a Lothario Saxone ad Carolum IV. unsquam interrupta serie inspicere datum est <aquilam> imperii insigne eamque simplicem non bici< - > solam aquilam habebat cum hac inscriptione: juste judicate filii hominum < - >usque exemplum diplomati quo Magnus Torquatus [. . .] proscribitur affixum est unde egregie depictum Henningesius parte priori pag. 156 familiae Luciburgensium Comitum [. . .] (ex qua [. . .] Carolus IV) praemisit[.]

Blaise Vigenere en ses annotations sur [. . .] Caesar: [. . .] la Cervelle d'un Coc estant bien cuite, nette et entiere sans fracture, represente d'un costé un crapaut, et de l'autre une fleur de lis. Et [. . .] Petrus Gregorius Tolosanus Praeludiis optimi probique Magistratus lib. 1. c. 11. n. 2. [. . .] quod admiratus sum in capite Galli Gallinacei in cerebro integre sine fractura exossato, comperies in facie una buffonem, quo in dorsum verso altera facie exprimitur miro artificio lilium[.]

Historia Leonum in vicinia Lubecae captorum.

Duo occisi narrantur leones in silva proxima urbi Lubecae, quae dicitur Lauerwald. Quod noem et huic silvae a leonibus illis inditum esse, ex impositione vocis, ut credam, adducor. Nam a ex Africa, an ex vicini alicujus Principis aula in nostram silvam transierint, equidem < - > constat. Leones certe illic locorum captos esse, testes etiam sunt pelles leoninae inflatae, atque in aditu curiae Lubecensis positae.

Lubeca et Lauenburg aliquo dicta. v. Dancv. Holst.

Antiquissimum monumentum insignium reperio in lapide sepulchrali Henrici Comitis filii Ottonis Ducis extincti 1101. quod extat in monasterio Bursfelde ad Visurgim. Visitur scilicet equus erectus dimidio corpore duobusque adeo pedibus anterioribus quasi de galea promiinens. Ejus filiam duxi Lotharius postea imperator[.]

Conr. Antiq. Sax. putat Saxones esse qui Chali corrupte apud Ptolemaeum, id est Phali, a pullo equino vetere gentis insigni, quod et nomina Hengist et Horsae Saxonum in Agnliam delatorum, ab equino genere ducta indicent[.] Signum apud Saxones habetur sacrum, leonis atque draconis et desuper aquilae volantis. Verba sunt Witichindi Corbeijensis lib. 1. ann Sax. (+ nescio an ex his verbis inferre voluerit Conringius fuisse in sacros usus. Si voluit, puto non recte fecisse. Caeterum <huc> alludit, quod Otho IV. in praelio contra Perdippum Gallum in labano habuit Draconem et desuper aquilam teste Guilielmo Britone ad quem locum notat Bar<thius> aquilam imperii, draconem vetus Saxonum signum fuisse[.]

Henricus Leo incensa Lubeca in vicina moliebatur urbem, quam suo de nomine volebat vocare löwen stadt. Sed cum cessisset ei comes Adolphus Lubecam eo transtulit novam urbem. V. Sagitt. ant. Lub. c. 2. §. 17. verba suo de nomine videndum an sunt Crantzii an Helmoldi[.]

Lilia signum sceptri seu regale. Alb. Rex Germaniae concessit Lubecensibus (1300) < - >dere florenso liliatos, qua dignitate postea Lubecam <gaudent> Florentia et Mantua[.] Sagittar. fine diss. 3. de Lubeca[.]

In sigillo Hermanni landgravii Thuringiae Comitis Hassiae appenso diplomati quod datum Ecclesciae Northeimensi visitur Eques cataphractus com vexillo et scuto in quo leo Thruingen Ehrenkl. c. XI. in Geneal. Thuring. et Hass. est circa ann. 1160. et ita recens satis[.]

La maison de Lorraine a dans ses armes [. . .] trois allerions d'argent, dans une bande de gueules, ce sont des petites aigles sans becs ny jambes. Cela vient de ce qu'alerion est l'anagramme de Lorraine, dans un temps où les rebus et [. . .] allusions estoient dans leur regne. Furetiere[.]

