Kritik, Wünsche und Fragen bitte an: luckscheiter(at)bbaw.de


Erklärung der Spalten
Id Id des Eintrags
Kat.-Nr. Katalog und Katalognummer
Signatur Signatur. Römische Zahlen werden als arabische wiedergegeben
Titel Titel
Incipit Incipit
ca. Angaben zur Datierung: w = wohl; A = Anfang; E = Ende; < = vor; > = nach; k = konjiziert; n = neu datiert; ~ = circa; H1 = 1. Hälfte; H2 = 2. Hälfte; Q1 = 1. Quartal; F = Frühjahr; S = Sommer; H = Herbst; W = Winter; -nn = von dem im Datierungsfeld angegebenen Datum bis nn; F- = Frühjahr bis zu dem im Datierungsfeld angegebenen Datum.
Datum Datum neuen, d.h. gregorianischen Stils, z.B. 23. Februar 1701 = 1701-02-23 (in Klammern Datum alten, d.h. julianischen Stils, sofern der Textzeuge diesem Stil gemäß von Leibniz oder einem Korrespondent datiert wurde).
Akademie Ausgabe Druckort in der Akademie-Ausgabe in der Form Reihe | Band.Nummer / Unternummer
Sigle Sigle des Textzeugens laut „Überlieferung“ in der Akademieausgabe
Absender Absender
Adressat Adressat
Absendeort Absendeort
Textart Textart: Abf. = Abfertigung; Abschr. = Abschrift; Anm. = Anmerkung; Aufzeichn. = Aufzeichnung; Ausz(z). = Auszug (Auszüge); Bemerkg(n) = Bemerkung(en); eigh. = eigenhändig (Leibniz oder Korrespondent); Erg. = Ergänzungen; ermitt. = ermittelt; Exz. = Exzerpt; Hd = Hand; Konz. = Konzept; Korr. = Korrekturen; MF = mitgeteilte Form; MFF = mitgeteilte Formen; Schr. = Schreiber; tlw. = teilweise; unbek. = unbekannt; zs. = zusammen; S = Seite(n); Z = Zeile(n).
Format und Umfang Format und Umfang
Exzerpierte Stelle Das Werk, aus dem Leibniz exzerpiert oder paraphrasiert.
Ordnungsvermerk Ordnungsvermerk von Leibniz zur Ordnung seiner Vorarbeiten zum Opus historicum in vereinheitlicher Schreibung (in Klammern in diplomatischer Transkription)
Ordnungsnummer Ordnungsnummer von Leibniz zur Ordnung seiner Vorarbeiten zum Opus historicum
Wortlaut Wortlaut
Drucke Drucke außerhalb der Akademieausgabe
Bemerkungen Vermischte kürzere Bemerkungen.
Längere Bemerkungen Vermischte längere Bemerkungen
Bezüge zu anderen Textzeugen Bezüge zu anderen Textzeugen desselben Stückes oder zu anderen Stücken.
Druckvorlage Die Zahl in diesem Feld ist die ID desjenigen Textzeugen, der Druckvorlage in der Akademie-Ausgabe war. Es wurden noch bei weitem nicht alle Druckvorlagen erfaßt.

1 Ergebnis für die Suche:

select where (`Id` = "17103")

[17103] Ms 4, 470 Bl. 1

Id 17103
Kat.-Nr. 46675
Signatur Ms 4, 470 Bl. 1
Titel [Exzerpt aus Thomassin, Glossarium universale Hebraicum]
Incipit Origines ex Hebraicis
ca. >=
Datum 1697
Akademie Ausgabe 5 | 2300.001
Sigle L
Textart Konz.; eigh.
Format und Umfang Folio, 1 Seite/Spalte
Exzerpierte Stelle Thomassin: Glossarium universale Hebraicum, Paris 1697
Wortlaut
Origines ex Hebraicis Martinius saepe in [. . .] Etymologico, Sil. Guichardi professoris Paris[.]

Augustinus lib. 1. confess. c. 6. merito stupendum existimat quomodo tenelli [. . .] infantes semet edoceant intelligere quae caeteri [. . .] loquuntur. [. . .] Rei dificillimae autor sibi et magister est quilibet puer. Hic solertissima animalia <et tu>sissimi ingenii pueris cedunt. His verbum ipsum divinum aeternaque ratio intus loquitur[.]

Gallus libros Italos et Hispanos ad aperturam libri fere intelligit[.]

Mariana lib. 13. cap. 12. [. . .] de [. . .] Alphonso Castellae rege 1260 [. . .] primus Hispaniae regum Latinae linguae usu in publicis Actis antiquato Hispanicam linguam substituit. Et Rudolphus I. [. . .] anno Chr. 1274. edixit: ut omnia mandata, edicta, privilegia, pacta dotalia, contractus et id genus alia scripta et instrumenta in Teutonica lingua, et non ut antea in Latina conciperentur[.] Goldast const. imp. t. 12. p. 311[.]

Apud Quercetan. Hist. Normann. p. 112 apud Bajocenses Wilhelmus dux [. . .] Richardum filium voluit institui, ut Danicam linguam addisceret, [. . .] quoniam [. . .] (ut ajunt annales) Rotomagensis civitas Romana potius quam Danisca utitur eloquentia, et Bajocensis civitas fruitur frequentius Danisca lingua quam Romana[.]

