Saxones non adeo barbaros fuisse indicat, quod in obsidendo Sigeburgo petrariis usi, ut refert Schaten p. 447[.]

Explicatio populorum ad quos scribit Gregorius papa pio Bonifacio, Thuringis et Hessis[,] Bortharis (quorum < - >opidum Buriburg, seu Buraburg, vel Buriaburg, Boraburg hodie <-> ad < - - >, inter Fritislarium Padeborniam)[,] Nistresis (id est <Neustresi> in occidentali plaga) Wedrevi (quorum regio Wederavia a Wedera fluv.) Lognai a (< -  Lougani> vulgo Lohn) Sudvodi (sunt in Australi plaga). Grabfeld Annales Fuld. Grapfeldi 890. in diplom. Carolino apud Brower. Annal. Fuld. < - > lib. 1 c. 2 (Mon. Fuld. intra <Buchoniam>, < -ctum> dicitur in pago Grabfeld).

Annales Bertiniani optime in Chronologicis sibi constant.

Annales Nazariani Pipinum obiiste apud Parisios id est in agro Parisiano et Annales Coeseliani Schurzfl. Ms.

Annales Metenses indicant Saracenos in Galliam Narbonensem et septimaniam penetrasse sive Gothiam Gallicam sed a Pipino ejectos et trans Pyreneos pulsos <ante 752 conjectura bellum 755>[.]

Duo testamenta Caroli Magni Unum prius 806 habent autor annal. Francorum. Adelmus Benedictinus Monachus <- inensis> in vita Caroli M. iisdem verbis. Integrum apud Petrum Pithoem qui vitae variae ab <- inensi> scriptae subjecit p. 283. Quod et apud Goldastum in Const. Imp. T. 1 ad 806. Alterum reperitur apud Eginhardum c. 33. Sed pleraque ejus loca interpungenda, <admiret> Codex Vindobonensis apud Lambecum Bibl. lib. 2. c. 8.

Hugo Grot. Jus Caroli M. in Romanos fuisse Electionem personalem in Carolum [. . .] et quosdam ejus successores l. B. p. lib. 2. c. 9. 11.

Decimas Lipsius repetit ab antiquissima Germania ex loco Tacit. de nom. Germ. c. 15. sed nihil ibi de decimis quas Carolus M. dicitur Ecclesiis, <d^edisse in Saxonia, add. Frid. II. constitut. Sicul. lib. 1. tit. 6. Haec ad Carolina[.]

Qui Angarii, vid. Monum. Padebornesia p. 144[.]

Locus originis Caroli M. apud Unstrut ex traditione Fuldensi apud Browerum lib. 3. c. 2. Einhardus ipse, sibi rem exploratam[.]

Carolus M. conceptus in terra circa Unstrut. Non in <traditione>, quam produxit Broverus dicit terram conceptionis nostrae seu totam p< - >ram circa flumen Unstrut sed baptizatus est apud Parisios Stephano III. papa illic sponsore jus est Christianarum Gentium, ut primus pontifex seu sacri ordinis vir primus consecret Regem[.] Schurzfl. Ms.

Carolus M. decessit 814. 3. Cal. febr. 87 aet. ann. <Theganus> et Eginhardus c. 7 corrigendi pro X pone V.

Annales Nazariani, Petaviani, Tiliani[,] Loiseliani[,] Fuldenses qui et Pithoeani (quia primus edidit Pithoeus)[,] Metenses, Gesta regum Francorum cum appendice[,] Chronica Sandionysiana[,] Fontanellense, Fragmenta a Duchesnio collecta[.]

Agobardus in Ludovicum pium iniquus

Ex auctorationem Ludovici pii primus edidit Pet. Pithoeius unde repetit Sirmondus Concil. Gall. T. III. et Baron. <-at>. et Goldastus in T. 2 Constitutionum. Et Dacherius[.]

Theodonis villae divisio ibi Ludovico data Toringia (a Moeno ad Okarum)[,] Ripuaria (a Rheno ad Ruram Mosamque)[,] Atoaria(s) (Caltuaria pars orientalis Franciae Saxoniae vicinae)[,] Saxonia (cis et trans Visurgim cum transalbina)[,] Frisia (citerior et alterior)[,] Ardennas (Ardennae saltus inter Mosellano et Condiusios)[,] Asbania (Hasbania inter Brabantiana et Arduennam)[,] <Bragmentem/o> (Bragbantum)[,] Franderes (Flandriae comitatus)[,] Mempiscon (Menapiorum regio quae <-osam>)[,] Medenenti (tractus Melant/chisus Flandriae adjacens)[,] Ainau (Hainau Hannonia)[,] Austerbe/an (Austernutium inter Hannoniam et Artesiam[,] Aderten (Afiebatensis comitatus)[,] Tervuensis (Tractus Tervanensis in ...)[,] Bolensol (Bolensis seu Boloniensis antiquis ut videtur Gel/foniacum)[,] Quentovico (ubi portus ad Quentum fl. unde ... Quantianis nec ... Unde ... Stapulae in tractu Essoriacensi)[,] Camalecensis (Cameracensis pr.)[,] ubi Doina ... Veroniam/Virdomaldensis ... ubi Novimagus Veromandorum Noviom... post ex ab Hunnis Augustam Veromanduorum). Alamannia assignata Carolo provincia Gothia. Alia partitio deinde ... quo nulla habita ratio Ludowici. Annal. Germanorum ... et fide dignus autor qui Nithar... .... subsidiis venit. 939, alii 938. Ultima divisio 843. inter fratres ipsos quae bene apud Annal. iniquorum ... imperatore. Divisio regni Lotharii inter Ludovicum Germanicum et Carolum Calvum extat in Capitularibus lib. 42. in Annal. Bert. 870. in Aimonio vel potius <Aimonis> appendice lib. <5> c. 25. Unde desumtum in duobus Mss. collatum <Nithardos> subjunxit Pithoeus p. 498 sqq. post ea edidit <Duschenius> T. 2. p. 253. Ex Aimonio .... in ... (ad Carol. Calv.) Thuanus nunc accurate interdum explicat ut antiquas Francorum ..., ait Coloniam ubiorum, ab Ottone M. primum juris Germanici factam. Hist. lib. 76. ... ... fere fines.

