Donatio Monasterio Carcerum prope Este facta anno 1036, attributa Henrico duci Saxoniae postea facto imperatori ejus nominis III^tio haud dubie supposientia, plenaque crassis erroribus, historiae prorsus adversantibus

Nullus Henricus Dux Saxoniae (excepto Aucupe longe anteriore) factus est unquam Imperator, et nullus Dux Saxoniae nomine Henrici vivebat circa annum 1036. Verum est Henricum postea Imperatorem ejus nominis III. vixisse Anno 1036 et factum Imperatorem 1039. Verum non erat Dux Saxoniae, sed filius Conrade Salici Imperatoris. In ipso diplomate multa sunt inepta, inter alia Arnolfus qui diploma scripsit se vocat Notarium Welfi Ducis; cum tamen illo tempore nullus in rerum natura fuerit Dux Welfus, sed tales extiterint multo post. Nec Welfi Ducis Notarius pertinebat ad Henricum Ducem Saxoniae. Ego omnibus considerantis persuasus sum Monachos ante in lodum veri diplomatis Henrici Ducis filii Guelfi. Nam ut alia taceam, videtur Donicatus in Casulella idem esse cum Comitatu Cavalilli, quem Dux ille Saxoniae donasse dicirut; sive verba male sint lecta sive studio mutata. Nec novum est Duces Germanos ab Italis et Gallis appellari Duces Saxoniae. Ut taceam filium hujus Henrici Guelfo nati factum fuisse Saxoniae Ducem. Donatio Henrici Guelfigenae perfect consentit cum Historia. Nam revera vixit anno 1107. et quidem secutus est legem Longobardorum natione ditionum Italicarum, qui Azo Pater Guelfi erat Marchio Longobardiae seu Mediolani et ditiones habebat circa Este, et in Marchia Taroisina, quod Henrici isti duci Saxoniae male attribuitur. Videntur autem finxisse diploma Henrici Ducis Saxoniae imaginarii postea facti Imperatoris, quod ipsis utilius videretur habere donationem a Principe, qui Imperator deinde fuerit. Et ex scripturis eorum a P. Procuratore Monasterii Venetiis mihi communicatis vidi olim Monachos apud Carraras Paduae Dominos, et post apud Rempublica, de praetexto isto Imperatoris privilegio magnum strepitum fecisse. Sed cum non invenirent Henricum Ducem factum Imperatorem circa verum tempus donationis altius rem repetentes, et credo fabulos illorum narratione decepti, qui Henricum III. Conradi Salici non filium sed Generum esse crediderunt (quales sunt complures Historici) hunc Henricum sibi convenisse crediderunt, fabulas fabulis inaedificantes. Ego apud R. P. Procuratorem Monasterii sententiam meam dissimulavi, idemque rogo ut facias, inutile est enim eam aperiri nec aefflictis addenda est afflictio. Interim volui ut de tota re esses instructior. Dictus P. Procurator non poterat mihi aliquid suppeditare de vera illa donateione Henrici Guelfigenae, quia scripturas caeteras non amplius ad manum aut in potestate habebat.

Requiescit in Templo Abbatiae Vangadiciae corpus venerabile s. Teobaldi Eremitae de cujus vita ex homilia Judoci Chitovaei, lectionibus atque hymnis ejus officii, atque Arnulfo Campaniae in Galliae Comite et Willa matri profugit a parentibus ortae emendandae causa cum juvene socio B. Oddone, cum d< - > < - > vixisset a DEo vacatus est a Vincentinum regionem ut pollicini (+ polesine) gentes illustraret . . . Petro Abbate Vangadicae Hospes susceptus, et Monachus con< - >atus obiit Kal. Jun. 1050 sub Petro Abbate[.] Ex l'arte Hist. Carnald[.]

+ ANNO DNI

MXCVI < - > T

TEMPLO N E OPUS PVL

CRIUS ISTO Q N FUIT

FACTUM CORPORA SAN

CTORUM PRIMI ET FELICIÄNI>

ET SCTI TEOBALDI IN

VENTA FVERUNT

TU QUICVNQ LEGES

QUOD ABBAS ORLANDUS <Sci - >

HOC OPUS FIERI FECIT

In Ecclesia S. Mariae

In Vangadiciensi Abbatia

Horum sanctorum <merito> in diplomate

Vangadicia; hoc est vanga dell'Adice. Vanga est instrumentum quo terra movetur, la veche. Nelle arme della Vangadizza è una vanga[.]

Azo et Folco Marchesi da Este [. . .] fecero una generosa donazione di beni al Monasterio de Carceri, l' instrumento della quale professa l'Ongarello di haverlo veduto[.] Orsato Hist. di Padoa all' an 1140[.]

Ughellus T. 5. p. 742 in Episcopis Veronensibus exhibet Memoriam repertam in Ms. Vaticanae Bibl. ubi recensentur quae Theobaldus Episcopus Veron. qui vixit ab 1135 ad 1157. alienavit ubi inter alia haec verba: et haudamentum de famulis quod Albertus Comes Calfurcho Marchione et cum fidelibus omnibus fecerunt pro accepta pecunia fregit. Puto legendum laudamentum quod Albertus Comes cum Fulcho Marchione et cum fidelibus omnibus fecerunt pro accepta pecunia fregit. Nam Marchio Fulcho vel Fulchus (sic enim aliquando ut Guelfus pro Goelfone) multum apud Veronam egit, et ibi plurima bona monasterio in monte S. Oliveti contulit.

Ongarello Capitolo delli vesconi che sono stati in Padoa del mille et ducento (lege: et cento +)[:] Ho veduto in instromento de una donatione fatt per Azzo e Folco Marchesi d'Este a Sante Maria delle Carcere, scritto nel mille e cento trenta nove. Un instrumento concede un privilegio alla detta Gesia (+ Cathedrale di Padoa +) per Federico Barbarossa essendo lui la cita (+ di Venetia) a instanza de Alberto Obbizzo et Bonifacio Marchese da Este . . . nel mille e cento settante sette inditione decima . . . Ancora ho veduto und instrumento in eoquale si legge, che Giulio (+ leg. Fulco +) Marchese da Este senta va in Monselose appresso la Gesia die San Polo in una cusa e davanti a lui si faceva questione della Capella de San Tomaso con Attichano priori di Santa Giustina. Li testimoni sono questi Vido da Fontana, Ginolfo, Transalgardo Frazerco da Sten, et qual instrumento fu fatto nel mille cento e quinoese[.]