Rota in nummo Ludovici Landgravii, eadem tempora Friderici Barb. apud Sagittar. in Ep. de Antiquo Thuring. <stat.> (+ an forte ob <principatum terne> est nota arat< - >? +) Numburgi in aede Cathedrali complures statuae, v. Sagittar. in Eccardo II. ubi in clypeo hujus est <flos>. Est et ibi Sizzo comes, qui recensetur inter fundatores, in ejus clypeo est Leo flavus. Is vixit temporibus Henrici III. imp. vide de eo Sagittar. in Corollar. subjectis dissert<atione> de Epis et <amb>.

Billingi ducis imago [. . .] in aede ad S. Mich. Luneburgi depicta in oblonga Tabula, cui aliquot abbatum [. . .] Monasterii insignia sunt addita, in praesenti superat [. . .] loco quidem mota cum [. . .] tamen templum ante aliquot annos renovaretur, [. . .] digna tamen quae restituatur. Sagittar. de orig. Luneb. c. 2. § 20 <lumin>a aurea gemmis ornata in aede S. Michaelis Luneb. de ea idem Sagittar. ibid. §. 21[.]

Videndum Numburgi Monumentum Eckardi[.]

Antiquissimum Monumentum quod reperit Menestrier est Warmundi Comitis de Wasserburg in Eccla S. Emerami Ratisbonae[.]

In Tabulario Osterodano S. Iacobi duplex sigillum Henrici mirabilis, ab uno latere est: sigillum Henrici ducis de Brunsvic. Et in eo Leo gradiens. Ab altero latere: + S. DEI GRA. HEINRICI. PRINCIPIS PALATINATVS SAXONIAE. Et in sigullo Aquila expansas alas habens et in utriusque extremitate pila. 1320[.]

Henrici de Graecia, mirabilis filii monumentum datum coenobio Walkenrid cui confert partem de ligno domini oleum B. Catharinae, ac duas spinas de corona, qua dominus Jesus Christus in passione fuerat coronatus. Vocat imperatorem Romanorum Palaeologum sororium suum. 1351[.] In sigillo est leo; et perigrafe + sigillum. Henrici. Dei. gratia. ducis. Brunsvicensis. et. caetera.

1323 est +. S. WILHELMI. DOMICELLI. DUC. DE. LUN. in quo visitur Galea et duae falces in essoriae eam quasi includentes, unaquaeque ornata quasi ex<pansa  - ->[.]

Gervasius Tilberiensis apud Maderum cap. de regibus Anglorum a tempore Normannorum[.] Ecce quod de leone rugiente (Henrico II.) quatuor levicula prodierunt quorum quilibet in fortissimum crevit leonem. Pro levicula, lege leunculi[.] Mox filias ejusdem vocat leas, ducissam Saxoniae matrem Ottonis IV. et alias filias ejusdem Henrici II.

Herzog Otto der Erste Herzog zu Br. wird der Edle genannt im jahr 1238 wie er Luneburg mit Stadt recht begabet[.] Im jahr 1268 nennet konig Heinrich in Engelland Herzog Albrechten in einem der stadt Hamburg ertheilten hauser briefe Nobilem virem et ducem welcher titul Nobilis Edel von alters der hochste gewesen, Eiben de tit. Nobilis §. XI p. 19. seq. et Addit p. 29 herzog Otto der Strenge 1329 fangt einen donationbrief also an: DEi grati nos, Otto Domicellus de Brunsvick et Luneborg . . . Werner und Otto Edle Herren in Egelen schreiben im jahr 1341 an herzog Otten den VI. also: Werner und Otto die Edlen von Hadmersleve und heren to Egelen, beden dem achtbaren vorsten unserme herren hertogen Otten von Brunßwick use berede und willige dienste Henr. Meibom in Aur. Bull. Andron. p. 13. Wie hernach die titel gestiegen vid. Munsterus in lib. 5. Cosmograf. cap. 21 et Theod. Ho<p>inck de jure insign. c. 22. num. 4. 5. 6. etc. et 30[.]

Non videntur AEpi Colonienses ante superius seculum, sententia Hofmanni usque tribus semi< - -  quam> Angrico-Westphalico insigni haben aber 3 herzen daraus gemacht andere <Schroter> horner. Ascanii haben Schroter horner, wegen der grafschafft Brene, < - > unde comites d. S. Brene. Obersachsen hat die Schroter horner der Witikundischen wappen wegen Brene[.]