30 [decemb], memoria colitur venerabilis Gervidae sororis S. Alfridi (Ep. Mon.) primae Abbatisae Essendiensis Gelen. lib. 4. Colon. in fastis piis[.]

Werlov ait gratiae principis Ferdinandi an aliquid dederit, retractata scuta Papebrochius non dixe< - > (+ nunc idem mortuo principe)[.]

Hludowicus Rex (ultimus Carolinus in Germania) donans novae Corbejae mercatum, monetam, Telonium, Eresburgense; ait se id facere: < - > interventum, venerabilis et dilecti Comitis nostri Conradi (+ hunc < - > esse puto Conradum qui postea fuit Rex <dispiciendum> +) 900. Tribur[.]

Synodus Moguntiensis 888 sub Luithberto ubi de libertate Corbeies et Herfordiensis monaster[.] Epi. Rhemensis[,] Agrippinensis, Salzburgensis et Trevirensis[,] Rotomag. Ep[iscop]is[.] Paulinus dedit in diss. de Monaster. p. 21.

<Wilhelmus> contemporaneus Alfredi regis in Annal. a Thomas Gale editis refert visionem Caroli Crassi quasi ipsis verbis: Ego Karolus gratuito Dei dono Rex Germanorum et patritius Romanorum atque imperator Francorum narrat quod per ecstasin videat infernum et deinde loca, ubi poenas patiebatur pater ejus Ludovicus unde tamen <liberandus erat> ut frater Lotharius et ejus filius Ludovicus pretiis S. Petri et S. Remigii <fuerint liberati>, si ipse pro eo missas dici <-ret>. in < - - - > ferventis[.]

Unde locutus est <Hludovico> filio Lotharii jam glorioso qui ipsi dixit imperium Romanorum quod <idem> tenuisset <-tio> debet recipere Hludovicus filius filiae <-> nescio de quo Hludovico loquatur.

In Epitaphio Caroli Calvi apud Duchesn. p. 472. Tom. 2. in ultimo versu: Sequanii fluvii, Ruoliique datur forte est Revallensis Monasterium < - > forte dator id est benefactor hujus Monasterii papier Montsonii fluvii Franciae descri[-]

Stephanus papa Himeltrudem primam Caroli M. conjugem <dicat> legitimam. Ep. 5. et 40. < - tamen> Eginhardus non dubitavit scribens <concip -  ejus filiam> Concubina nat<am itaque Carolus M. non habuit proprie concubinas. Ita et defendit Mendo<z - - > uxores < - res>[.]

Carolus M. Ludovicum filium suum < - - - Italiae regnum> Bernardo < - - > concessit[.]

Autor Magni chronici Belgiae de Henrici III. sorore sanctimoniali fabulam narrat qualem de Eginhardo et Imma[.]

Annales apud Lambec. lib. 2. [. . .] <bibl.> Caesar. c. 26. Karlus in Saxoniam pergens Saxones obtinuit et tertium de iis hominem in Franciam educens conlocavit et cap. 29 Karlus in Saxoniam Francos collocat Saxones inde educens cum uxoribus et liberis, id est tertium hominem. Eginhard de vita Caroli M. decem hominum millia ex iis qui utrasque ripas Albis fluminis colebant cum uxoribus et liberis sublatos trantulit et huc atque illuc per Galliam et Germaniam multimoda divisione dispersit <et> Francis unati unus cum iis populus efficerentur. Trithemius in polygraf. lib. 6. [. . .] c. 3 [. . .] triginta millia trans Rheunum locavit in Galliam cum filiis et uxoribus [. . .] in quorum locum ex Gallis triginta millia similiter in Saxoniam transtuli ( Carolus potius < - > Obotritis dedit) quos ad aliorum differentiam Westgallos vulgariter autem Westwalen nuncupavit qui hodie corrupto vocabulo sed mendose Westphali vocantur.

Nugae. Non erant ex Westphalia translati, et nomen antiqu< - >[.]

Stirpem Capetingiam deducit Abb. Stadensis ex Widikindi e Germania profugo ad ann 886.

Ex Volum. 7. (inscripti vari) continuatio de Witikundi stirpe vide quaedam ubi in hoc volumine < - > de comitibus de Ringelheim[.]

Witikindus dicitur a duce Suevorum occisus forte a domino Comitatus Sueva Suabengau de quo in Halberstadiensibus rebus apud Ehrkl. p. 2. c. 9.

De pago Bucki vid. Ehrenkl. p. 2. c. 4.

<Widikindus in me totas suas> effudit Gallia vires. Et socias junxit trux Alemannus opes sustinui molem belli, palmamque tullissem, quae vicit pietas Caesaris una fuit[.]

Lezner <Chron. ducum> Cap. <10.> recensentur, quaedam de reliquis Witikindi ex <Engeris> cum monasterio <translatis> Hervordiam et nunc <ibi  - endis>[.]

Ludovicus numerarit annos imperii a morte patris <Arena> de ducibus Tusc. p. 93. Sed Lotharius eos a coronatione papali idem p. 95.

Bernardo Regi Italiae fuisse natum filium Pipinum, discimus ex instrumento fundationis monasterii virginum sacrarum in Parma ann. 853 ut habet Bacchinus Hist. Monast. Padolironis lib. 4. p. 200.

Le P. L'Abbe asseure que Pepin seigneur de Peronne fils de Bernard roy d'Italie laissa Pepin comte de Senlis dont la fille Sprote epousa Guillaume I duc de Normandie dit Longue Epec tué 943 voyés le P. L'Abbé de la maison de Normandie.