Demonstrat< - > Leo Allatius [. . .] annotationibus ad monumenta Hetrusca, [. . .] veteres characteres Latinos eosdem prorsus esse cum Graecanicis[.]

Ex Danielis libro conjiciunt nonnulli, etiam supra Profetae illius [. . .] tempora plures Graecanicas voces jam admistas Chaldaicis. Thomassinus praef. Glossarii. Nec desunt inquit alia ejusdem rei indicia non contemnenda[.]

Mariana lib. 1. c. 5. de exemplis quae simul Latina et Hispana, quod Italis et Gallis accidere negat (+ sed vidi exemplum et in Ital<os> +)[.]

Fieri at ut Barbari quidam ad litus Americae ejecti, sermonem suum egenum paulatim amplificarint aliunde quam ex Hebraeo. Ita ipse Tomassinus in praef. p. XVII (+ idem forte et in Germanis aliisque contigit[ +).]

Cur in America ferocia tantum animalia? Quia ferae juga aspera facilius transmittent, quae cicuribus impervia[.]

Plane inquit Tomassinus in praef. Glossarii p. XIX praetermisi Graeca [. . .] vocabula, nullo vel levissimo vestigio cum Hebraicis colligari casa, sed Latinae linguae <mira> stupendaque perpetuo occurrat cum Hebraico consonantia. [. . .] Hinc nullum fere Latinum vocabulum praetermisi, quod non ad radicem Heraicam reduxerim[.] Haec ille. Nempe litus Italiae ante Graecos a Phoenicibus frequentatum. Italia mari nudique septa magis pervia Foenicibus, qua Graecia, ubi Scythicae coloniae Foeniciis admistae[.]

In Hebraea putat Tomassinus Glossar. praef. p. XX. plures esse radices quam in Graeca, aut Latina[.] Id ille simplicitati tribuit. Ego puto potius simplicioris linguae paucas esse radices[.]

Unde Hebraeis cognati se Spaehitani in libro Maccabaeorum ferebant Herodotus in Clio Pelagos olim Barbaro linguo usos Plutarchus Doriensium praecipuos ortu esse Aegyptios. Add. Marm. Armud. part. 2. pag. 2; add. p. 131[.] Hellen Deucalioni successit. Pelasgi a Deucalione pulsi in Italia venientes Graeci dicti, a Graeco Pelasgorum ultimo rege[.]

Septuaginta interpretes saepe conpoluere loco ain, in nominibus propriis dixereque Gaza pro Haza, Gomorra pro homorra. Gallis G pro W, ut Guilielmus pro Wilhelmo[.]

Q saepissime ex T, ut Quis pro Tìw[.]

Ut hodiernae Latinae articulos habent corruptae, quibus antiqua Latina carebat, ita articulis antiquam Graecam caruisse Plutarchus quaest. Plutonicis circa finem[.]

Gregorius Nyssenus in 12 oratione contra Eunomium, qui dixisse videbatur DEum verbotenus Herbaice locutum, subjicit, quosdam sui aevi [. . .] homines eruditos [. . .] existimasse novam esse linguam Ebraicam nec anteriorem egressu filiorum Israel [. . .] ex Aegytpo (+ potius ingressu in Aegyptum dicendum erat +)[.] Theodoretus Tom. 1. qq. 60. 61. linguam Syriacam esse antiquissimam[.] Videtur tamen dicere Theodoretus Mosi facta revelationem Hebraeam qualis nunc in Pentateucho datam.

Grotius putat Mosem [. . .] Chaldaicis Hebraica nomina substituisse. Sed hoc fiere non solet[.]

Hieron. in 3 Sofon v. 18. Nugae Latinam ex Hebraico Idem significante, quod repetit in c. 7. Isaiae, ubi, quod Alma et Hebraeis <juvenis> virgo et foreion ferentem in Cantico Cant. Salomonis . Sed et mensurae vocabulum apud Hebraeos . Mada metiri[.] Hac occasione Hieron. Hebraeam esse fontem caeterarum.

Jubal autor musicae, hinc Genes. [. . .] IV. [. . .] 21. hinc jubilatio. [. . .] Ex Tubalcain [. . .] v. 22. [. . .] Vulcanus. [. . .] Asyrium Graecumque kiuarh. Vid. Genes. 4. v. 21. Chaldaeis Kithros apud Danielem in edicto Nabruchodonosoris pro [. . .] statua sua [. . .] adoranda[. . . .] Keren Cornu Instrumenta musica a Foenicibus seu Syris, Athenaeus l. 4. Kane, hinc canna ca< - - > chebel < - >, Galli chable[.] Pasach transire, passus. Bath quod [. . .] bauow cad [. . .] cadus [. . .] hydria[.]

Drucke -vgl. Luckscheiter, Schriften zur Sprachforschung, S. 349
Bemerkungen -Kein Wasserzeichen
Längere Bemerkungen Leibniz' Handexemplar des exzerpierten Werkes findet sich heute in Hannover NLB Lb 2217. Die Datierung ergibt sich aus deren Erscheinungsjahr.
Druckvorlage 17103