Diploma Ottonis Comitis de Brena 1278 datum Magdeb. Ecclae in quo <eques> in dextra vexillum, sinistra scutum darinn die 3 schröterhorner. In Galea ein kreuz an deßen enden <Rosen>[.] Etiam Comites de Teklenburg utuntur hoc sigillo[.]

De rebus Heraldicis vid. introductio Gelenii in lib. 2 Coloniae, ubi bene notat, esse heraldicam a vestimentis veteris militiae. Hinc metallum non in metallo esse enim perdere pretium si auro argentum inlexens p. In scutis limbi postgenitorum nempe [. . .] exhibent praetextam seu vestem juniorum[.]

Quatuor primarii colores viride, rubrum, caeruleum nigrum, etiam olim 4 circi colores venetus color, prasinus, ruber, candidus, sed hic metalla removentur[.]

Signum Mediolanense Serpentis tortuosi ac puerum evomentis[.]

V. Allat. animadversiones in ant. Etrusc. § 25. 26.

Aquilae insignia

Nemo ante Guelfos et Gibellinos Aquilam in insignibus sibi adscivit; cum eam primum illae factiones, quam in parte perpenderent, indicarent.

Namque Imperatore sequebantur, Imperatoriam Aquilam insignib. addiderunt.

M. Marcel, Histoire [. . .] de la Monarchie françoise Tome 1. chap. 10 (des monnoyes Gauloises) en rapporte deux; où il y a un cheval libre sautant au revers. Et au principal costé dans l'un il y a une teste avec le mot RIIRa ou RVRA ou RARA qui pourroit bien estre Raucaci; ou RURaci, dans l'autre une teste avec un casque ailé, et au revers où au dessus cheval est mis KALE forte a Caletibus quos ponit Caesar inter Belgas annotat Marcellus: le cheval estoit la marque la plus ordinaire des monnoyes Gauloises[.]

On appelle en François balzanes les marques blanches que les chevaux ont aux jambes. Les Allemans appellent blésses, les marques blanches au front. Blason ou blesse est marque en general car blesser est marqver ou signer. Et en Anglois blessen est benir, signare nempe cruce. Nam et Germanis segnen (signare) est benir.

Sigill. Witmershagen. Vol. Sax. 3. lit. W[.]

Insignia Haßiaca.

Insignia Haßiaca sunt, triplex galea, et stella, uri cornua; alae: Caper aßurgens, Leo.

Ex insignibus in arce Marpurgi sculptis exeunt aliquot lampades.

Herzog Wilhelm der eltere der im jahr 1429 regiret, hat diesen titel gefuhret: Wir Wilhelm de Elder von godes gnaden tho Brunßwyck ock des brunswickischen landes over wald bey der Leyne, und tho Luneborg hertoge; to Everstein, tho Wunstorpe, thou Welpe, thou Hallermund, grave, und herr tho homburg, aber seine sohne und nachfahren sind bey dem titel der herzoge zu Br. und Luneb. blieben ob schohn uber 50 graf- und herrschaften (deren etliche an einkunfften einigen furstenthümern gleich) dem haus anheim gefallen[.] Aus H. Winckelmans Mso de dynastiis[.]

Sophia filia Erici ducis (Grubenhagii puto) 1347. Abbatissa in Gandershem. Ejus sigillum, in quo clypi duo sibi oppositi, in uno duo leopardi, in altero leo. Vid. Gandershemensia in vol. I. Sax. H[.]

Sigilla (Insignia) Com. de Beilstein fol. 19. Ant. Northem. Herm. Landg. Thuring. (Leo ibid) secretum < - > de Plesse fol. 22. sigill. de Wenthusen fol. 24. sigill. Uslar. fol. 25. sigillum com. Dassel fol. 25. add. 39. 40. 44. 46. 49. 53. 31. 29. ubi sigilla varia.

Bitte dienstlich umb nachricht, ob einige ChurPfalzische Münzen oder Medaillen von Carolo Ludovico vorhanden, da er anfangs eine krone im wappen geführet, solches wappen aber hernach geändert[.] Der H. graf von Plate hat davon gedacht[.]

Duplex sigillum Buriensium in Duderstat, in uno leo, quod est secretum, alterum ipsum scil. sigillum est cum duobus leopardis.

Insigne Comitum Orlamundanorum leo cum caeculis rubeis in area, ut est insigne ducum Luneburg. Meibom. ad Leerbeck. p. 56.