Bernard Roy d'Italie, fils de Pepin mort avant son pere Charles Magne[,] perdit le Royaume et sa vie pour avoir rebellé à son oncle Louys le Debonnaire; Thegan l'appelle naturel, mais il estoit legitime et mourut 818. et laissa Pepin II. ou le jeune qui fit seigneur de Peronne et de S. Quentin tué 902. Pere d' Heribert II. Comte de Vermandois[.] Cette descente est asseuree par p. Anselme maison Royale de France

Haec Dn. Greiffencranz in [excerptis] meis ad <de - rios> pertinentibus.

Cum Gunda Bernardi regis relicta in fundatione monas. S. Alexandri Parmae meminit Pipini filii sui <tanquam> adhuc vivi

Vid. excerpta diplomatis quod a P. Bachino[.]

Ludovicus pius imperium iniit 814. sed Sigeb. Gemblacensis male annum habuit mend< - > plerisque Ludovici pii dipl. Sigillatim in < - > quod apud Adam. Brem. lib. 1. c. 10. p. 14 ubi anni incarn.< - > non autoris notae < - > numeroreum corruptae[.]

De Testamento Caroli M. Eginhardus c. 33. Testamenta ejus tarde inchoata perfici non poterant[.] Haec ille. Et tamen arcum feruntur quatuor ejus testamenta secundum Goldastum, ex quibus duo pro legitimis habentur, unum quo de rebus nobilibus disponit, alterum quo regnum distribuit inter filios cujus exemplar apud Monach<um> Angolifinensem n. 268 vid. Limn. Capitulat. Caroli V. p. <11>0[.]

Nigrinus de Rom. < - > hat bewiesen das die Imma nicht Caroli M. Tochter sondern Henrici III. Schwester.

Conventus Magnus seu gratis singulis Caroli M. annis Boecler Hist. Caroli M. p. 14.

R. Hildegardis uxor Caroli M. Act. Sanct. Antverp. 30 april.

Siagrius [. . .] Episcopus Niciensis (Nice en Provence ou Piemont) ex stirpe Caroli M. si creditur Chronologiae Cerinensi ex Ms monumentis coenobii S. < - > Nicensis v. Ughelli Ep. Niciensibus T. 4. p. 1546[.]

Franc. Junii Biturigis animadversiones ad tres liberos de translatione imperii Romani a Graecis ad Francos Roberti Bellarmini 1602. 12^o.

Desiderius Rex Langobardorum filius verissimi vid. in notatis apud Capit. Della Rena, forte originis Romanae sic et originis Romanae Galliae Reges quod mirum ergo si et nostri Estenses.

Autor in capitolo delli imp. Qualia mille anni della natività de Christo sono imperatori < - > scrive Damaso papa alle sue Croniche cha a questa tempo el detto imperatorie (Carlo Magno) dono alla Gesia di Roma tutta la provintia de Venetia e d'Istria, et il ducato de Spoleti et ducato de Benevento, Mantoua et Castello de Monselese nostro et specialmente comando alli Venetiani li quali al questo tempo vendevane li schiavi fatti Christiani alli Sarasini, che non a devisse piu vendere < - > a quelli portar come (+ leg. arme) fatti pena de poder esser a tutti robb. de dette le mercatore ongafella[.]

Laudes Langobardorum Agnelli Hist. Mantuan. pag. 292. lib. 6. c. 6. Hoc opportendus Julio de Puteo.

. . . In Popielo eique filio, <eum> communicato cum Boemis et Slavis vicinis consilio legatos de pace et foedere Aquisgranum ad Carolum misisse, ut testis est Sabellicus Enn. 8. lib. 9 qui ita scribit Reverso deinde Aquisgranum, Slavorum, Polonorum et Boemorum Legati cum amplissimis muneribus praesto affuerunt. Horum postulata fuere ut pax cum Gallis incolumnis maneret, id quod Carolus perhumane dedit. Curaeus vero in annalibus Silesiae scribit Polonos tunc tributarios Germanico imperio factos. Idem memorat Carolum ad arcendos Polonos munivisse Brandeburgium anno 789 collocatis ibi colonis ex Alsatia, qui tamen mox defuncto Carolo fuerint ejecti. Nempe Lesci filii in provinciis collocati excitatis multis munitionibus, se defenderunt (in quibus autor commemorat Magdeburg et alia loca inepte Ludovicus 832 Venetos Francofurtum allitos pacavit. Ita Peucerus Historiae Philippi continuator lib. 4. Autor se ait . . .

Bacchinus laudat. Longobardos, pag. 2. Hist. <di S.> Benedetto et Torrenti comparat, qui ex montibus descendens objecta violento cursu pernit, mox in planitie fluens quis, campos foecundat. Plerasque familias nobiles Italiae a Longobardis fluxisse pag. 6. Haec Marchiones Puteano opponeantur[.]

Nicetas lib. 2. Annal. Mich. Comm. tractum Pannoviae inter Favum et Istrum frag -  appellavit credo quod Francis ante Hungariam summissa fuit haec regio metaxo  - [.]

Petri Josephi Cantelii Historia Metropolitanarum urbium Carolus M. Saxoniam obtulit S. Petro ex diplom. et si credimus Cantelio Hist. urb. Metr[-][.]

Episcopatus Padebornensis primum Buriburgi dittio< - - - > Niederheßen die vor alters vor bischoffskirche gebauet gewesen[.]

De fundatione novae Corbejae vid. Supplem. Ditmari rer. Ad. L. 7. p. 191.

Praelium inter Saxones et Francos et Adernum, hinc videatur orta Saxenberg opidum Waldeccense, et Franckenberg Hassicum prope Likesi praelium locus Likesi est ignotus. Conjicio es sey das schloß Heßenstein, < - > der alteste orth in ganz Heßen, und ein ampthauß da habe ich alte signaturen gefunden von Francken Heßen und Sachsen und schiene als wenn der action ware erwehnet worden. Hane ein mehrers nicht konnen rausbringen. Saxum erat detritum. Schurzfleisch colleg. Mso.

De sylva vel loco Sonthal ni fallor in Carolina Historia sed hanc sylvam reperio in Episcopatu Mindensi dipl. Ottonis III. 991. vid. Chron. Mindense Bussonis a Paulino editum. In eodem Chronico et pagis Merbomii est Liebotesgau. Forte a Lubecke non procul Visurgi, itidem in dioecesi Mindensi[.]

Mentio judici Westphalici apud Rolevinckium[.]

Schaten videtur < - > habuere judicio secreto Westphaliae vid. p. 504.

Banzlegbus comes et Saxoniae patriae Marchio in diplomate Ludovici pii lib. 3. miscell. Baluzii. pag. 103.

De rebus a Carolo Magno gestis in Saxonia legendus liber 2dus Werneri Rolevinkii de situ et moribus Westphalorum, nam quaedam habere videtur non alibi obvia; quanquam aliqua apocrypha. Usum se ait Henrico de Herfordia. Ait lib. 2. c. 6 Carolum an. 775 venisse in <Bruntvich> ad Anacrum fluv. ibique Austrelindos in ditionem accepisse.

Wigbertus Episcopus Verdensis ex sanguine S. Widikindi ducis Henschen. Act 2. Feb. pag. 313.

Witikindum filium Wernekindi facit Spangenb. Chr. sax. ad 786. nescio quo autore[.]

Ditmarus lib. Unicarum A. Ep. fuisse stirpis nobiliss< - > < - > medi< - >[.]

Schurzfleischius Wittekindus Magnus Witeb. 1672[.] Witikindi liber <amplissimius> progeniei Widikindeae <am Schlus> Stambuch. Helmoldi Witikindus de Dasenburg. lib. 2. c. Adde Arnold lib. 2. c. 27. Widikindus <Stumpenhusen> apud Stad a. 1167 de Castro Wittekindsburg ad Lipam Visurgos vide chronica vetera et Spangenb. ad 785. adde Mon. < - > Spener insign. formul. Sax. de Widekindeis et Joh. Jac. Chiflet.

In Aegidii Geleni Historia S. Engelberti pag. 367 quaedam de Immedingiorum tribu, seu stemmate Witichindi, ex quo et Meinwerius sed parum ut mihi videtur, firma admiscentur[.]

Templa a Christianis saepe in locis ubi ante idola colebantur, quod illic jam assuetus esse confluere populus. Stiffius in urnis Ligni censibus postquam Taciti Joanni notasset de antiquae religionis loco apud Naharvalos, ubi Numen Alcin vocarent Castoris et Pollucis fratrum et juvenum similitudine notavit Monasterium apud Leubusium jam seculo XII antiquitate clarum fuisse. Ibi in limine < - > hodieque versus alius legitur: Demonis ara prius Tua transit in atria Christe reliqua legi non possunt[.] Hoc de Eresburgo apud Padebornenses[.]

Schurzfleisch in notis ad notas ad vitam Alberti Animosi negat duces in Saxonia ante Ludolphum[.]

Epistolae Georgii Agricolae de origine ducum Saxoniae ad Mauritium Electorem et Augustum fratrem ducis Saxoniae apud Georg. Fabric. Chemnit. p. 880.

Witikindo relictas haereditarias terras et multis honoribus provinciis exornatum poeta vetus (puto Padeb) nobis est autor. Et scriptor vitae D. Ludiferi lib. 1. c. 26. apud Browerum Widekindum jam Christianum Saxonum ducem appellare videtur[.]

Saxa apud Paganos ungebantur coronabanturque honori deorum. Arnob. lib. 2. [. . .] picturatas veternosis in arboribus taenias si quando conspexeram lubricabum lapidem et ex olivi unguine sordidatum, tanquam inesset vis praesens, adulabar, affabar, et beneficia poscebam nihil sentiente de trunco. Apud Lucianum in Pseudomante Rutilianus ubi vidisset licon al - limmenon - fanvmeion genua cecidit, vota fecit. Et notatum eruditis, imitatos Jacobum, qui lapidem [. . .] in Bethel unguento, perfudit, Gen. 28. Notabit tamen Augustinus, non ipsum lapidem adorasse aut ei sacrificasse.

Lapides qui divi dicuntur in proprio templo < - > Laodiceae ex adito suo in quo Orestes deposcerat afferre voluit. Salmasius putat < - - >. Saracenes lapidem adorabant ... ... ... ... a ...burgio edita At loquar ... quem vocant Jacobi in Bethel finibus divinitus. ... lib. 8 Reines. 3 < - - - - - > Adde Saxonum idolum Irminsul. Hoc < - - - > cultu lapidum Cuperus notis in Lactant. de mortibus persecutorum ad cap. XI. <verb. deorum  -  cultrix> < - - - - - >

12 Kal. Feb. seu januar. 21. [. . .] festivus dies est S. hildigrimo posteriori sanctorum Hildigrimi et Ludgeri ex sorore nepoti in Werthinia ad Ruram dioec. Col. Monasterio quiescenti quamvis Ms. Catal. Abbatum diem emortualem ascribat 21. decemb.

14. Kal. Martii seu 16 feb. obiit S. Tanco Scotus quem [. . .] Caroluso M. Verdensi Ecclae tertium Antistitem dedit et 5 nonas martii seu 3 Martii S. Patto Scotus qui a Carolo M. Verdensi Ecclae Episcopus est datus[.] Gelenus in fastibus piis libro IV. coloniae insertis[.]

26 Martii obii Ludgerus primus Ep. Mon. Gelenus Colon. lib. 4. in fastis piis[.]

Epitaphium S. Walhardi Corbeiae ad Visurgim dat Gelen. lib. 4. Coloniae suae in fastis piis p. 658 ubi notat memoriam < ejus recoli> 4. Non. januar. Ejus fratris S. Bernardii meminit 3 Non. januar. seu januar. 3. Andreas Saussaij in Martyrolog. Gallicano.