Duo leones gradientes der Grafen von Diez similes Brunsvicensibus, man siehet auch die beyden augen. Winkelman ex excerpt. Heßischer Chronick. liegen bey Geograf.

Guilielmus Comes Normannorum [. . .] interfecto Heraldo Rege Angliae violenter Anglia capta duos principatus obtinuit existens Comes Normannorum et Rex Anglorum ita ut in sigillo suo ex una parte sederet super equum ut comes (+ potius dux) ex alia super thronum cum sceptro ut Rex. Herimannus Abbas narratione restaurationis Abbatiae S. Mariae Tornacensis, qui paulo post vixit. In Dacher. Tom. XII p. 373 fin.

Rogerus Hovedenus [. . .] 1188. [. . .] Rex Franciae et gens sua susceperunt cruces rubeas, [. . .] rex Angliae cum gente sua suscepit cruces albas, et Philippus comes Flandriae cum gente sua suscepit cruces virides[. . . .] Paulus Jovius: [. . .] insignia gentilitia in usu fuisse apud Italos tempore duntaxat Friderici I.

Scriptor gestorum Ludovici VII. loquens de obsidione Damasci c. 19. ann. 1147. [. . .] o quam pulchra et delectabilis visu facies exercitus, ubi tot erant nova tentoria et papiliones diversis armorum speciebus et coloribus differentes et diversae principum banneriae, aurae levis impulsionibus crepitantes[.]

Et Fauchetus asseri potest symbola scutaria, imo et cognomina fuisse in familiis certa annis ab hinc 300 aut 400 quemadmodum notavit Machiavellus in Historia Florentina, egoque id factum credo tempore sacrarum in orientem expeditionum[.]

Dadinus Alteserra lib. de ducibus et Comitibus [. . .] cap. 3. [. . .] Romanis ut ex imperii notitia liquet certi non fuere colores et metalla insignium, posterioris aevi inventum est, quod certos his colores et metalla nescio qua superstitione dicavit, et scrupulosam hac de re artem instituit[.]

Chiflet. in lil. c. 7. prim<um> Alphonsum bonum Castellae regem 1180 [. . .] gestavit in sigillo castellum aureum in scuto coccineo teste Garibay qui privilegia vidit lib. 12. c. 34 [. . .] Zurita ad 1096. Petrus Rex Aragon. 4 Regibus < - - > in scuto argenteo praetulit < - > S. Ge< - >ii crucem, impressis ad angulos 4 capitibus sanguineis. Spelmannus [. . .] p. 45. [. . .] Richardus (< - >) ad [. . .] bellum sacrum [. . .] se accingens omnium primus clypeum habet insignem,

< - - > credo non grada< - >, sigillo autem [. . .] in aliena potestate constituto novum alia forma curat conficiendum. [. . .] Illic demum nec antiquius usquam tres leones vidimus[.]

1106. [. . .] Duces Burgundiae [. . .] scutum [. . .] auro et cyano sexies oblique fasciatum margine coccineo. [. . .] Primus ex illis Hugo secundus dux fascias illas in sigillo praetulit[.]

Primus Henricus I. dux Lotharingiae [. . .] inferioris et Brabantiae S. R. I. imperio in terram s. profecturus [. . .] 1183 [. . .] leonem praetulit in scuto [. . .] 1183. [. . .] Butkens. [. . .] p. 199. et in probat. p. 47. p. 67.

Rob. Friso Flandriae Comes [. . .] 1072 [. . .] leonem praetulit in sigillo Vreed. in sigill[.]

In Genealogiis quae adducit vetera sigilla Andr. Chesnaeus nulla sunt cum scuto symbolico quod ad posteros transierit ante sec. XI. vel XII.

Apud Rigordum de Pugna Boviensi loquentem 1214 prima mentio liliorum insignis verb. Signum regale quod est vexillum floribus lilii distinctum[.]

Immanuel Weber Archivar. Schwarzburg. beym gesamt-Archivo zu Sondershausen in Exam. Herald. ed. Ff. 1696 [. . .] appendice de insignibus Schwarzb[urgicis . . .] p. 113. [. . .] Schachtzogel bedeute Lauterberg oder vielmehr das amt Schartfeld denn nicht Lauterberg sondern Schartfeld sey in der Erbverbruderung zwischen Hohnstein und Scharzb. benahmet. Tenzel Jul. 1696 p. 638[.]