Septimo idus januarii seu 7. jan. P. Canisius in martyyrologio recolit commemorationem Witekindi Westfalorum ducis Angriae quiescentis. Gelen. Colon. lib. 4. in fastis piis p. 660

12 Sept. Coloniae et in Werda coenobio ad Ruram sol. dioecesis est dies B. Godefri 2di Monasteriensium Episcop. Epitaphium in Werda exhibet Gelenius Colon. lib. 4. in fastis piis p. 721.

Carolus et Carlomanus cum ipso Pipino patre (jam ab Episcopis coronato) coronati a Pipino. Vid. diploma antiquum Mabill. R. d. lib. 2. c. 6. ex Abbatia S. Dion. ubi ann. 767. incarnationis 16mo Pipini 13mo Caroli et Carolomanni consecrati fuere Reges Francorum sancto < - > per B. papam Stephanum. Hoc scil. factum 754.

Caroli M. Mater Berta vel destrada filia Cariberti < - > laudunensis ex annalibus Bertianis[.]

Caroli M. Diplomata Tria Ecclesia Regiensi edidit Ughellus in Append. T. 5. p. 1560 seqq., ibi Signum + Caroli gloriosissimi Regis C. Iac. le. ad vicem Riosoni data [. . .] 8. Kal. Januarias anno XIII et VII regni nostri Actum Papiae civit. In secundo: Signum + Caroli gloriosissimi Regis Gilibertus ad invicem Radoni recognovi data in mense Junio die octavo in anno 13 et 7. Actum Papiae civitate in dei nomine feliciter. In tertio: Signum + Caroli gloriosissimi regis data in mense Junii die octavo in Anno 13 et 7 regni nostri. Indictione decima. Actum Papiae civit. In dei nomine feliciter. Gilibertus ad vicem Radonis recognovi (+ forte in primo etiam Gilibert. Hinc forte autor Padeb. monum. in Osnabrugensi diplomati facit Jacob Galib cum sit Gilib.[ +).]

In Osnabrugensi Carolino legunt: Jacob advicem Radonis recognovi, in Carolino dat. Ecclesiae Mutinensis 6 Kal. octob. anno 14to et nono regni nostri lego: U. Vigbaldus ad vicem Radoni recognovi. Apud Ughellum in Ep. Mutinensibus Tom. 2 pag. 112.

P. Papebroeckius cum socio P. Janning fuit Padebornae, ubi diploma Carolinum inspexere, quod Monumentis Paderbornensibus subjectum est, et tandem fateri coacti sunt esse genuinum. Certe sigillum egregie conservatum est; omniaque integra et consentanea. Ectypus imaginis a pictore parum fideliter expressus est ut notavit P. Adolphus Overham. Nulla est Barba, collum non ita obesum sed potius <cilentum>[.] Non poterant legere quis esset ille qui vice Radonis subscripserat, ideo in monumentis relictus est locus vacuus. Sed P. Adolphi agnovit et mihi ostendit scriptum esse JACOB et invenit quoque in Chronico Vulturnensi a Duchesnio edito aliud esse, ubi etiam Jacob vice Radonis habetur[.]

Sirmondus censet Carolo M. in Roma esset oblatum ab Hadriano papa Codicem canonum qui Moguntiae primum 1525 (est post Parisio) fuit ex eosque (integram scil. collectionem, non Epitome quae extat T. 6. Antiq. Canis. et tom. 3. Edit. Conul. Colon.) una cum decretis Pontificum a Siricio ad Gregorum juniorem[.] Hoc enim declarare, quod in Galliae Bibliothecis Msa exemplaria habent in fronte [. . .] Hadriani ad Carolum Epistolam, quae primis NB singulorum versuum literis hunc titulum reddit: Domino Excell. Filio Carulo Regi Hadrianus papa. (+ videndum an edita haec Epistola +) Miraeus Chron. Belg. ad 787[.]

De fundatione Herifordiensis coenob. Paulin. diss. 2 de Monaster[.]

Cum olim mense Martio Conventus instituerentur placuit in Concilio sub Pippino compendii habito 757: Imperium majo mense quen< - >. Ita conventus qui olim campus Martius, postea dicti Majicampi[.]

Stephanus papa Pipinum ungens et coronans (quanquam idem jam ante fecissent Episcopi) simul Regem nominavit patritium Romanorum qui asservoit aux Romains la protection de Pepin 754. pag. 446. Add. Cod. Carolin. ep. 6.

In cod. Carolino ep. 3. Petrus ad Apostolatum vocatus a Jesu Christo filio Dei viventis, Pipino Carolo et Carolomanno Regibus Francorum et patritiis Romanorum[.]

Ep. 36 Codicis Carolini est a senatu et populo Romano, et senatus regebat <urbem> autoritate Pipini cum quasi patritius[.] Papa tamen <ut in> locis <jubebat> quae ad Ecclesiam Rom. pertinebant[.]

Le duc Autharius <ou Oger> envoyé à Rome par Pepin pour porter Didier à ne point incommoder le pape. Ep. 21. Cod. Carolini[.]

Tholon dux Plepedimus mortuo papa paulo tempore Pipini cum militibus urbem ingressus cogit Romanis fratrem Constantinum ob< - >dit (+ < - > hunc Tholonem fuisse familiae Comitum <Tusculanorum>, ut postea dicti 767. pag. 473. habetur pro Ceudopapa[.]

L'an 767. Pepin poursuivant Gaifier <-> duc de Aquitaine se servit de <Gordisium> pour prendre Toulouse Albii et le Gerandan[.] Un auteur dit meme qu'il prit Nimes, Maguelonne et Beziers qui estoient entre les mains de quelques Gots, et qu'apres un siege qui dura quelques temps devant Narbonne les Gots la rendirent aussi à condition d'y vivre selon leur loix pag. 475.

Illustratio Epistolarum Bonifacii ex Annal. Eccles. Franc. tom. 5[.]

Beda Hist. Eccl. Gent. Angl. lib. 4 c. 12 cum mortuus esset Conwalch acceperunt subreguli regum gentis et <eversum> inter se tenuerunt annis circiter 10. et paulo post devictis litique aemulis subregulis Ceuduallla suscepit imperium. In horum numero videbatur Colescaldus Richardus Wigibaldi pater (qui Bonifacii aequalis et cognati sunt) <nomen> vocatur Rex ab quibusdam scriptoribus, sed nullus tunc rex Richardus fuit. Winibaldus Abbas et Willibaldus Episcopus (Aichstet.) fuere fratres.

Bonifacius scripsit 742 post Colloquium cum Carolomanno majore < - > ad Zach. pont. < - > Episcopatis < -isse> Apud Wirzburgburg apud Buniburg, apud Erphesfurt

(+ Buneburgi postea translatum Pabornum puto +)

controversia de tempore Erectionis Episcopatus Eichstetensis Annal. Eccl. franc. Tom. 5 p. 6.

S. Bonifacii Episcopi et martyris sermones de recta fide Epistolae. Extat in Bibliotheca reginae Christianae ex Petavianis vid. mea exerpta[.]

Olim prima Belgica habuit Metropolitam Trevirensem prima Germania Moguntinum [. . .] secunda Coloniensem [. . .] per utramque postea Germaniam jus Metropoliticum exercuit Episcopus Agrippinensis. Denique cum Colonia laboraret interpontifico utraque Germania [. . .] Trevirensi attributa est. Sub Clodovaeo magno factus est Wormatiensis utriusque Germaniae Metropolita [. . .] octavo demum seculo dignitatem Metropoliticam recuperarunt Moguntini et Colonienses ut ibi dice< - > Lecointius ad ann. 563.

De Willebordo, Suiberto, Bonifacio etc. vide Dankwart p. 128, 129[.]

Pipini qui Caroli II contemporaneus et Dagoberti I < - >filius fuit, pater Carloman secundum antiquos et pater Ermemgardis vel Ermentrudis, quibusdam dicitur princeps Hasbaniae in vita Sigeberti Regis, dicitur duxisse Itam sororem Modoaldi Epi. Trevirensis <unde habuerit> Grimoaldum, Beggam et S. Gertrudem.

Arnolphum post Episcopus et ipse cum Pipino Austrasiam sub Clothario II. et < - tatem> Dagoberti regis aliqui ajunt partum ex filia Chlotharii II patre Ansberto. Sed quo fundamento ponunt Historici, nec inter se, nec caeteris aliunde notis conveniunt. Hoc certum est antiquissimos patrem < - -> nondum dicunt < - > natu fuisse et Domesticum Theudoberti regis Austrasiae, qui luy confia l'administration de 6 maisons royales, [. . .] il eut deux enfans, [. . .] Clodulfe l'un [. . .] (vita S. Clodulfi) [. . .] et l'autre Ansegisile qui epousa Begga fille de Pepin. Vita B. Pippini ducis pag. 624[.]

Bollandi vita Caroli M. Vita S. Hildegardis[.]

Greg. Tur. lib. 2 c. 38: ab Anastasio imperatore codecillos de consolato accepit (Clodovech), et in Basilica sancti Martini (apud < - >) Tunica blatea indutus et chlamyde, imponens vertice diadema. Tunc ascenso equite (equo) aurum argentumque in itinere illo quod inter portam atrii et ecclesiam civitatis est, praesentibus populis manu propria spargens, voluntate benignissima erogavit, et ab ea die tanquam consul aut augustus est vocitatus.

Ludovicus Balbus Caroli Calvi filius a Johanne pontifice consecratus est rex Neustiae non vero imperator in eo lapsus ipse Browerus lib. 8. <ann. Trevir.> p. 430 cum <vulgo  - >

Ludovicum Balbum Caroli Calvi fil. a Joh[.] papa coronatum imperatorem error est < - > coronavit solum regem Francorum occidentalium.

Sed vid. Annal. Bertin. <Metis.> Fuld. Regin. Otto <Frising.> primus hic eravit Marianus Scotus, post hunc <Onuphrius> et alii.

Carolus Calvus volebat Lutetiam appellare Carlopolim.

Regino ad 869. Ludovicum regem Germaniae ad fratrem Carolum misisse legatos Luidbertum Archiepiscopum et Altfridum Episcopum de Saxonia prudentissimum virum, ut vel Regno Lotharii absisteret vel bello sibi certandum sciret. Videndum quis iste Altfridus Epus.

Est Hildes. Ep.

Lotharius filius Ludovici pii annos imperii numeravit nunc ab 817. quo consors dignitatis imperialis evasit, nunc ab 840 quo solus regnavit. Sed potissimum ab 823 quo a paschale Romae <manquiatus> et coronatus[.]

Pugna fontanidica inter filios Ludovici pii quo anoo commissa incertum. circiter 842. Ita Odericus et Annales Fuldenses Puthaei sed major fides Bertinianorum 841[.]

Ludovicus II imp. male vulgo III filius Lotharii[.]

In Annal. Bertin. 839. narratur Juditham Ludovico Pio persuasisse; ut <novam> divisionem aequis pene partibus inter 4 < suorum - > discretam institueret. <Inibi> Lothario magna pars Germaniae magna Ludovico ademta effigantur. Nominatur ibi in ducatis: Mosellicus ducatus Ribuariorum Wormazfelda, <Spiretgouva>. ducatus Aelisatiae[,] ducatus Alemanniae Curia. ducatus Austrasiorum cum Sunalafelda, et Nordgovici Hessi ducatus [Toringiae] cum Marchis suis regnum Saxoniae cum Marchis suis, ducatus Fresiae usque Mosam. Nominantur vero et multi comitatus his [- - -]

Hincmarus Ep. 3. c. 29 et seqq. quaedam habet de modo quo olim Reges Francorum placita tenebant excerpta ex libro quem de hac scripserat de officiis palatii Adalhardus Abbas postea Corbejensis qui Carolo M. cognatione sanctus erat[.]