Addit p. 640 in pp. ad Tenzelium errasse, Lauterberg sey in pacto nicht benennet, Hohnsteinii hattens nur pfandweise von Br. innegehabt[.]

Jac. à Mellen Nummorum ex argento uncialium Class. 1. manip. 1 num. 4. pag. 22. licet nondum satis exploratum sit, quod Daniel Papebrochius in Actis SS. Maji Tom. V. commentario praevio de S. Lucifero c. 2. n. 107. existimat, nempe nullum aquilae bicipitis vestigium uspiam ante seculum XIV. occurrere. Eandem tamen jam ante Max. I. imp. in usu fuisse, ex eo satis liquet, quod idem autor ex antiquis Parisinae editionis Georgii Codini iconismis, trajectionem Joh. Palaeologi imperatoris Constantinopolitani in Italiam et accessum ad papam Urbanum V anno 1468 exprimentibus refert . . . scilicet inter ornamenta triremis alicujus Tesseras Veneticas papales ac imperatorias exhibentia tres aquilas bicipites comparare quales (ipso teste) etiam Rupertus Bavarus et Sigismundus imperatores seculi XV initio usurparunt[.]

Citat Schurzfleisch Methodium ex Irenico tradentem Saxones jam olim leonis effigie usos[.] Diss. de H. Leon[.]

Wappen anfangs veranderlich Ekl. p. 1. c. 3. §. 1.2

Leones olim familiis Francis solennes §. 3 ex Frehero. Unde Atestinus leo

Insigne veterum Welphorum seu Comitum de Altorf etiam leo. Ex libro veteri <Crusiano>

Leo rubeus in area aurea erectus insigne Welphi ducis Bav. Crus. Et ex eo wapenbuch §. 5 praestantiora integra <animalia quam> partes praef. Wapenbuch part. 3. §. 12

Henricus Leo feudis privatus usus leone haereditario solo donec sunt leopardos d. c. 3. §. 5 (dubito non enim putem hoc factum, quasi renuntiaret)

Welphi priores usi liliis < - > in campo caeruleo. Ita Rein. Reinec. ex Crus. quia vetus liber id habet ad figuram Welf. I. (+ sed ego <huic parum> fido, et puto finxisse ex recenti regum Galliae insignis, ex eo quod Welphus illius Francici generis iste putaret. +) Welphus ille <vere> Francici generis. d. l. §. 6. (Distilleturzeichen.)

Henricus Leo non usus albo equo quod constet sed Leone §. 7. Dux Henricus et sigillum civitatis <Suerini> inscriptio item sigillum urbis Lunensis

Helmoldus Ch. Slav. l. 1. c. 92. §. 9. Leo fortissimus bestiarum ad < -   -   - > loquens de Henrico Leone. Fuit autem ei synchronus (+ videndum an obierit ante ipsum. Item Henr. Leo voluit urbem prope Lubecam a suo nomine vocare Löwenstadt. +)

Leo in sigillo ultimo seu minore Henrici Leonis. §. 12. et in sigillo majore filii ejus Henrici Cs. Pal. 1200. §. 12 ubi leonem tam in vexillo habet quam in scuto. Cum Henricus Leo p< - > antea habuerit sigillum[.] Leo ibi <et> in sigillo filii ejus Wilhelmi, et Nepotis Ottonis Pueri[.] Notandum quod jam Wilhelmus Henrici Leonis fil. in sigillo se vocat Ducem in Brunsvic[.]

Adelheid Monferratensis Alb. principis conjux se simpliciter vocat ducissam in Brunsvic manu qualibet tenet vexillum, in <uno> quoque duo leones.

At Mechtildis Brandeburgica Ottonis Pueri conjux, quae se vocat ducissam in Brunsvic et Luneburg, a dextro habet leonem, a sinistro aquilam. Henricus Mirabilis aquilam habet et leonem, aquilam ad repraesentandum palatinatum Saxoniae.

In sigillo Ottonis Strenui conjugis Mechtildis primum invenio leonem corculis conspersum, et duas falces plumis vel radiis ornatas quas et reperio in sigillo filii Wilhelmi veteris lineae Luneburgicae ultimi, < - > quod regionem Billingianis ascriptam tenerent[.]

super galea columnae < -   - > Bernardus et Henricus fratres circa 1392. Idem fecit et Otto < - dus 1443>. Omnes habent supra Equi, infra leonem, pavonis caudam in summa columnae. Notandum Bernardum se scripsisse ducem in Luneburg et Bronsvic, et Henricum in Bronsvic et Luneburg. In sigillo Ernest (filii Alberti Pinguis) leo floribus conspersus refertur non habetur in d. c. 3. §. 16.

Wilhelmus senior 1469. quosdam in familiam suam seu <a - icorum haereditarierum> numerum recipiens, dat iis leonem insigne, secutus ut ait diploma, ex proprio ducem insigni leonis dati civitatibus ab Ottone Puero seqq. v. d. l. §. 18. Nam vix reperias antiquiora

1

Signum apud Saxones habetur sacrum, leonis atque draconis, atque desuper aquilae volantis insignitur effigie, eo usque Hathagast contra Thuringos prope Schidingam. Colores Albinus descripsit sed puto ex ingenio, quasi tunc illa universitas Ego < - > nulla coloris areae habita ratione, ipsos signorum colores fuisse naturales, vel ut Brotufius schwarzer löwe und <fr - ch>. Conringius vult ad signum apud Saxones non nisi in < - > usque fuisse adhibitum, <de - > Helmst. v. d. c. 4. §. 6. De insignibus Bodonis regis Saxonum ex Fabricio et Reusnero d. l. §. <7>. et consentientibus insignibus reginae Mechtildis d. l. §. 8. quae adhuc visa in coenobio Polleda < -   - > teste, Zirkel und <drei> blatter mit dem löwen und drachen.

Duderstadenses ab Ottone Puero privilegia obtinuere 1247. vid. Docum. c. 4. §. 8. et secretum in quo leo, cum inscriptione: Secret. civitatis Duderstad et triquetrum sigillum in quo duo leopardi cum <perigrafe < - > sigillum Buriensium in Tuterstad (+  Ego non puto data eodem tempore, posterius fortasse antiquius  +)

Angelus in labaro Henrici Aucupis et Ottonis M. ita Wilich l. 1. c. 13 et lib. 3 p. 29 ed. Meib. Adde de Niem de investitur. Otto IV. in Bello contra Phil. R. Gall. teste Guil. Britone habuit Draconem et super eum Aquilam. Et notat Bunthius insignia simul imperii et veterum Saxoniae principem junxisse[.]

Autor de juribus imperii circa investituras Episcopatum quem Theodericus de Niem ex codice veteri Florentino sumsit, habet<:> Orientalem (+  potius australem ) habuisse caput <^A - opis> in altro campo pro insigni

Equus an insigne Saxonum omnium, an solum Westphalorum, an <lant - > familiae Witikindeae. Conringius putat, pro Phalis Ptolemaei legendos Falos, a pullo Equino, unde et Hengistus et Horsa Saxones Angli ab Equino genere <Ehrkl>. p. 1. l. c. < - .  - >

Carolus IV monumentum Witikindi renovari fecit Angrariae, addito Francico et Bohemico insigni[,] videantur Monumenta Padebornensia[.]

Erp. Lindebruch. Chron. Caroli M. p. 50-b. putat Henricum Leonem primum equum ex clypeo ad galeam transtulisse[.]

Fridericus Barbarossa in sigillo dextra tenet sceptrum in cujus summo crux, sinistra globum seu mundum in quo etiam crux Ehrkl. p. 1. c. 6. §. 9.

Ecclesia Coloniensis utitur Equo ob oblatum sibi Ducatum Westphaliae[.] Videndum quando coeperit[.]

Balthasar dux Brunsv. Ottonis Neap. frater sigillum habuit in quo non nisi equus saliens, Dipl. 1370. est in Ehrkl <I> l. c. 7. < -   - >. Ejusque < - > Albertus Johannes et Fridericus in sigillo habent equum super galea in clypeo vero quadripartito <duos> leones bis et equum bis opposito decussatim. In fratr< - > <hujus> Alberti <II> Johannis sigillis Equus gradiens. Non alii duces Brunsvicenses olim equo usi, <inventi>; nisi quorum mentionem fecimus. Cum comitatum Sveriensem erexisset Henricus Leo, Gunceli<no> quem Comitem fecit, dedisse videtur equum gradientem, quo postea Comites Sverinenses. Vide sigillum cujusdam Comitis Sverinensis, 1299.