De pulchritudine Palatii in Ingelinhem poeta Saxo. Ibidem et quaedam non puto alibi extantia de ponte Moguntino. De loco et tempore nativitatis, vide quae ex Mabillonio supplemento Tenzelius[.]

Quanquam Papa in cap. alius is quaest. 6. dicat Zachariam Papam deposuisse Childericum et Pepinum fecisse Regem, tamen Venericus Vercellensis exhibet verba Autoris Veteris de Gestis Francorum quae ita habent: Pipinum majorem palatii cum ad illum spectaret summa Regiae potestatis et officii, electum fuisse primum ex praefectis palatii in regem atque ordinatum prius super hoc experto Zachariae papae judicio, quia consensus et autoritas Romani pontificis necessaria huic videbatur negotio[.] Et mox quorum legatorum postulationem cum aequam et utilem Zacharias papa judicasset ad ea quae postulabant consensit et Pipinus factus est rex communi suffragio principum[.] Quod una cum concilio et consensu omnium Francorum missa relatione ad sedem Apostolicam et autoritate percepta, praecelsus Pipinus electione totius gentis sublimatus sit in sedem Regni cum consecratione Episcoporum et subjectione principum.

Add. Adon. Vienn.aetat. 6. sub ann[.] 727

Aimoinus lib. 4. c. 61. < -  man - > Sanctae memoriae Bonifacii AEpi et martyris[.]

Le P. Du Bois dans son Histoire de l'Eglise de Paris met en doute ce qu'on dit que les Fran%;cais avant que de deposert Chilperic consulterent le pape Zacharie. Il pretend que c'est un fait inventé du temps de Charles Magne et sur ce que les auteurs varient. Voyez Journal des scavants 1690 n. 29[.]

Apud Duchesne Tom. 1 index civitatum Germaniae primae et 2^dae ex vet. membr. Bibl. Petavianae: Provincia Germanica prima habet Civitates numero XVI. Metropolis civitas Mogunciacensium nominantur deinde Civitates, quae videntur omnes esse Episcopales inter alias Alverstensis, [. . .] Spragensis, puto Pragensis[,] Werdunensis (puto Verden) civitas antiqua (inquirend.)[,] civitas Heldinensis (puto esse Hildenesheim). Provinica Germanica secunda habet Civitates numero sex Metropolis Civitas Agripinensium id est Colonia ubi memorantur et civitas Nandensis id est Mindensis[,] civitas Mimigardeverdensis[,] Civitas Osenbrugensis. Haec monstrant civitatem tunc habitam quae esset sedes Episcopalis quod nunc quoque in Italia usitatum.

Bondellus in Genealog. Franc. tom. 2 p. 272. imperium Romanum non nisi patrimonii [. . .] Petri nomine appellandum et ob exiguos fines ducatui aequandum. Inepte.

Baron. ad 809. vult Carolum M. Leoni III. decernendum reliquisse cui imperium daret. Sed directe adversatur Eginhardus qui consiliorum Caroli omnium conscius testamentum ab eo confectum Romam pertulit c. 30. Et notat M. Angl. de dom. Ludovicum patre mortuo sola eguisse Coronatione lib. 6. Cap. II. de R. E. ut constat ex annal. Franc. 816 collatis cum <San - > 813. Schurtzfleisch de divisione imperii Carolini th. 17.

uem figit Ruolum [- - -] Brolium ordinis Ca[- - -] fuit. Meminit [- - -] p. 285.

De Nimia super Visurgim, et Holsingis sub Lud[ovico] Pio 814. (Carolina) vid. in Geographicis[.]

Diploma Ludovici pii quo fines Ecclesiae Hild. E. K. T. 2. c. 3. §. 5.

Caroli mater Berta vel Bertrada filia Cariberti Comitis Laudunensis ex annalibus Bertinianis[.]

Winnigstadius et Finkius narrant Comites de Blankenburg in pago Hartrugow castrum ejus nominies jam Carol<inis> temporibus habuisse, et <mallum> publicum habuisse < - - - > vor Halberstadt auff einem hugel wo iezo etliche alte mauerstucke von S. Johannis kirche zu sehen bele< - - >alten Schloße welches Hartingaw soll geheißen haben, sed haec minus probabilia. c. 9. de Com. Blankenb. §. 9[.]

Inter eos qui cognationem spiritualem quam vocant contraxere, nulla esse matrimonia aut etiam prohibenda novam doctrinam esse statuit Cointius Annal. Franc. 755. § 161. ubi fabulam esse contendit, quod Audovera regina a Chilperico repudiata sit quia a Fredegunda persuasa, filiam de sacro fonte suscepit; et haec illi in thoro successit uti narravit Anonymus de Gestis Francorum quem Aimoinus est secutus. Ait Cointius ex Greg. Turon. pendit Galiswindam filiam regis Wisigothorum Brunehildis sororem super inductam Audoverae lib. 4 c. 28. Praeterea Chilperici avo hoc jus nondum fuisse in usu. Lex Augustini Epistola 23 ad Bonifatium Episcopum apparere parentibus licuisse liberos suos e baptismate suscipere. Serius Synodus Moguntina 813 sub Carolo M. canone 55. constituit: nullus proprium filium vel filiam de fonte baptismatis suscipiat, nec filiolam nec commatrem ducat uxorem, nec illam cuius filium et filiam ad confirmationem duxerit. Ubi autem factum fuerit separentur. Idem canon est in capitularibus centesimus libri 5ti. Citatur ab Yvone (parte 9. c. 83) ex concilio Triburiensi, sed in marginali notatiuncula secundo Moguntinae restituitur. Alius est apud Gratianum c. 30. q  1. < - > ex posteriore Concilio Moguntiacensi quod praesente Ludovico Imp. Caroli M. filio ipso Lothario Augustis 828 est celebratum in claustro S. Albani cuius alias canones non extant. ubi <mutatur> quod est in Carolina synodo et habetur cap. 10. his verbis: Si unus aut alter ex industria fecerint ut filium suum de fonte suscipiant, ut dissidium fiat . . . tale consilium damus, si innupti manere voluerint bonum est, sin autem, gravis poenitentia insidiatori injungatur, et simul manentibus et si supervixerit praevaricator conjugii, acerrima poenitentia mulctetur, et sine spe conjugii maneat. Anterior tamen synodis Compendiensis sub Pipino Rege, in qua statutum, [. . .] ut si quis filiastrum aut filiastram ante Episcopum ad confirmationem tenuerit, separatur ab uxore sua et alteram non accipiat.

Quidam volunt qui Pipinum non pontifici Romanae Ecclesiae, sed Romanis id est Romanae Reipublicae restituisse, Exarchatum hoc de sua potestate < - >. alioquiquod fructum at proprietatem <antiret>, Stephanus Ep. S[ecun]dus Ecclesiae suae <petit>. Notandum tamen quod ibidem his verbis utitur: petimus [si] praedictus Desiderius justitiam sanctae dei Ecclesiae [-] Reipublicae Romanorum et beato Petro protectori tuo restituerit . . . Jubeas in id quod petiit suas a deo inspiratas aures inclinare unde <apparet> supremum dominium <fuisse> Romanorum < - - >[.]

Circa 756. Arabes Hispaniae excusso (ob <fanum>[)] jugo Elmacinus vocat Dominum sibi sumsere, hunc Rodericus Toletanus c. 18 et alii nostri vocant Abderramen. Dicitur 33 annis regnasse, Mariana lib. 7 c. 6, ascribit anno, Arabum imperii centesimo 42do, salutis septigentesimo quinquagesimo nono.

Le Cointius ad 757. §. 107, in nostras manus devenit Manuscriptus Codex de honoribus Ecclesiae Brivatensi S. Juliani collatis in quo chartae reperiuntur 449. quae numero est vicesima sexta legitur facta mense Septembris, XII anno, Domino Wayfario principe nec ullam Pipini Regii nominis notam praefert.

Apud Goldast in Alam. T. 3. est charta [quaedam], Podalus quidam dedit Ecclesiae constructae in honorem Sancti Gallonis ubi Audomarus Abbas praeesse videtur . . . Ego Podalus donationem hanc a me [-] scribere rogavi. Ego Arnulphus rogitus (+ id est rogatus hinc <italis> hodie diplomata rogiti +) anno sexto Pipini regis die Mercurii XII. Cal. Januar. Scripsi et subscripsi id est die vicesima prima Decembris anno Christi septingentesimo quingesimo septimo qui proditus fuit litera dominica. <NB> Ergo conventus mense Martio successione celebrat in quo Pipinus rex elevatus est anno Christi 7[57] consignari debet Cointius 757 § 108.

De Lutgero et altero ejus successore Altfrido Cointius quaedam 758 §. 20.

Apud Frisios permissum erat necare infantes recens natos si nondum aliquid gustassent[.] Itaque cum Nothrado Ludgeri avo materno nata esset Liafburga puella, mater Nothradi irata nurui quod tantum filias pareret, jusstit puellam antequam lac suxisset in situlam immergi et suffocari. Sed cum puella manibus situlam teneret, nec statim mergeretur, mulier vicina lictoribus eam eripuit, et in domum suam currens, puellae paulum mellis dedit, quod cum <insenti> lictores vidissent, jam occidere ausi non sunt. Liafburga fuit mater Ludgeri, et Hildegrimi. Haec narrat Altfridus in legibus Frisonum titulo 5to, ubi [agitur] de hominibus qui sine compositione (+ impune +) occiso ponuntur qui fanum effregit, et infantem ab utero matris sublatum enecat. Cointius 758. n. 34 putat <regem> a gentilibus < - tum> Ego . . . [daraufhin 3 Zeilen unlesbar]

Warinus et Ruadhardus [. . .] tunc temporis (Pipino I. Rege) totius Alemanniae curam administrabant. Walafridus in vita S. Othmari cap. 4.

Sonichildis erat Odilonis ducis Bavariae ex sorore neptis. Haec mortuo marito Carolo Majore domus, privignae suae, Chiltrudi persuasit, ut invitis fratribus Carolomanno et Pipino ad Odilonem fugeret eique nuberet. Ita Appendix ad Historiam jussu Childebrandi conscriptam, Annalista Metensis vult partem ab Austrasia Neustria et Burgundia deceptam redisse. Grifoni ex Sonichilde filio Carolum deque eo Francos fuisse contristatos Cointius 741 n. 48 hoc falsum putat.

Vulgo putant Landradam Caroli Martelli filiam Sigrammo nupsisse, et ex eo peperisse Chrodegangum. Sed Paulus Diaconus simpliciter in libro de Met. Ep. Chrodegangus Antistes ex pago Hasbauiensi oriundus patre Sigirammo matre Landrada Francorum ex genere prima nobilitatis progenitus. Hinc in palatio majoris Caroli ab ipso enutritus ejusdem referendarius extitit, haec nihil minus quam ex filia nepotem indicant. Cointius 741. n. 54.

Childericum mortuum contendit Cointius, antequam Pipinus a Stephano papa coronaretur 754. n 38.

Et negat superstitem ei fuisse filium Theodericum factum postea Monachum Fontanellensem anno seq. ut ait Chronogr. Fontanell. quem secuti Henschenius et Labbaeus v. Coint. 754. n. 39 et n. 49.