Cranz. Sax. lib. 9. c. 19. Henricum Leonem post bannum imperii, futuros leones duos in clypeo protulisse, equum in galeam transtulisse[.] Henrico Leoni Fuldae reconciliato Barbarossae addidisse falces damnati tunc ob uxoricid<a>m Bardonis de Sichelnstein, vult Leznerus.

Christianus Ludovicus Equum Harzicae monetae intulit[.]

1445 Mechtild Abbatissa in Wottegerode [- - -] S. ABBATISSE. DE. WOTTGERODE[.] Volum. Northem. I.

Sigillum Henrici III 1040. dextra tenet sceptrum in cujus summo aquila, sinistra hastam vel bucentum, in cujus summo globus[.]

De insignibus mutatis Meibom ad Bull. Andronici p. 212. 213. Abr. Ortel in Theatro orbis in Flandria Joh. Meyerus in Annal. Fran< - > ad ann. 1178[.]

Quod a Francis propagatae gentes et familiae origini suae denotandae gratia Leones ferre studuerint. Freher Orig. Pal. part. 1. c. 13.

Apud veteres Germanos miles ad bellum ferebat scutum purum, sed re bene gesta, dabantur ei insignia velut leo in scuto, et corona bubali in galea. Dresser. Isagog. Hist. Millen. 3. Crus. Annal. p. 3. lib. 2. c. 3. 13. fol. 97.

Martinus Crusius in Annal. Svev. lib. 1. p. 2. c. 16. p. 29 sqq. meminit <libri> antiqui picturati, ex quo Bucelinus suas imagines in Agilolfingiis edidit. Ejus libri copia nunc translata Guelfebytum.

Addatur Catalogus iconum[.] Leo Welficus ibi est rubens auream occupans aream, linguam et facultas erecto situ protendens caudamque elevans[.] Crusius ibi, et Furst. Wapenbuch parte V. pag. 1[.] Welfus usurpasse tri lilia in campo <c - leo>, in dictis iconibus bey Welfoni I. bildniß. Ait et Reinerus Reineccius de orig. stirpis Bandeb. f. 15 Welfos initio usurpasse tria lilia in campo cointeo. Adde Henrici Leonis insignia a ducibus Leo Brunsv. rubens urbis quem fing< - - >[.]

Henricus Leo sigilla duo in quibus eques cum vexillo, et scuto, sed ambo sine figuris, unum in quo repraesentatur adolescens, inscriptio: + Heinricus. dei. gratia. dux. Barvarie. et. Saxonie, alterum viri quod ann. 1170. indict. III in Hertisberch. II. id. Nov. per manum dni Balduini notarii dni ducis. < - - - > diplomati < - > coenobio S. Johannis Evangelistae Katelenburgensi, 8+ non adjectus annus et dies +) sed Leo comparet in sigillo minore. Ubi: sigillum. Henrici ducis. quale pendet ex diplomate dato Monasterio. < - > 1191[.] Henricus palatinus comes Rheni, dux Saxoniae Leonem simplicem gessit tum in vexillo tum in scuto, in dipl. quod extat in Tabulario Walkenredensi, ubi Acta sunt haec anno ab incarn. dom. 1200. ind. 3.

Extract eines schreibens an H. Assess Eiben

Herr hofrath und Archivarius Schrader hat ein curios diploma mitbracht darinn der Pabst Alex III der Eccles<ia> Coloniensi ihre Privilegia confirmirte worinn diese worth confirmamus Tibi ea quae in privilegiis et praedecessorum nostrorum habentur videlicet crucem et <pallium> suo tempore suoque loco ferendum insigne quoque festivi Equi, quod a quibusdam vulgo Naccum vocatur p.

Nun vernehme ich daß in Westphalen noch bis dato ein Nagge so viel sey als ein pferd und in der Englischen Sprache ist a nag auch ein pferd, und nagshead ein pferdekopf[.]

Es komt mir fast vor als ob festivus Eqvus sey ein freuden pferd, so in solenni festivitate furgefuhret wird gleichwie crux und pallium auch den den sollenibus gehoren, und köndte seyn daß dieses gelegenheit geben daß pferd hernach an das Collnische wappen zusezen welches endtlich die herzogen von Sachsen Engern und Westphalen Ascanischen stammes imitiret, in der meinung als ob damit auf das Widikindische ver< - >te pferd gezielet werde[.]

Res pellae in scuto Nobilium Sterniorum vol. Sax. 3. lib. 5[.]